«Πράκτορες μιας χρήσης»: Πώς η Ρωσία στρατολογεί σαμποτέρ στην Ευρώπη

Η Μόσχα φέρεται να αξιοποιεί το Telegram και άλλα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να στρατολογεί «πράκτορες χαμηλού επιπέδου» σε ολόκληρη την Ευρώπη — άτομα χωρίς εκπαίδευση, που πείθονται να εκτελέσουν μικρές αποστολές δολιοφθοράς έναντι μικρών χρηματικών ανταλλαγμάτων. Από φωτογραφίσεις στρατιωτικών εγκαταστάσεων μέχρι εμπρησμούς, η στρατολόγηση μέσω διαδικτύου έχει εξελιχθεί σε νέο εργαλείο του ρωσικού υβριδικού πολέμου. Η αποκάλυψη έγινε από τον επικεφαλής της γερμανικής υπηρεσίας πληροφοριών (BND), Μάρτιν Γέγκερ, ο οποίος προειδοποίησε ότι η Ευρώπη βιώνει μια εποχή «παγωμένης ειρήνης» που μπορεί ανά πάσα στιγμή να μετατραπεί σε ανοιχτή αντιπαράθεση. Ο ίδιος τόνισε την ανάγκη προετοιμασίας για περαιτέρω κλιμακώσεις, ενώ πολιτικοί και ειδικοί στη Γερμανία ζητούν πλέον αυστηρότερα μέτρα ασφαλείας απέναντι σε αυτό το φαινόμενο.

Οι ρωσικές υπηρεσίες πληροφοριών, σύμφωνα με τα στοιχεία, εντοπίζουν υποψήφιους συνεργάτες μέσα από φιλορωσικά κανάλια του Telegram, όπου αναρτώνται αφηγήσεις υπέρ του Κρεμλίνου. Οι χρήστες που εκφράζουν συμπάθεια ή εμπλέκονται σε σχετικές συνομιλίες χαρτογραφούνται αυτόματα μέσω λογισμικού παρακολούθησης, δημιουργώντας προφίλ με βάση την πολιτική τους στάση και τη δραστηριότητά τους. Όπως εξηγεί ο Ουκρανός ειδικός κυβερνοασφάλειας Κοστιαντίν Κορσούν, ένα απλό like ή σχόλιο μπορεί να φέρει τον χρήστη στο μικροσκόπιο των ρωσικών υπηρεσιών. Αν το άτομο θεωρηθεί «κατάλληλο», γίνεται η πρώτη επαφή — αρχικά μέσω Telegram και κατόπιν μέσω πιο ασφαλών εφαρμογών, όπως το Signal ή το Wire, όπου η επικοινωνία συνεχίζεται με κρυπτογράφηση.

Παράλληλα, αναπτύσσονται δίκτυα παραπληροφόρησης. Έρευνες οργανισμών όπως το Correctiv έχουν αποκαλύψει συντονισμένα κανάλια που αναπαράγουν φιλορωσικές θέσεις στα γερμανικά, προωθώντας προπαγανδιστικό περιεχόμενο για την Ουκρανία, τη μετανάστευση ή τη Δύση. Σε αυτά τα κανάλια, η διάδοση της προπαγάνδας συνδυάζεται με την άμεση στρατολόγηση για μικρές επιχειρήσεις σαμποτάζ. Το Telegram, από την πλευρά του, υποστηρίζει ότι δεν συνεργάζεται με καμία κυβέρνηση και πως αφαιρεί καθημερινά εκατομμύρια κομμάτια επιβλαβούς περιεχομένου μέσω τεχνητής νοημοσύνης. Ωστόσο, ειδικοί επισημαίνουν ότι η πλατφόρμα, λόγω της ανωνυμίας και της τεχνικής της δομής, επιτρέπει στα δίκτυα στρατολόγησης να λειτουργούν ανενόχλητα.

Ενδεικτικά, ο επικεφαλής του Cyber Intelligence Institute, Δρ. Κρίστοφερ Νέρινγκ, τόνισε ότι η αντιμετώπιση αυτού του φαινομένου απαιτεί αντικατασκοπευτικές τεχνικές και «ψηφιακά δολώματα» (honeypots) που θα αποσπούν την προσοχή των ρωσικών χειριστών. Ωστόσο, τέτοιες πρακτικές είναι νομικά αμφιλεγόμενες στη Γερμανία. Η Ρωσία, από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, έχει πολλαπλασιάσει τις υβριδικές της επιθέσεις: καταστροφές υποδομών, βλάβες σε καλώδια της Βαλτικής, εμπρησμούς και επιθέσεις με εκρηκτικά μικρής κλίμακας. Πολλά από αυτά τα περιστατικά, σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές υπηρεσίες, φέρουν την υπογραφή «πρακτόρων μιας χρήσης» — απλών ανθρώπων που, συχνά χωρίς πλήρη επίγνωση, λειτουργούν ως εκτελεστικά όργανα ενός ευρύτερου μηχανισμού κατασκοπείας και αποσταθεροποίησης. Η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με μια σιωπηλή αλλά πολυμέτωπη απειλή, όπου ο ψηφιακός χώρος έχει μετατραπεί σε πεδίο στρατολόγησης, παραπληροφόρησης και επιρροής. Ένας κόσμος, όπου ένα κλικ μπορεί να σε μετατρέψει — κυριολεκτικά — σε «πράκτορα μιας χρήσης».