Ζόχραν Μαμντάνι: «Η ελπίδα νίκησε την τυραννία»

Η νίκη του Ζόχραν Μαμντάνι στις δημοτικές εκλογές της Νέας Υόρκης συνιστά μετατόπιση πολιτικού προσανατολισμού, χωρίς όμως καθαρή ρήξη με το προηγούμενο πλαίσιο. Η εμφάνισή του στο Paramount Theater, όπου προειδοποίησε ότι «η ένταση θα ανέβει» εάν ο πρόεδρος Τραμπ παρακολουθεί, όρισε εξαρχής ένα σκηνικό θεσμικής αντιπαράθεσης. Η άμεση απάντηση του Λευκού Οίκου έδειξε πως οι σχέσεις μεταξύ ομοσπονδιακής και δημοτικής εξουσίας θα λειτουργήσουν υπό τριβές και όχι υπό συνεννόηση, με αποτέλεσμα κάθε επιλογή του δημαρχείου να διασταυρώνεται με την ομοσπονδιακή ατζέντα. Η ιστορική διάσταση της εκλογής είναι αδιαμφισβήτητη, καθώς πρόκειται για τον πρώτο μουσουλμάνο και πρώτο νοτιοασιακής καταγωγής δήμαρχο της μεγαλύτερης αμερικανικής πόλης, και τον νεότερο εδώ και έναν αιώνα. Ωστόσο, ο πολιτικός χρόνος που ακολουθεί δεν επιτρέπει θριαμβολογίες. Η συμμετοχή άνω των δύο εκατομμυρίων ψηφοφόρων καταγράφει έντονη κινητοποίηση, αλλά και ανομοιογενείς προσδοκίες. Το εκλογικό μέτωπο που τον ανέδειξε περιλαμβάνει νεότερες ηλικίες, μεταναστευτικές κοινότητες, ενοικιαστές υπό πίεση, εργαζόμενους του δημόσιου τομέα και τμήματα της προοδευτικής αριστεράς. Η διατήρηση της συνοχής του προϋποθέτει μετρήσιμα αποτελέσματα και όχι μόνο συμβολισμούς.

Ο πυρήνας της προγραμματικής ατζέντας του Μαμντάνι ευθυγραμμίζεται με κοινωνικές παρεμβάσεις υψηλής ορατότητας: κρατικά υποστηριζόμενα παντοπωλεία για την αντιμετώπιση των «ερήμων τροφής», διεύρυνση της πρόσβασης σε ταχύτερες και δωρεάν δημοτικές μεταφορές σε επιλεγμένους άξονες, περιορισμός της αύξησης ενοικίων σε στοχευμένες ζώνες. Η χρηματοδότηση αναζητείται μέσω αύξησης της φορολογίας στα υψηλότερα εισοδηματικά κλιμάκια και ανακατεύθυνσης δαπανών. Εδώ ανακύπτει το πρώτο πραγματικό τεστ: η Νέα Υόρκη στηρίζει τη δημοσιονομική της ευστάθεια σε μια οικονομία όπου οι χρηματοπιστωτικοί και επενδυτικοί κύκλοι καθορίζουν ρυθμούς και όρια. Από τη δημοσιονομική κρίση της δεκαετίας του ’70 μέχρι σήμερα, καμία δημοτική διοίκηση δεν αγνόησε αυτό το πλέγμα χωρίς κόστος. Το ζητούμενο, συνεπώς, δεν είναι αν θα υπάρξει διάλογος με το επιχειρηματικό κέντρο βάρους του Μανχάταν, αλλά με ποιους όρους, σε ποιο χρονοδιάγραμμα και με ποια θεσμική διαφάνεια.

Η εξάρτηση της πόλης από ομοσπονδιακές και πολιτειακές ροές χρηματοδότησης για υποδομές και κοινωνικές υπηρεσίες αυξάνει το επίπεδο δυσκολίας. Εφόσον ο Λευκός Οίκος επιλέξει να εργαλειοποιήσει τις ροές αυτές, η νέα διοίκηση θα χρειαστεί εναλλακτικές πηγές και σχέδια προτεραιοποίησης έργων με υψηλό πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα, ικανά να στηρίξουν την πολιτική νομιμοποίηση σε συνθήκες πίεσης. Η αποτελεσματική διαχείριση της σχέσης με την πολιτειακή εξουσία και τους νομοθέτες θα κριθεί στην ικανότητα αποφυγής παρατεταμένης αβεβαιότητας για την τοπική οικονομία.

Στο πεδίο της κοινωνικής συνοχής, η τοποθέτηση του δημάρχου για τον πόλεμο στη Γάζα, με αναφορές σε λογοδοσία για εγκλήματα πολέμου εφόσον τεκμηριωθούν, διαθέτει σαφές αξιακό στίγμα αλλά συνεπάγεται πρακτικές συνέπειες για μια πόλη με έντονες εθνοτικές, θρησκευτικές και ιδεολογικές διαφοροποιήσεις. Η εξωτερική ρητορική δεν μπορεί να υποκαθιστά την εσωτερική πολιτική διαχείριση κοινότητων που βρίσκονται σε διαρκή ένταση· απαιτούνται σταθεροί δίαυλοι θεσμικής διαμεσολάβησης, ειδικά σε θέματα ασφάλειας, κοινοτικής πολιτικής και κοινωνικής ειρήνης. Το ίδιο ισχύει για την αστυνόμευση, όπου η συζήτηση περί χρηματοδότησης, επιχειρησιακών πρωτοκόλλων και λογοδοσίας θα είναι συνεχής. Χωρίς αποσαφηνισμένο σχέδιο μεταρρυθμίσεων, με συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα και δείκτες, το πεδίο θα καταληφθεί από αντιπαραγωγικές διαμάχες.

Η αξιολόγηση της νέας διοίκησης θα γίνει στην εφαρμογή. Οι υποσχέσεις οφείλουν να μετατραπούν σε αποτυπώσιμες πολιτικές στις μεταφορές, στη στέγαση προσιτού κόστους, στη σταθερότητα εσόδων, στην αποτελεσματικότητα των κοινωνικών υπηρεσιών. Η πολιτική ταυτότητα του Μαμντάνι θα κριθεί από την επίδοση αυτών των συστημάτων και όχι από τον τόνο των αρχικών δηλώσεων. Το προηγούμενο ιστορικό της πόλης, με δημαρχίες υψηλών φιλοδοξιών που προσέκρουσαν σε θεσμικά και διοικητικά όρια, λειτουργεί ως υπενθύμιση ότι το ύφος δεν αρκεί· απαιτείται μηχανισμός υλοποίησης ικανός να ισορροπεί κοινωνικές απαιτήσεις, επενδυτική σταθερότητα και δημοσιονομική πειθαρχία.

Το πολιτικό πλαίσιο εντός του Δημοκρατικού Κόμματος στη Νέα Υόρκη επηρεάστηκε ήδη από το αποτέλεσμα. Η ισχυρή επίδοση του Άντριου Κουόμο ως ανεξάρτητου υποψηφίου ανέδειξε εσωτερικές εντάσεις, ενώ το αποτέλεσμα των Ρεπουμπλικανών παρέμεινε περιθωριακό. Ο Τραμπ είχε προϊδεάσει για αυστηρότερη ομοσπονδιακή στάση απέναντι στη Νέα Υόρκη σε περίπτωση εκλογής του Μαμντάνι, με ρητορικές αναφορές σε πιθανή περιορισμένη χρηματοδότηση. Η αντιπαράθεση αυτή δεν θα εξαντληθεί σε δηλώσεις· θα εκδηλωθεί σε διαδικασίες εγκρίσεων, σε ροές πόρων και σε νομοθετικές πρωτοβουλίες που θα δοκιμάζουν τις αντοχές της πόλης. Η προσωπική διαδρομή του νέου δημάρχου εντάσσεται στο ίδιο αυστηρό πλαίσιο αξιολόγησης. Ο Ζόχραν Μαμντάνι, 34 ετών, εξελέγη με ποσοστό λίγο πάνω από 50,4%, επικρατώντας του 67χρονου πρώην κυβερνήτη Άντριου Κουόμο, ο οποίος ως ανεξάρτητος συγκέντρωσε 41,6%, και του Ρεπουμπλικανού Κέρτις Σίλουα με 7,1%.

Γεννημένος στην Καμπάλα της Ουγκάντας, μετεγκαταστάθηκε στη Νέα Υόρκη σε ηλικία επτά ετών, φοίτησε στο Λύκειο Επιστημών του Μπρονξ και ολοκλήρωσε σπουδές στις Αφρικανικές Σπουδές στο Bowdoin College, όπου δραστηριοποιήθηκε πολιτικά ήδη από τα φοιτητικά του χρόνια. Κατά την προεκλογική περίοδο αξιοποίησε την πολυγλωσσία και τις πολιτισμικές αναφορές κοινοτήτων της πόλης, ενώ το οικογενειακό του περιβάλλον συνδέεται με τον ακαδημαϊκό και καλλιτεχνικό χώρο. Οι πολιτικές του δεσμεύσεις για δωρεάν λεωφορειακές μετακινήσεις, καθολική παιδική φροντίδα και πάγωμα ενοικίων σε ρυθμιζόμενες κατοικίες αποτυπώνουν σαφή προοδευτική κατεύθυνση, αλλά θα αντιμετωπίσουν τους ίδιους περιορισμούς που διατρέχουν όλη τη δημοτική πολιτική της Νέας Υόρκης.

Σε εθνικό επίπεδο, η εκλογή του καταγράφηκε σε ένα περιβάλλον ευρύτερων δημοκρατικών επιτυχιών, με αλλαγές σε πολιτείες όπως η Βιρτζίνια και το Νιου Τζέρσεϊ, και με θεσμικές πρωτοβουλίες στην Καλιφόρνια που αναδιαμορφώνουν το κομματικό τοπίο. Η επίδραση της νίκης του στις πολιτικές ισορροπίες άλλων μητροπόλεων θα φανεί μόνο εφόσον τα δημοτικά αποτελέσματα της Νέας Υόρκης αποκτήσουν διάρκεια και απόδοση. Η πολιτική περίοδος που ανοίγει δεν θα κριθεί από την ένταση του λόγου στην αφετηρία, αλλά από τη συμβατότητα της προοδευτικής ατζέντας με τις υλικές και θεσμικές παραμέτρους διακυβέρνησης. Αν παρουσιαστούν καθαρά χρονοδιαγράμματα, διαφανείς μηχανισμοί εφαρμογής και αξιόπιστη χρηματοδότηση, η εκλογική νίκη μπορεί να μετασχηματιστεί σε σταθερό πολιτικό κεφάλαιο. Διαφορετικά, θα καταγραφεί ως πρόσκαιρη μετατόπιση μέσα σε ένα περιβάλλον που, ιστορικά, επαναφέρει γρήγορα τα όριά του.