Σχέδιο για την Ουκρανία: Η Μαρία Ζαχάροβα επαναφέρει τα φαντάσματα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και

Σε μία ακόμη εμφάνιση υψηλής έντασης και πολιτικής φόρτισης, η εκπρόσωπος του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών, Μαρία Ζαχάροβα, επιτέθηκε με ιδιαίτερα επιθετική ρητορική στη Δύση και στον πρόεδρο της Ουκρανίας, επαναφέροντας ιστορικές αναλογίες του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και κάνοντας λόγο για «εφαρμογή σχεδίου Χίτλερ» εις βάρος της Ρωσίας. Παράλληλα, απέρριψε κατηγορηματικά τις πληροφορίες περί μυστικού σχεδίου των ΗΠΑ για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία, αφήνοντας αιχμές για «κατευθυνόμενα δημοσιεύματα» και υπονοώντας ότι ο Λευκός Οίκος δεν έχει απευθύνει καμία επίσημη ενημέρωση στη Μόσχα. Οι δηλώσεις της, που παραχωρήθηκαν στο ρωσικό πρακτορείο TASS, εντάσσονται σε μια περίοδο ανανεωμένης έντασης στο ουκρανικό μέτωπο και ενισχυμένης διπλωματικής κινητικότητας, καθώς πληθαίνουν διεθνώς τα σενάρια ότι η αμερικανική κυβέρνηση επεξεργάζεται ένα πλαίσιο ειρήνευσης, το οποίο όμως δεν έχει παρουσιαστεί επίσημα ούτε στην Ουκρανία ούτε στη Ρωσία.

Η Ζαχάροβα, υιοθετώντας την απολύτως ευθυγραμμισμένη με το Κρεμλίνο γραμμή, προσπάθησε να συνδέσει τη στάση των δυτικών χωρών με τις ναζιστικές επιδιώξεις κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, μια σύγκριση που η ρωσική εξουσία επαναφέρει συχνά ώστε να ενισχύσει το αίσθημα πολιορκίας στο εσωτερικό ακροατήριο. Υποστήριξε ότι «οι Δυτικοί εφαρμόζουν σήμερα ό,τι σχεδίαζε ο Χίτλερ για τον σλαβικό πληθυσμό», παρουσιάζοντας τη Ρωσία ως την ιστορική συνέχεια της Σοβιετικής Ένωσης που «αμύνεται» απέναντι σε ένα δήθεν επαναλαμβανόμενο γεωπολιτικό σχέδιο εξόντωσης. Παράλληλα, επιτέθηκε με επιθετικούς και προσωπικούς χαρακτηρισμούς κατά της ηγεσίας της Ουκρανίας, χαρακτηρίζοντάς την «παράφρονη και άπληστη» και παρουσιάζοντας τον πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι ως «Φρανκενστάιν» που τάχα δημιούργησαν και ελέγχουν οι Δυτικοί «για εκλογικά οφέλη και για να ξεπλένουν χρήματα». Η τακτική αυτή, που συνδυάζει ειρωνεία, προσβολές και ιστορικούς παραλληλισμούς, αποτελεί σταθερό εργαλείο προπαγάνδας της Μόσχας στη διάρκεια του πολέμου.

Απαντώντας στα πρόσφατα δημοσιεύματα αμερικανικών μέσων περί σχεδίου 28 σημείων, το οποίο φέρεται να έχει διαμορφωθεί από στελέχη της κυβέρνησης Τραμπ για την επίτευξη κατάπαυσης του πυρός, η Ζαχάροβα υποστήριξε ότι «καμία επίσημη ενημέρωση» δεν έχει δοθεί στη Ρωσία και αμφισβήτησε την αξιοπιστία των πληροφοριών. Σε μια προσπάθεια να απαξιώσει τα δημοσιεύματα, έκανε λόγο για «άρθρα κατόπιν παραγγελίας» που «δεν διαθέτουν καμία τεκμηρίωση» και υπενθύμισε ότι «υπάρχουν επίσημα διπλωματικά κανάλια» που πρέπει –κατά τη ρωσική άποψη– να ενεργοποιούνται για τέτοιου είδους ζητήματα. Η τοποθέτηση αυτή αφήνει ανοικτό το ενδεχόμενο η Μόσχα να θέλει να εμφανιστεί ως ο παράγοντας που δεν αιφνιδιάζεται ούτε παρασύρεται από ανεπίσημες διαρροές, διαφυλάσσοντας το κύρος της σε μια περίοδο έντονης διεθνούς συζήτησης για το ενδεχόμενο διαπραγμάτευσης.

Το Κρεμλίνο διατηρεί σκληρή γραμμή

Οι δηλώσεις Ζαχάροβα εντάσσονται στη σταθερή και αμετακίνητη θέση της Ρωσίας ότι οποιαδήποτε συζήτηση για ειρήνη πρέπει να ξεκινά από την αναγνώριση των εδαφικών «πραγματικοτήτων» που έχει επιβάλει η Μόσχα στο πεδίο, καθώς και από την εγκατάλειψη των ουκρανικών φιλοδοξιών για ένταξη στο ΝΑΤΟ. Η Ρωσία επαναλαμβάνει σε όλους τους τόνους πως δεν θα συναινέσει σε κανένα σχέδιο που αποκλίνει από αυτά τα δύο βασικά σημεία, γεγονός που φανερώνει ότι η όποια διπλωματική διαδικασία βρίσκεται ακόμη πολύ μακριά από ρεαλιστικές πιθανότητες συμφωνίας. Την ίδια στιγμή, η Ρωσία συνεχίζει τις πιέσεις στο πεδίο, με συστηματικές επιθέσεις σε κρίσιμες ενεργειακές υποδομές της Ουκρανίας, προσπαθώντας να διατηρήσει την πρωτοβουλία ενόψει του χειμώνα και να ενισχύσει τη διαπραγματευτική της θέση.

Πολιτικό μήνυμα προς το εσωτερικό και το εξωτερικό

Η συνέντευξη της Ζαχάροβα έχει διπλό στόχο. Προς το εσωτερικό, επιχειρεί να αναζωπυρώσει το αφήγημα της «πολιορκούμενης Ρωσίας», όπου η χώρα βρίσκεται δήθεν αντιμέτωπη με έναν συλλογικό εχθρό που επιδιώκει την εξόντωσή της — αφήγημα που διατηρεί ακέραιη τη συσπείρωση γύρω από το Κρεμλίνο. Προς το εξωτερικό, αποσκοπεί στο να αποθαρρύνει κάθε εντύπωση ότι η Μόσχα βρίσκεται κοντά σε μια συμφωνία υπό δυτικούς όρους, υπογραμμίζοντας ότι η Ρωσία δεν αναγνωρίζει ανεπίσημες διαρροές και περιμένει μόνο απευθείας, θεσμοθετημένη επικοινωνία. Η ρητορική έντασης της Μόσχας, η άρνηση οποιασδήποτε αμερικανικής πρωτοβουλίας χωρίς επίσημη ενημέρωση και η επανειλημμένη προβολή ιστορικών παραλληλισμών καταδεικνύουν ότι η ρωσική διπλωματία συνεχίζει να επενδύει στη σκληρή γλώσσα και στην ιδεολογική αντιπαράθεση, αντί στην προετοιμασία εδάφους για ουσιαστικές διαπραγματεύσεις. Σε κάθε περίπτωση, οι δηλώσεις της Ζαχάροβα προσθέτουν ακόμη ένα επεισόδιο στο διαρκές επικοινωνιακό μπρα-ντε-φερ που εξελίσσεται παράλληλα με τον πόλεμο, καθώς η διπλωματική σκηνή γίνεται ολοένα και πιο πυκνή σε υπαινιγμούς, διαρροές και σενάρια· όμως ακόμη φειδωλή σε πραγματικές κινήσεις προς την ειρήνη.