Δένδιας – Μητσοτάκης: Η τροπολογία για τον Άγνωστο Στρατιώτη και το τεστ ισορροπιών

Ως καταλύτης για τη διαμόρφωση νέων ισορροπιών στο εσωτερικό της κυβέρνησης λειτούργησε η τροπολογία για τον Άγνωστο Στρατιώτη, μετατρέποντας ένα θεσμικό ζήτημα εθνικής μνήμης σε πολιτική δοκιμασία πρωτοβουλιών και ρόλων. Η δημόσια στάση του υπουργού Εθνικής Άμυνας Νίκου Δένδια, ο οποίος διαφοροποιήθηκε σε ύφος και χρόνο από την κυβερνητική γραμμή, σηματοδότησε ένα σημείο καμπής στο εσωτερικό της Νέας Δημοκρατίας, όπου οι πολιτικές αποχρώσεις αποκτούν πλέον δική τους δυναμική. Σύμφωνα με την Καθημερινή, οι εξελίξεις των τελευταίων ημερών δεν περιορίζονται στη νομοθετική ουσία της ρύθμισης, αλλά επεκτείνονται στο επίπεδο των σχέσεων ανάμεσα στο Μέγαρο Μαξίμου και το Πεντάγωνο. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης, επιχειρώντας να διατηρήσει χαμηλούς τόνους, επανέλαβε ότι η τροπολογία αφορά «την προστασία ενός μοναδικού χώρου εθνικής μνήμης» και τόνισε ότι «η συζήτηση αυτή δεν θα γινόταν σε καμία άλλη χώρα του κόσμου». Παρά τα καθησυχαστικά μηνύματα, ο πρωθυπουργός πέταξε εκ νέου το «μπαλάκι» στον υπουργό Άμυνας, λέγοντας ότι αναμένει σύντομα «πρόταση ανάδειξης του μνημείου» — μια διατύπωση που συντηρεί την πολιτική προσδοκία για επόμενο βήμα από την πλευρά Δένδια.

Ο υπουργός Άμυνας απάντησε με τρόπο που παρέμεινε θεσμικός, αλλά όχι άχρωμος. Κατά την επίσκεψή του στο 306 εργοστάσιο παραγωγής drones του Στρατού, σημείωσε με νόημα πως «θα παρακαλέσω τον πρωθυπουργό να έρθει να δει τι φτιάχνουμε εδώ», υπογραμμίζοντας ότι «θα αισθανθεί κι αυτός υπερήφανος για όσα έχουν επιτευχθεί σε λίγους μήνες». Η φράση αυτή, σχολιάζουν πολιτικοί αναλυτές, είχε διπλή στόχευση: να υπογραμμίσει το έργο των Ενόπλων Δυνάμεων και ταυτόχρονα να καταδείξει ότι το Πεντάγωνο παραμένει αυτόνομος πυλώνας ευθύνης και εθνικού κύρους. Η παρουσία του Νίκου Δένδια στη Βουλή για την ψήφιση της τροπολογίας, την οποία συνυπέγραψε, έκλεισε τυπικά τη συζήτηση περί κυβερνητικού ρήγματος. Ωστόσο, η πολιτική σημειολογία παραμένει ενεργή. Όπως αναφέρουν κύκλοι του υπουργείου, «το Υπουργείο Άμυνας θα μεριμνήσει για την εφαρμογή της ρύθμισης και θα πράξει όσα του αναλογούν». Μια φράση που φανερώνει διάθεση συνεργασίας, αλλά και διατήρηση ενός σαφούς περιθωρίου ερμηνειών για τον ρόλο και τις πρωτοβουλίες του υπουργείου.

Το κλίμα στο εσωτερικό της Νέας Δημοκρατίας παραμένει προσεκτικό. Η διαφοροποίηση Δένδια, εφόσον συνεχιστεί με αντίστοιχο ύφος στο μέλλον, θα μπορούσε να επαναπροσδιορίσει την εικόνα του υπουργού ως αυτόνομης πολιτικής προσωπικότητας με μετριοπαθές προφίλ και θεσμική αντίληψη της εξουσίας. Δεν είναι τυχαίο ότι, σύμφωνα με την Καθημερινή, αρκετοί βουλευτές μίλησαν για «σημείο-τομή» που φανερώνει διάθεση επανακαθορισμού ρόλων και ευθυνών.

Την ίδια στιγμή, ο Κυριάκος Μητσοτάκης επιχειρεί να αποσυνδέσει το περιστατικό από οποιαδήποτε εσωκομματική ένταση, επιμένοντας ότι «ο υπουργός Άμυνας δεν εξέφρασε καμία διαφωνία» και πως «υπήρξε συνεννόηση πριν από την ανακοίνωση της ρύθμισης». Με τον τρόπο αυτό, ο πρωθυπουργός θέλει να διατηρήσει το προφίλ του θεσμικού συντονιστή που παρακολουθεί εκ του σύνεγγυς όλα τα κρίσιμα μέτωπα — από το πολιτικό έως το επιχειρησιακό. Η υπόθεση, ωστόσο, απέκτησε και ενδοκυβερνητικές αποχρώσεις. Ο υπουργός Υγείας Άδωνις Γεωργιάδης, σχολιάζοντας τη στάση του Νίκου Δένδια, ανέφερε χαρακτηριστικά ότι «αν ήταν δική μου τροπολογία, μόνο σε κώμα δεν θα ερχόμουν να την υπερασπιστώ». Το σχόλιο, αν και ειπώθηκε σε πηγαδάκι, προστέθηκε στο παζλ των δηλώσεων που δείχνουν ότι το θέμα παραμένει ζωντανό στο εσωτερικό της παράταξης.

Το Μέγαρο Μαξίμου, από την πλευρά του, στρέφει πλέον την προσοχή στην εφαρμογή της τροπολογίας. Ο πρωθυπουργός συναντήθηκε με τον Μιχάλη Χρυσοχοΐδη, καθώς η Ελληνική Αστυνομία έχει την ευθύνη της φύλαξης του μνημείου, ενώ από το Υπουργείο Άμυνας αναμένεται συγκεκριμένη πρόταση για την ανάδειξη και τη συντήρησή του. Η συνεργασία των δύο υπουργείων θα αποτελέσει το πραγματικό τεστ για την πρακτική εφαρμογή μιας διάταξης που προκάλεσε πολιτική αναταραχή δυσανάλογη του θεσμικού της βάρους.

Η τροπολογία, που ψηφίστηκε με 159 ψήφους υπέρ, προβλέπει απαγόρευση κάθε μορφής δημόσιας συνάθροισης ή κατάληψης του χώρου μπροστά από το Μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη, καθιστώντας τον χώρο αποκλειστικά προορισμένο για τιμή, επίσκεψη και ανάδειξη. Η παράβασή της επισύρει ποινές φυλάκισης έως ενός έτους, ενώ το Υπουργείο Άμυνας θα αναλάβει τη φροντίδα και τη συντήρησή του.

Πέρα όμως από τη νομική του διάσταση, το ζήτημα απέκτησε βαθύ πολιτικό περιεχόμενο. Η κυβέρνηση θέλησε να προβάλει την ανάγκη προστασίας ενός χώρου που θεωρείται θεμέλιο της συλλογικής ιστορικής μνήμης, την ώρα που η αντιπολίτευση είδε μια υπερβολική θεσμική παρέμβαση με επικοινωνιακά χαρακτηριστικά. Ο πρωθυπουργός, απαντώντας στις επικρίσεις, εξαπέλυσε επίθεση στο ΠΑΣΟΚ, κατηγορώντας τον Νίκο Ανδρουλάκη ότι «προσπαθεί να πατήσει σε δύο βάρκες», ενώ ξεκαθάρισε ότι «αντίπαλός του είναι ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης που σήμερα βρίσκεται δεύτερος στις δημοσκοπήσεις». Η υπόθεση του Αγνώστου Στρατιώτη, όπως σημειώνει η Καθημερινή, αποτέλεσε τελικά έναν καθρέφτη για τις ευρύτερες πολιτικές ισορροπίες: ανάμεσα στην ανάγκη κυβερνητικής συνοχής και την προσωπική πολιτική ταυτότητα στελεχών πρώτης γραμμής. Ο Νίκος Δένδιας, επιλέγοντας θεσμική στάση χωρίς προσωπική αντιπαράθεση, αλλά με σαφείς υπαινιγμούς, κατέδειξε ότι ο ρόλος του στο κυβερνητικό σχήμα δεν εξαντλείται στη διαχείριση του υπουργείου του, αλλά διαθέτει πολιτικό βάθος και μετρημένο συμβολισμό. Το επόμενο διάστημα θα δείξει αν το επεισόδιο θα μείνει μια εσωτερική υποσημείωση ή η αρχή μιας νέας φάσης εντός Ν.Δ., όπου οι θεσμικές διαφοροποιήσεις αποκτούν πολιτική σημασία. Μέχρι τότε, το «μπαλάκι» παραμένει στα χέρια του υπουργού Άμυνας — όχι μόνο για την ανάδειξη ενός μνημείου, αλλά για τον τρόπο με τον οποίο η κυβέρνηση διαχειρίζεται τα ίδια της τα σύμβολα.