Πεντάγωνο, η νέα όψη: Μεταμορφώθηκε το υπουργείο Εθνικής Άμυνας από τον Βαρώτσο

Ένα εμβληματικό έργο που σηματοδοτεί την είσοδο του ελληνικού κράτους στη νέα εποχή της βιώσιμης αρχιτεκτονικής παρουσιάζεται σήμερα στη Λεωφόρο Μεσογείων: η νέα βιοκλιματική όψη του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, αποτέλεσμα ενός εκτεταμένου σχεδίου ενεργειακής και αισθητικής αναγέννησης του ιστορικού κτιρίου. Η τελετή των αποκαλυπτηρίων πραγματοποιείται παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας Κωνσταντίνου Τασούλα, του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη και του Υπουργού Εθνικής Άμυνας Νίκου Δένδια, σηματοδοτώντας επίσημα την ολοκλήρωση μιας εμβληματικής παρέμβασης που συνδυάζει την τέχνη, την τεχνολογία και τη βιωσιμότητα. Το έργο φέρει την καλλιτεχνική και αρχιτεκτονική σφραγίδα του διεθνώς αναγνωρισμένου γλύπτη Κώστα Βαρώτσου και της αρχιτέκτονος Χρυσάνθης Ασπρουλοπούλου, οι οποίοι επανασχεδίασαν ριζικά την πρόσοψη του κτιρίου, δίνοντάς της νέα αισθητική και λειτουργική ταυτότητα. Το άλλοτε αυστηρό και ψυχρό οικοδόμημα της δεκαετίας του ’60 έχει πλέον μεταμορφωθεί σε ένα σύγχρονο, φωτεινό, ενεργειακά αποδοτικό και καλλιτεχνικά εμπνευσμένο κτίριο, που αντικατοπτρίζει τον εκσυγχρονισμό και την εξωστρέφεια του Υπουργείου.

Η νέα όψη εντάσσεται σε μια ολοκληρωμένη στρατηγική ενεργειακής αναβάθμισης, με βάση τις αρχές του βιοκλιματικού σχεδιασμού. Η θερμομόνωση, η αξιοποίηση της ηλιακής ακτινοβολίας, ο φυσικός φωτισμός και η προσαρμογή του κτιρίου στις τοπικές κλιματικές συνθήκες αποτελούν τους πυλώνες της μεταμόρφωσης. Όπως εξηγεί ο πρόεδρος του ΣΑΔΑΣ – ΠΕΑ, Δημήτρης Ξυνομηλάκης, πρόκειται για «μια ουσιαστική ενεργειακή αναβάθμιση με στόχο τον εκσυγχρονισμό ενός παλαιού κτιρίου, ώστε να ανταποκρίνεται στα σύγχρονα δεδομένα». Αντίστοιχα, ο ενεργειακός επιθεωρητής Χρήστος Γιαννακανδρόπουλος υπογραμμίζει ότι «η θέση, ο προσανατολισμός και ο βαθμός ηλιασμού καθορίζουν τις ενεργειακές ανάγκες του κτιρίου καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, επηρεάζοντας καθοριστικά τη θέρμανση, την ψύξη και τον φωτισμό του». Η παρέμβαση αυτή εντάσσεται στη λογική των «πράσινων» δημοσίων υποδομών, που επιδιώκουν όχι μόνο τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας, αλλά και τη διαμόρφωση ενός περιβάλλοντος με υψηλή ποιότητα φωτός, αέρα και θερμικής άνεσης.

Μέρος της αναμόρφωσης του ΥΠΕΘΑ αποτελεί και η «Κιβωτός Εθνικής Μνήμης», ένα μνημειακό έργο που εγκαινιάστηκε στις 26 Μαρτίου. Η εγκατάσταση, αποτελούμενη από διαφανείς γυάλινες κολόνες ύψους έως έξι μέτρων, φέρει χαραγμένα τα ονόματα 121.692 Ελλήνων πεσόντων στους εθνικούς αγώνες. Το φως διαπερνά τις κολόνες, δημιουργώντας ένα συμβολικό τοπίο που συνδέει τη μνήμη με τη διαφάνεια και την αναγέννηση.  Σύμφωνα με την τεχνική οδηγία του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος (ΤΕΕ), ο βιοκλιματικός σχεδιασμός επιδιώκει την εξασφάλιση ιδανικών συνθηκών διαβίωσης με τη χαμηλότερη δυνατή ενεργειακή κατανάλωση. Ένα βιοκλιματικό κτίριο προσαρμόζεται στις κλιματικές συνθήκες του περιβάλλοντός του, εξασφαλίζοντας θερμική και οπτική άνεση καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους.

Η λογική του βασίζεται σε τρεις κύριους άξονες:

• Παθητική θέρμανση, μέσω αξιοποίησης της ηλιακής ενέργειας και περιορισμού των θερμικών απωλειών.

• Φυσικός δροσισμός, μέσω ηλιοπροστασίας, αερισμού και χρήσης φυτεύσεων ή υδάτινων στοιχείων που βελτιώνουν το μικροκλίμα.

• Φυσικός φωτισμός, με σωστό προσανατολισμό, διαστασιολόγηση ανοιγμάτων και χρήση χρωμάτων και υλικών που ενισχύουν τη φωτεινότητα των χώρων.

Παράλληλα, η διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου λειτουργεί ρυθμιστικά στις θερμοκρασίες και την υγρασία, μειώνοντας την ενεργειακή ζήτηση τόσο τον χειμώνα όσο και το καλοκαίρι. Με τη νέα του μορφή, το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας μετατρέπεται σε πρότυπο βιώσιμης δημόσιας αρχιτεκτονικής, αναδεικνύοντας τον ρόλο της τέχνης και της τεχνολογίας στη διαμόρφωση του κράτους του μέλλοντος. Η εικαστική υπογραφή του Κώστα Βαρώτσου, σε συνδυασμό με την ενεργειακή καινοτομία, αποδίδει σε ένα κτίριο με βαρύ ιστορικό φορτίο μια νέα, δυναμική ταυτότητα, σύγχρονη και λειτουργική, που αντανακλά το πνεύμα μιας χώρας που αλλάζει — με σεβασμό στο παρελθόν και βλέμμα στο αύριο.