Η Πρώτη Κυρία της Νέας Υόρκης: Ένα top, μήνυμα για την Παλαιστίνη

Η εικόνα του Zohran Mamdani να ανεβαίνει στη σκηνή ως ο πρώτος μουσουλμάνος και νοτιοασιατικής καταγωγής δήμαρχος της Νέας Υόρκης αποτελεί ήδη μία σελίδα της ιστορίας της πόλης. Το μήνυμά του, ότι «σε στιγμές πολιτικού σκοταδιού, η Νέα Υόρκη μπορεί να είναι το φως», δεν αφορούσε μόνο τον πολιτικό προσανατολισμό της νέας δημοτικής αρχής. Αφορούσε την ίδια τη δομή του δημόσιου χώρου: ποιοι ανήκουν σε αυτόν, ποιοι εκπροσωπούνται, ποιοι γίνονται ορατοί. Σε αυτό το πλαίσιο, η εμφάνιση της Rama Duwaji στο πλευρό του είχε περισσότερο βάρος από μια απλή «πρώτη δημόσια εμφάνιση». Η Duwaji δεν «συστήθηκε» ως συμπληρωματική περσόνα, αλλά ως φορέας αισθητικού και πολιτικού λόγου. Η επιλογή της να φορέσει ένα κομμάτι του παλαιστινο-ιορδανικού οίκου Zeid Hijazi, που δανείζεται από τη λαϊκή μνήμη και τον σύγχρονο αραβικό φουτουρισμό, δεν ήταν μια λεπτομέρεια. Ήταν σήμα. Σήμα για το ποια πολιτισμική παράδοση δικαιούται να εμφανίζεται στη σκηνή της εξουσίας. Σήμα ότι η ορατότητα των κοινοτήτων δεν είναι παραχώρηση, αλλά πολιτικό δικαίωμα.

Η Σύρο-Αμερικανή σύζυγος του Zohran Mamdani Rama Duwaji, στάθηκε δίπλα στον νεοεκλεγμένο δήμαρχο σύζυγό της στη Νέα Υόρκη φορώντας ένα κεντημένο τοπ από τον Παλαιστίνιο σχεδιαστή Zeid Hijazi

Και εδώ αρχίζει η ουσία: η Duwaji μπορεί να απέφυγε προεκλογικούς λόγους και εμφανείς παρεμβάσεις, όμως το έργο της μιλά σταθερά σε ένα σημείο συνάντησης τέχνης και πολιτικής. Το σύντομο animation με το παιδί στη Γάζα, που κρατά μια άδεια κατσαρόλα, δεν αποτελεί απλώς αισθητική χειρονομία. Είναι μια δημόσια κατηγορία για το πώς η λιμοκτονία γίνεται μηχανισμός πολέμου. Εικαστική πράξη που τοποθετεί την καλλιτέχνιδα σε μια διαλεκτική με τη διεθνή εξουσία, όπου η ανθρώπινη ανάγκη αντιπαρατίθεται με τα γεωπολιτικά συμφέροντα. Αντίστοιχα, η υποστήριξή της στον Mahmoud Khalil, μετά τη σύλληψή του από την ICE, δεν ήταν «προσωπική ευαισθησία», αλλά στάση που ενοχλεί τη ρητορική της «ουδετερότητας» και της υποτιθέμενης αποπολιτικοποίησης της τέχνης. Σε μια Αμερική που επιχειρεί συχνά να διαχωρίσει την αισθητική από την κρατική εξουσία, η Duwaji υπενθυμίζει ότι η εικόνα ήταν πάντα πολιτικό πεδίο.

Το γεγονός ότι δέχθηκε στοχοποίηση δεν είναι παράδοξο. Σε κάθε σύστημα εξουσίας, αυτός που διεκδικεί ορατότητα έξω από τον κανόνα αντιμετωπίζεται ως απειλή. Ο Mamdani απάντησε δημόσια, λέγοντας ότι «η πολιτική μπορεί να γίνει άγρια, αλλά η οικογένεια δεν είναι πεδίο επίθεσης». Το ουσιαστικό δεν βρίσκεται στις λέξεις, αλλά στην έμφαση: δεν υπερασπίστηκε την Duwaji ως «σύζυγο», αλλά ως δημιουργό. Η πολιτική αντιπαράθεση έχει εδώ ένα νέο όριο: δεν αμφισβητείται η ιδιότητα του καλλιτέχνη ως αυτόνομης φωνής. Όμως η συζήτηση δεν σταματά στην επιφάνεια της αισθητικής. Γιατί το ερώτημα που αναδύεται τώρα είναι διαφορετικό: μπορεί μια καλλιτέχνις με τόσο σαφή θέση για τη Γάζα, για την αποαποικιοποίηση της αναπαράστασης, για τα δικαιώματα των μεταναστών, να διατηρήσει το έργο της ανεξάρτητο, ενώ βρίσκεται πλέον στον άξονα της δημοτικής εξουσίας; Η ιστορία δείχνει ότι η εξουσία συχνά αφομοιώνει, απονευρώνει, εξωραΐζει. Η πολιτισμική ταυτότητα μπορεί να γίνει «στυλ», η κριτική να γίνει «ευαισθησία», η τέχνη να μετατραπεί σε στοιχείο θεσμικής διακόσμησης.

Η περίπτωση της Duwaji θα κριθεί όχι από τις εικόνες της στιγμής, αλλά από το αν θα μπορέσει να συνεχίσει να ασκεί λόγο χωρίς να εξομαλύνει τις αιχμές της. Από το αν θα σταθεί απέναντι στη γοητεία της θεσμικής αναγνώρισης. Από το αν θα παραμείνει παρούσα στις ίδιες κοινότητες τις οποίες υπερασπιζόταν πριν το Δημαρχείο. Το βράδυ της νίκης του Mamdani είχε ένταση συμβολισμού, πολιτισμικής υπερηφάνειας, ανατροπής των συνηθισμένων ιεραρχιών του δημόσιου βλέμματος. Όμως οι συμβολισμοί δεν επαρκούν. Το πραγματικό ερώτημα τώρα είναι ποια πολιτισμική Νέα Υόρκη θα χτιστεί από εδώ και πέρα. Και σε αυτό η Rama Duwaji δεν θα κριθεί για το τι φόρεσε, αλλά για το αν θα συνεχίσει να κοιτά κατάματα τις φωτιές που καίνε έξω από τη σκηνή.