Κριτική στον Μερτς για τη συνάντηση με Ερντογάν

Έντονες αντιδράσεις προκάλεσε στη Γερμανία η επίσκεψη του καγκελάριου Φρίντριχ Μερτς στην Άγκυρα και η επιλογή του να επικεντρωθεί αποκλειστικά στη «θετική ατζέντα» των διμερών σχέσεων, αποφεύγοντας κάθε ευθεία αναφορά στις παραβιάσεις του κράτους δικαίου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Τουρκία. Παρά τη βαρύτητα των γεωπολιτικών και εμπορικών σχέσεων ανάμεσα στις δύο χώρες, η στάση του Γερμανού ηγέτη χαρακτηρίστηκε από αρκετούς πολιτικούς και μέσα ενημέρωσης ως «υπερβολικά ήπια» απέναντι στον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. «Όποιος μιλά για την ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας, δεν μπορεί να σιωπά για την πραγματικότητα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη χώρα», τόνισε ο βουλευτής του SPD Σερντάρ Γιουκσέλ, πρόεδρος της γερμανοτουρκικής κοινοβουλευτικής ομάδας. Σε δηλώσεις του στο Focus, κατηγόρησε τον καγκελάριο ότι αποφεύγει να αναφερθεί σε κρίσιμα ζητήματα, όπως η φυλάκιση πολιτικών αντιπάλων, η φίμωση του Τύπου και η δίωξη προσωπικοτήτων όπως ο δήμαρχος Κωνσταντινούπολης Εκρέμ Ιμάμογλου.

«Η Ευρώπη δεν είναι μόνο οικονομικό έργο, είναι και αξίες που πρέπει να υπερασπιζόμαστε — ακόμη και στις συνομιλίες με δύσκολους εταίρους», σημείωσε, καλώντας τη Γερμανία να δείξει «σαφή στάση απέναντι στις δημοκρατικές δυνάμεις που πιέζονται στην Τουρκία». Ανάλογη κριτική άσκησε και ο Μαξ Λουκς από τους Πράσινους, ο οποίος δήλωσε ότι ο Μερτς «είτε αγνοεί την πραγματικότητα στην Τουρκία είτε απολαμβάνει να φιμώνεται αυθαίρετα». Ο ίδιος υπογράμμισε πως ο Ερντογάν «χρησιμοποιεί εδώ και χρόνια την πολιτικοποιημένη δικαστική εξουσία για να καταστείλει τη δημοκρατική του αντιπολίτευση» και πως η σιωπή του Βερολίνου είναι «ανησυχητικό μήνυμα».

Σύμφωνα με την ανταπόκριση της ARD, ο Φρίντριχ Μερτς προσπαθεί να διατηρήσει «ρεαλιστική προσέγγιση» απέναντι σε δύσκολους συνομιλητές, επιδιώκοντας στενότερη συνεργασία με χώρες-κλειδιά σε περιόδους διεθνών κρίσεων. Ωστόσο, σημειώνεται πως ο καγκελάριος δέχθηκε έντονες πιέσεις πριν από το ταξίδι του να αναφερθεί δημοσίως στην καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Τουρκία — κάτι που έκανε τελικά «εν συντομία και χωρίς λεπτομέρειες». Ο Μερτς, απαντώντας σε ερώτηση στη συνέντευξη Τύπου, περιορίστηκε να δηλώσει ότι «υπάρχουν στην Τουρκία καταστάσεις που δεν αντιστοιχούν στην κατανόησή μας για το κράτος δικαίου», προσθέτοντας πως εξέφρασε ανησυχία για την ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης. Δεν έδωσε, ωστόσο, καμία περαιτέρω εξήγηση.

Το περιοδικό Der Spiegel σχολίασε σκωπτικά ότι ο καγκελάριος «επαίνεσε όσο μπορούσε τον Τούρκο πρόεδρο, αλλά ο Ερντογάν παρέμεινε πεισματάρης». Στη διάρκεια της κοινής συνέντευξης Τύπου, ο Τούρκος ηγέτης επιτέθηκε στη Γερμανία, κατηγορώντας τη για «ξενοφοβία» και για «αδικαιολόγητη καθυστέρηση» της τουρκικής ένταξης στην ΕΕ, ενώ επιτέθηκε στο Ισραήλ, κάνοντας λόγο για «γενοκτονία στη Γάζα». Ο Μερτς απέφυγε να απαντήσει στις περισσότερες από αυτές τις δηλώσεις, διατηρώντας χαμηλούς τόνους — κάτι που, όπως επισημαίνει το Spiegel, «απογοήτευσε ακόμη και μέλη της συνοδείας του». Το περιοδικό προσθέτει ότι το προγραμματισμένο γεύμα των δύο ηγετών διήρκεσε πολύ λιγότερο από το αναμενόμενο, κάτι που ερμηνεύθηκε ως ένδειξη έντασης στις κατ’ ιδίαν συνομιλίες. «Η αρχική επίσκεψη δεν πήγε τόσο καλά όσο ήλπιζε ο Μερτς», γράφει χαρακτηριστικά, υπονοώντας ότι ο καγκελάριος έλαβε μια «πιο ρεαλιστική εικόνα» για τον συνομιλητή του στην Άγκυρα.

Η Handelsblatt επικεντρώνεται στη ρεαλιστική πτυχή της επίσκεψης, τονίζοντας πως ο καγκελάριος «επιδίωξε να προτάξει την αρμονία», αλλά «οι διαφορές φάνηκαν αμέσως στη συνέντευξη Τύπου». Ο Ερντογάν, σημειώνει, «παραμένει ένας δύσκολος εταίρος, γεγονός που δεν μπορεί να αγνοηθεί ούτε για λόγους διπλωματικής ευγένειας». Η Süddeutsche Zeitung, με τίτλο «Πώς ο Φρίντριχ Μερτς προσπαθεί να συμπαθήσει έναν αυταρχικό ηγέτη», αποκάλυψε πως ο καγκελάριος ταξίδεψε με τη σύζυγό του Σαρλότε, η οποία προσκλήθηκε από την Εμινέ Ερντογάν, σε μια προσπάθεια να δημιουργηθεί πιο «οικογενειακή ατμόσφαιρα». Η εφημερίδα σχολιάζει δηκτικά ότι η κίνηση αυτή «ίσως να λειτούργησε περισσότερο ως ένδειξη αποστασιοποίησης παρά προσέγγισης».

Η BILD στάθηκε στις διαφωνίες για τη Γάζα, επαινώντας ωστόσο τον Μερτς για τη «θαρραλέα σαφήνειά» του απέναντι στον Ερντογάν. Όπως σημείωσε, «παρά την επιθετική ρητορική του Τούρκου προέδρου, ο Γερμανός καγκελάριος κράτησε σταθερή στάση υπέρ του Ισραήλ», επιλέγοντας «να πει μόνο την αλήθεια, ακόμη και στο πιο δύσκολο περιβάλλον». Αντίθετα, η WELT υποστήριξε πως ο Μερτς «απέτυχε να εμβαθύνει τις σχέσεις με την Τουρκία», καθώς οι δύο ηγέτες «συγκρούστηκαν για τη Γάζα και την ευρωπαϊκή προοπτική της χώρας». Σε σχόλιό του, ο δημοσιογράφος και πρώην πολιτικός κρατούμενος στην Τουρκία Ντενίζ Γιουτζέλ έκανε λόγο για «ανησυχητική ανοχή της Γερμανίας απέναντι σε έναν αυταρχικό ηγέτη», λέγοντας πως «ο Ερντογάν τη γλιτώνει με όλα».

Τέλος, η Tageszeitung (TAZ) σχολίασε ειρωνικά πως ο Μερτς παρουσίασε με «ευφορικό τόνο» τις προθέσεις του για μια νέα πολιτική απέναντι στην Άγκυρα, ενώ ακόμη και οι σοβαρές διαφωνίες, ιδίως γύρω από το Ισραήλ, «δεν τον απέτρεψαν από το φλερτ του με τον Ερντογάν». Παρά τα θερμά λόγια και τις προσπάθειες επαναπροσέγγισης, το συμπέρασμα των περισσότερων γερμανικών μέσων είναι κοινό: ο Φρίντριχ Μερτς επιχείρησε να χτίσει γέφυρες με τον Τούρκο πρόεδρο, αλλά τελικά βρέθηκε να ισορροπεί ανάμεσα στη ρεαλπολιτίκ και στην ηθική αμηχανία.