Επιστράτευση Ρωσία: Πώς το Κρεμλίνο κανονικοποιεί τον πόλεμο ως μόνιμη συνθήκη

Μέσα σε λίγες ώρες, η Μόσχα εξέπεμψε δύο φαινομενικά διαφορετικά μηνύματα. Αν διαβαστούν όμως μαζί, σκιαγραφούν με σαφήνεια τη στρατηγική κατεύθυνση του Κρεμλίνου και τον τρόπο με τον οποίο η Ρωσία αντιλαμβάνεται πλέον τον πόλεμο: όχι ως έκτακτη σύγκρουση, αλλά ως μακρόχρονη, δομική κατάσταση. Το πρώτο μήνυμα είναι θεσμικό, μετρήσιμο και απολύτως ελεγχόμενο. Ο Βλαντίμιρ Πούτιν υπέγραψε διάταγμα για τη στράτευση 261.000 κληρωτών το 2026, στο πλαίσιο της ετήσιας υποχρεωτικής θητείας. Τυπικά, η απόφαση δεν συνιστά γενική επιστράτευση. Ουσιαστικά όμως εντάσσεται σε μια σταθερή και συστηματική διεύρυνση του ανθρώπινου δυναμικού των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων. Από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, η Ρωσία έχει ενεργοποιήσει περισσότερους από δύο εκατομμύρια ανθρώπους μέσω ενός υβριδικού μοντέλου στρατολόγησης: μερική επιστράτευση εφέδρων το 2022, μαζική ένταξη συμβασιούχων και «εθελοντών» το 2023 και το 2024, και μια σταθερή, ετήσια ροή κληρωτών που λειτουργεί ως δεξαμενή αντικατάστασης, φθοράς και βάθους. Το μοντέλο αυτό επιτρέπει στο Κρεμλίνο να συντηρεί πολεμική ικανότητα χωρίς να ενεργοποιεί την πολιτικά επικίνδυνη επιλογή της γενικής επιστράτευσης.

Το δεύτερο μήνυμα είναι πολιτικό και βαθιά συμβολικό. Η Μόσχα υποστήριξε ότι ουκρανικά drones επιχείρησαν να πλήξουν περιοχή κοντά στην κατοικία του Πούτιν στο Νόβγκοροντ, μία από τις πλέον αυστηρά φυλασσόμενες ζώνες της χώρας. Οι ρωσικές αρχές δεν έδωσαν λεπτομέρειες ούτε παρουσίασαν αποδεικτικό υλικό, γεγονός που καθιστά τον ισχυρισμό δύσκολο να επαληθευτεί ανεξάρτητα. Ωστόσο, η ουσία δεν βρίσκεται στην τεχνική αξιοπιστία του περιστατικού, αλλά στο αφήγημα που το συνοδεύει. Το Κρεμλίνο μετατοπίζει σταθερά το πλαίσιο του πολέμου: από μια σύγκρουση «μακριά», στα μέτωπα της Ουκρανίας, σε μια απειλή που φέρεται να αγγίζει το εσωτερικό της Ρωσίας και τον ίδιο τον πρόεδρο. Πρόκειται για αφήγημα πολιορκίας, σχεδιασμένο να καλλιεργήσει κοινωνική αντοχή, πειθαρχία και αποδοχή της διαρκούς κινητοποίησης.

Η σύμπτωση των δύο εξελίξεων δεν είναι τυχαία. Η αύξηση του ανθρώπινου δυναμικού και η ανάδειξη μιας υποτιθέμενης απειλής στην καρδιά της εξουσίας λειτουργούν συμπληρωματικά. Ενισχύουν την εικόνα ενός κράτους που βρίσκεται σε παρατεταμένο, υπαρξιακό πόλεμο και που οφείλει να προετοιμάζεται όχι για αποκλιμάκωση, αλλά για μακρά διάρκεια. Το μήνυμα προς το εσωτερικό είναι σαφές: αντοχή, προσαρμογή, κανονικότητα του πολέμου. Το μήνυμα προς το εξωτερικό εξίσου καθαρό: η Ρωσία δεν σχεδιάζει γρήγορη έξοδο από τη σύγκρουση και δεν προσέρχεται σε διαπραγματεύσεις από θέση κόπωσης. Σε αυτό το πλαίσιο, η Μόσχα φαίνεται να έχει «διαβάσει» προσεκτικά τα πολιτικά σήματα της πρόσφατης συνάντησης μεταξύ του Ντόναλντ Τραμπ και του Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Αντί να επιχειρήσει επαναπροσέγγιση μέσω της προσωπικής σχέσης Τραμπ–Πούτιν, το Κρεμλίνο επιλέγει να κρατήσει αποστάσεις, δείχνοντας ότι δεν θεωρεί ώριμο το έδαφος ούτε για κατάπαυση του πυρός ούτε για ένταξη σε διευρυμένο διπλωματικό τραπέζι.

Η ρωσική στρατηγική δείχνει να βασίζεται στην υπόθεση ότι ο χρόνος λειτουργεί υπέρ της, πως η Δύση θα συνεχίσει να εμφανίζει εσωτερικές αντιφάσεις και ότι η κόπωση των κοινωνιών μπορεί να προηγηθεί της ρωσικής στρατιωτικής εξάντλησης. Υπό αυτά τα δεδομένα, ο πόλεμος δεν είναι απλώς μια αναγκαστική επιλογή για τη Ρωσία· μοιάζει να έχει μετατραπεί στη βασική της στρατηγική κατάσταση. Και αυτό είναι ίσως το πιο ανησυχητικό στοιχείο: ότι για τη Μόσχα ο πόλεμος δεν αντιμετωπίζεται πλέον ως μέσο για έναν σκοπό, αλλά ως κανονικότητα που αναδιαμορφώνει κράτος, κοινωνία και διεθνή στάση. Μια κανονικότητα που, τουλάχιστον προς το παρόν, ελάχιστα φαίνεται να επηρεάζεται από διπλωματικές πρωτοβουλίες – ακόμη κι όταν φέρουν την υπογραφή ισχυρών διεθνών παικτών.