Ρωσία – Ιράν: Μυστικές… “πυρηνικές” συναντήσεις προκαλούν ανησυχία

Σειρά διαδοχικών ταξιδιών Ιρανών επιστημόνων στη Ρωσία το τελευταίο διάστημα έχει προκαλέσει έντονη κινητικότητα σε δυτικές πρωτεύουσες, καθώς θεωρείται ότι επανέρχεται στο προσκήνιο το ενδεχόμενο μεταφοράς εξειδικευμένης ρωσικής τεχνογνωσίας προς την Τεχεράνη. Σύμφωνα με αποκαλύψεις των Financial Times, οι αποστολές αυτές πραγματοποιήθηκαν μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας και συνδέονται με εταιρείες και ινστιτούτα που βρίσκονται στο μικροσκόπιο των αμερικανικών αρχών. Κεντρικό ρόλο σε αυτές τις επαφές φέρεται να έχει η ιρανική DamavandTec, μια εταιρεία που συνδέεται με τον Οργανισμό Αμυντικής Καινοτομίας και Έρευνας (SPND) της Τεχεράνης. Ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας, Αλί Κάλβαντ, φέρεται να οργάνωσε δύο «τεχνικές αποστολές» στη Ρωσία μέσα στο 2024, με σκοπό την επαφή Ιρανών ειδικών με ρωσικά στρατιωτικά ερευνητικά κέντρα και στελέχη της αμυντικής βιομηχανίας. Ένα από αυτά τα ταξίδια κατέληξε στην Αγία Πετρούπολη τον Νοέμβριο, όπου οι επισκέπτες είχαν πρόσβαση σε εγκαταστάσεις υψηλής εξειδίκευσης.

Το ιδιαίτερο στοιχείο που έχει σημάνει συναγερμό στη Δύση είναι ότι οι συμμετέχοντες φέρονται να ταξίδεψαν με διπλωματικά διαβατήρια, εκδοθέντα αποκλειστικά για τον σκοπό των αποστολών, μια πρακτική που προσδίδει δεύτερο επίπεδο μυστικότητας. Παράλληλα, υπάρχουν ενδείξεις ότι η συνεργασία συνεχίστηκε και το 2025. Ρώσος ακαδημαϊκός και στέλεχος της εταιρείας Laser Systems – μιας εταιρείας που βρίσκεται στη λίστα κυρώσεων των ΗΠΑ – ταξίδεψε στην Τεχεράνη τον Φεβρουάριο, όπου φέρεται να συναντήθηκε με εκπροσώπους του SPND και τη διοίκηση της DamavandTec. Η Laser Systems διαθέτει τεχνογνωσία σε τομείς που θεωρούνται κρίσιμοι για προηγμένα πυρηνικά προγράμματα, γεγονός που εντείνει τις υποψίες. Οι Ηνωμένες Πολιτείες αντέδρασαν με νέες κυρώσεις εναντίον της DamavandTec και του Αλί Κάλβαντ, κατηγορώντας τους ότι αναζήτησαν εξοπλισμό και υλικά που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν στην ανάπτυξη πυρηνικών εκρηκτικών συσκευών. Η Ουάσιγκτον υποστηρίζει επίσης ότι η εταιρεία λειτουργούσε ως «γέφυρα» για τη διευκόλυνση ταξιδιών Ιρανών πυρηνικών ειδικών στη Ρωσία.

Οι αποκαλύψεις έρχονται σε μια περίοδο ιδιαίτερα αυξημένης έντασης γύρω από το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα. Οι πρόσφατες αεροπορικές επιδρομές ΗΠΑ και Ισραήλ σε ιρανικές εγκαταστάσεις ναι μεν προκάλεσαν σημαντικές ζημιές, ωστόσο δυτικοί διπλωμάτες εκτιμούν ότι η Τεχεράνη εξακολουθεί να διαθέτει τεχνικές δυνατότητες που απέχουν πολύ από το να θεωρηθούν «εξουδετερωμένες», παρά τις δηλώσεις του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ περί «εξάλειψης» του προγράμματος.

Η επαναφορά κυρώσεων από τον ΟΗΕ κατά του Ιράν, μετά την άρνηση της χώρας να συνεργαστεί πλήρως με τον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας, επιβεβαιώνει ότι η διεθνής κοινότητα αντιμετωπίζει με ιδιαίτερη καχυποψία τις προθέσεις της Τεχεράνης. Τόσο το Ιράν όσο και η Ρωσία αρνούνται ότι υπάρχει οποιαδήποτε συνεργασία που σχετίζεται με στρατιωτική χρήση πυρηνικής τεχνολογίας. Η Τεχεράνη επιμένει ότι το πρόγραμμά της περιορίζεται σε ειρηνικές εφαρμογές, ενώ η Μόσχα δηλώνει ότι δεν υποστηρίζει την απόκτηση πυρηνικών όπλων από το Ιράν. Ωστόσο, οι εκθέσεις δυτικών υπηρεσιών δείχνουν ότι η εικόνα είναι πολύ πιο σύνθετη. Οι μυστικές αποστολές, τα διπλωματικά διαβατήρια και οι επαφές με εταιρείες που βρίσκονται σε καθεστώς κυρώσεων δημιουργούν μια αλυσίδα ενδείξεων που ενισχύει τον φόβο ότι το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα μπορεί να επιδιώκει αναβάθμιση μέσω λιγότερο ορατών διαύλων συνεργασίας.