Ψηφιακό Σχολείο: Το μεγάλο άλμα της ελληνικής εκπαίδευσης στην εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης

Το ελληνικό σχολείο κάνει ένα μεγάλο άλμα προς το μέλλον, με ομπρέλα τον συνολικό σχεδιασμό του «Ψηφιακού Σχολείου», που φιλοδοξεί να λειτουργήσει ως γέφυρα ανάμεσα στη σημερινή σχολική πραγματικότητα και σε μια νέα, βαθιά ψηφιακή αλλά ταυτόχρονα ανθρώπινη εποχή. Δεν πρόκειται απλώς για ένα τεχνολογικό project· το υπουργείο Παιδείας το παρουσιάζει ως μια συνολική μεταμόρφωση της εκπαιδευτικής εμπειρίας για μαθητές, γονείς και εκπαιδευτικούς, όπου η τεχνολογία συναντά την παιδαγωγική, την ηθική και την έννοια της ισότιμης πρόσβασης. Η επίσημη παρουσίαση του σχεδίου έγινε την Τετάρτη 12 Νοεμβρίου, στο Ωδείο Αθηνών, από την υπουργό Παιδείας Σοφία Ζαχαράκη, παρουσία στελεχών της εκπαιδευτικής διοίκησης, της ακαδημαϊκής κοινότητας αλλά και μαθητών που είναι οι άμεσοι αποδέκτες των αλλαγών. Η υπουργός μίλησε για μια «μετάβαση από την αποστήθιση στη δημιουργία, από τη μετωπική διδασκαλία στη συνεργασία, από την κιμωλία στην ψηφιακή εμπειρία», τονίζοντας ότι το Ψηφιακό Σχολείο δεν είναι ένα ψυχρό έργο υποδομών, αλλά ένα ζωντανό οικοσύστημα μάθησης που χρηματοδοτείται σε μεγάλο βαθμό από το Ταμείο Ανάκαμψης.

Στον πυρήνα του σχεδίου βρίσκονται οι διαδραστικοί πίνακες και ο σύγχρονος εξοπλισμός. Ήδη έχουν εγκατασταθεί 36.264 διαδραστικά συστήματα σε 6.879 σχολικές μονάδες, από την Ε’ Δημοτικού έως και την Γ’ Λυκείου, σε γενική και επαγγελματική εκπαίδευση, μετατρέποντας τις αίθουσες σε ψηφιακά περιβάλλοντα διδασκαλίας. Έχει εξασφαλιστεί και η προμήθεια επιπλέον 2.900 διαδραστικών, με στόχο μέχρι το τέλος της χρονιάς να βρίσκονται σε πλήρη λειτουργία. Παράλληλα, έχει επενδυθεί σχεδόν 30 εκατομμύρια ευρώ σε εξοπλισμό ρομποτικής και STEM: 117.121 σετ ρομποτικής έχουν διανεμηθεί σε 11.146 σχολεία, από το νηπιαγωγείο έως και την Γ’ Γυμνασίου, δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για ένα σχολείο που δεν περιορίζεται σε ασκήσεις στο τετράδιο αλλά επιτρέπει στα παιδιά να σχεδιάζουν, να προγραμματίζουν και να κατασκευάζουν.

Κεντρικό εργαλείο στον νέο αυτό χάρτη είναι και η πλατφόρμα ψηφιακής μάθησης, με επένδυση 22,2 εκατομμυρίων ευρώ. Στόχος είναι η μετατροπή του διδακτικού υλικού σε δομημένες ενότητες ηλεκτρονικής μάθησης, ώστε να ενισχυθεί τόσο η δια ζώσης διδασκαλία όσο και η εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Παράλληλα, υλοποιείται ένα γιγαντιαίο πρόγραμμα δημιουργίας ψηφιακού περιεχομένου: με δαπάνη 79,9 εκατομμυρίων, αναπτύσσονται 15.000 ψηφιακά αντικείμενα, 4.000 ψηφιακά σενάρια και 4.000 μαθήματα, συνοδευόμενα από 3.000 βίντεο εξατομικευμένης μάθησης. Όλα αυτά εντάσσονται σε ένα περιβάλλον ανοιχτού κώδικα, με διαδραστικά ψηφιακά περιβάλλοντα και ανοιχτούς εκπαιδευτικούς πόρους, προσφέροντας στους εκπαιδευτικούς μια εντελώς νέα «εργαλειοθήκη» για το μάθημα.

Πάνω σε αυτό το υπόβαθρο έρχεται να κουμπώσει το «Ψηφιακό Φροντιστήριο». Από την Ε’ Δημοτικού έως και την Γ’ Λυκείου, οι μαθητές έχουν πρόσβαση σε ψηφιακή υποστήριξη: ασύγχρονη μάθηση για τις μικρότερες τάξεις και ζωντανά μαθήματα για τους υποψηφίους της Γ’ Λυκείου. Μέχρι σήμερα έχουν πραγματοποιηθεί 3.500 ώρες ζωντανών μαθημάτων, διάρκειας 45 λεπτών, από 85 εκπαιδευτικούς που διδάσκουν καθημερινά μέσα από τις εγκαταστάσεις του υπουργείου Παιδείας. Καλύπτονται τα περισσότερα πανελλαδικώς εξεταζόμενα μαθήματα ΓΕΛ και ΕΠΑΛ, καθώς και ειδικά μαθήματα, ενώ πρόσφατα προστέθηκαν τέσσερα μαθήματα επαγγελματικής εκπαίδευσης και τρία μαθήματα προσαρμοσμένα σε μαθητές ειδικής αγωγής. Μόνο τον πρώτο μήνα σύνδεσης της πλατφόρμας, 35.000 μαθητές χρησιμοποίησαν τις υπηρεσίες της, ενώ η υπουργός εκτιμά ότι όσο εμπλουτίζονται τα εξεταστικά εργαλεία, το ψηφιακό αυτό φροντιστήριο θα ελαφρύνει ουσιαστικά το οικονομικό βάρος της φροντιστηριακής εκπαίδευσης για την ελληνική οικογένεια. Ταυτόχρονα, η πλατφόρμα ασύγχρονης υποστήριξης (lms.digitalschool.gov.gr) εμπλουτίζεται με νέες ασκήσεις, επαναλήψεις και βίντεο υψηλής ποιότητας.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον συγκεντρώνει το πρόγραμμα Τεχνητής Νοημοσύνης στα σχολεία, με τον τίτλο «AI in Schools – ΤΝ στην εκπαίδευση». Σε αυτό συμμετέχουν 20 Λύκεια, μεταξύ των οποίων τα 6 Δημόσια Ωνάσεια Σχολεία και 14 Πρότυπα και Πειραματικά. Μέχρι στιγμής έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον 385 εκπαιδευτικοί. Ο φορέας που έχει εξουσιοδοτηθεί για τη διαχείριση των δεδομένων στο πλαίσιο του «OpenAI for Greece» είναι το ΙΤΥΕ «Διόφαντος», ως διαχειριστής του Πανελλήνιου Σχολικού Δικτύου, σε συνεργασία με το Ίδρυμα Ωνάση. Το πρόγραμμα προβλέπει την έναρξη επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών τον Δεκέμβριο του 2025 και την εμπλοκή των μαθητών της Α’ και Β’ Λυκείου από τον Μάρτιο του 2026. Στόχος δεν είναι να αντικατασταθεί ο δάσκαλος από την Τεχνητή Νοημοσύνη, αλλά να αποκτήσουν εκπαιδευτικοί και μαθητές πρακτικές δεξιότητες για υπεύθυνη, δημιουργική και παιδαγωγικά τεκμηριωμένη αξιοποίηση των νέων εργαλείων.

Μεγάλη αλλαγή φέρνει και το θεσμικό άνοιγμα του «πολλαπλού βιβλίου». Η ψηφιακή ανάρτηση και η διάθεση των εγχειριδίων στην εκπαιδευτική κοινότητα, όπως και η διαδικασία επιλογής τους, θα πραγματοποιηθούν εντός του σχολικού έτους 2025–2026. Μέχρι στιγμής έχουν κατατεθεί 181 σχολικά βιβλία για 146 γνωστικά αντικείμενα. Μετά την αξιολόγηση, στόχος του υπουργείου είναι τα νέα βιβλία να φτάσουν στα σχολεία τον Σεπτέμβριο του 2027, για όλες τις τάξεις από την Α’ Δημοτικού έως την Α’ Λυκείου, εισάγοντας στην πράξη την έννοια της επιλογής και της ποικιλίας υλικού μέσα στην ίδια βαθμίδα εκπαίδευσης.

Το ψηφιακό αποτύπωμα επεκτείνεται και στην επαγγελματική εκπαίδευση. Δημιουργείται ειδική πλατφόρμα ψηφιακής μάθησης για ΕΠΑΛ και δομές κατάρτισης, με στόχο τη μετατροπή των προγραμμάτων σπουδών σε ενότητες e-learning, ώστε να ενισχυθεί η ευελιξία και η πρόσβαση σε όλη τη χώρα. Παράλληλα, σε συνεργασία με τον ΕΟΠΠΕΠ, αναπτύσσεται ένα σύστημα σχολικού επαγγελματικού προσανατολισμού που αξιοποιεί τεχνικές μηχανικής μάθησης και Τεχνητής Νοημοσύνης. Η πλατφόρμα αυτή φιλοδοξεί να αποτελέσει κεντρική υποδομή για τη συμβουλευτική σταδιοδρομίας, συνδέοντας τις δεξιότητες, τα ενδιαφέροντα και τις επιδόσεις των μαθητών με πραγματικές επαγγελματικές διεξόδους.

Ειδική μέριμνα έχει ληφθεί για την Ειδική Αγωγή. Μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης, διατέθηκαν πάνω από 10 εκατομμύρια ευρώ για την προμήθεια εξειδικευμένου εξοπλισμού σε 455 σχολεία Ειδικής Αγωγής, με περισσότερα από 16.000 τεχνολογικά αντικείμενα σχεδιασμένα για μαθητές με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Παράλληλα, διατίθενται 802 χιλιάδες ευρώ για πρόσθετο υλικό σε μαθητές με ΕΕΑ στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση την περίοδο 2025–2026. Η λειτουργία των ΚΕΔΑΣΥ ενισχύεται με νέο υπολογιστικό εξοπλισμό, μέσω διαγωνιστικής διαδικασίας ύψους 2,7 εκατομμυρίων, καθώς και με την ανάπτυξη Πληροφοριακού Συστήματος για τη διαχείριση αιτημάτων αξιολόγησης, με προϋπολογισμό 3,5 εκατομμύρια ευρώ. Η λογική είναι ένα σύστημα πιο γρήγορο, διαφανές και λειτουργικό για τις οικογένειες.

Στο επίπεδο της καινοτομίας, ξεκινά η δημιουργία 13 Κέντρων Καινοτομίας, ένα σε κάθε Περιφέρεια, με προϋπολογισμό άνω των 5 εκατομμυρίων ευρώ. Η λειτουργία τους αναμένεται να ξεκινήσει προς τα τέλη Δεκεμβρίου 2025. Τα Κέντρα αυτά θα αποτελέσουν κόμβους για εργαστήρια Τεχνητής Νοημοσύνης, επαυξημένης πραγματικότητας, STEM και ρομποτικής, αξιοποιώντας τον εξοπλισμό που ήδη διαθέτουν τα σχολεία. Θα λειτουργούν επίσης ως χώροι κατασκευών, παρουσιάσεων, εκπαιδευτικών προγραμμάτων αιχμής και επιμόρφωσης εκπαιδευτικών, δημιουργώντας ένα δίκτυο καινοτομίας που θα ξεπερνά τα όρια μιας σχολικής αίθουσας.

Σημαντικό ρόλο στο νέο οικοσύστημα παίζουν και οι σχολικές βιβλιοθήκες. Μέσω πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης, ύψους 9,5 εκατομμυρίων ευρώ, προχωρά ο εμπλουτισμός των βιβλιοθηκών με νέο έντυπο και ψηφιακό υλικό και ο ψηφιακός μετασχηματισμός του δικτύου τους, σε συνεργασία με το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος. Το έργο αυτό συνδέεται με πρόγραμμα ΕΣΠΑ που προβλέπει επιπλέον εμπλουτισμό του υλικού και πρόσληψη 400 βιβλιοθηκονόμων για πρώτη φορά στα σχολεία, ώστε η λειτουργία των βιβλιοθηκών να μην βασίζεται μόνο στην καλή διάθεση των εκπαιδευτικών, αλλά σε επαγγελματίες του χώρου.

Παράλληλα ξεδιπλώνεται ένα μωσαϊκό συμπληρωματικών δράσεων. Νέα εργαλεία μάθησης, όπως 3D ολογράμματα, ψηφιακοί οδηγοί μάθησης με χρήση Τεχνητής Νοημοσύνης, ηλεκτρονικά και ακουστικά βιβλία, όπως και ενίσχυση των εργαστηρίων δεξιοτήτων, εντάσσονται σταδιακά στο ωρολόγιο πρόγραμμα. Η πλατφόρμα Skills4Life, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, αξιοποιεί δεδομένα τύπου PISA, προσφέροντας 240 θέματα και περίπου 800 ερωτήσεις που καλλιεργούν κριτική σκέψη και ικανότητα επίλυσης προβλημάτων, ενώ η Τράπεζα Θεμάτων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας έχει ήδη εμπλουτιστεί με 210 νέα θέματα σε Νέα Ελληνικά, Άλγεβρα, Φυσική και Χημεία. Την ίδια στιγμή, ένα νέο πρόγραμμα με τίτλο ConnectEdParents+ έρχεται, με προϋπολογισμό 4,9 εκατομμυρίων, να στηρίξει τους γονείς στην προσαρμογή τους στη νέα σχολική και ψηφιακή πραγματικότητα, με οδηγούς ενημέρωσης και συμβουλευτικό υλικό.

Σε διοικητικό επίπεδο, το υπουργείο προωθεί την πλήρη διασύνδεση όλων των υφιστάμενων πληροφοριακών συστημάτων, όπως το e-parents, το μητρώο εκπαιδευτικών και φορέων, το eteachers και τα συστήματα κινητικότητας, ώστε το σχολείο να λειτουργεί σε ένα συνεκτικό ψηφιακό περιβάλλον. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται και το EduPlan.ai, ένα έξυπνο σύστημα προβλεπτικής στελέχωσης σχολικών μονάδων, με δαπάνη 4,6 εκατομμύρια ευρώ, που θα αξιοποιεί δημογραφικά δεδομένα και στοιχεία προσωπικού για να προβλέπει έγκαιρα τις ανάγκες σε εκπαιδευτικούς σε όλη την επικράτεια, με στόχο την μείωση κενών κάθε Σεπτέμβριο.

Δίπλα σε όλα αυτά, αναπτύσσονται το EDUCONTACT, ένα ολοκληρωμένο σύστημα υποστήριξης πολιτών και εκπαιδευτικής κοινότητας με χρήση Τεχνητής Νοημοσύνης, προϋπολογισμού 5,7 εκατομμυρίων ευρώ, καθώς και το EDUQUALITY, ένα σύστημα πολυκριτηριακής αξιολόγησης και υποστήριξης σχολικών μονάδων με δαπάνη 3,5 εκατομμυρίων. Στο ίδιο πλέγμα εντάσσεται και το σχέδιο μείωσης διακινδύνευσης από φυσικούς κινδύνους σε σχολικά συγκροτήματα, με προϋπολογισμό 4 εκατομμύρια, καθώς και ένα νέο πρόγραμμα ψηφιακού εγγραμματισμού για την αντιμετώπιση των fake news, ύψους 350 χιλιάδων ευρώ, σε συνεργασία με τη Γενική Γραμματεία Επικοινωνίας και Ενημέρωσης, στο οποίο συμμετέχουν ήδη 33 Γυμνάσια και Λύκεια. Σημαντικό εργαλείο πρόληψης και παρέμβασης αποτελεί και η ψηφιακή πλατφόρμα για τον σχολικό εκφοβισμό, stop-bullying.gov.gr, όπου μέχρι σήμερα έχουν δημιουργηθεί πάνω από 4.600 προφίλ γονέων και μαθητών και έχουν υποβληθεί 1.654 αναφορές περιστατικών.

Όλα αυτά δεν θα είχαν νόημα χωρίς τους ανθρώπους που καλούνται να τα εφαρμόσουν. Για τον λόγο αυτό, η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών αποτελεί κεντρικό άξονα του σχεδιασμού. Μέσω του ΙΤΥΕ «Διόφαντος» και του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής, χιλιάδες εκπαιδευτικοί επιμορφώνονται στο Β1 και στο Β2 επίπεδο ΤΠΕ, με 36 και 60 ώρες αντίστοιχα, σε 13 ειδικότητες, από φιλολόγους και φυσικούς μέχρι νηπιαγωγούς, εκπαιδευτικούς Πληροφορικής, Ειδικής Αγωγής και επαγγελματικών ειδικοτήτων. Συνολικά, 90.000 εκπαιδευτικοί αναμένεται να έχουν επιμορφωθεί στο Β2 επίπεδο μέχρι την άνοιξη του 2026. Παράλληλα, ειδικά προγράμματα αφορούν την αξιοποίηση iPads σε πειραματικά σχολεία, την ανάπτυξη προσβάσιμου ψηφιακού υλικού, την Τεχνητή Νοημοσύνη στην εκπαίδευση και την εμφάνιση μιας νέας γενιάς «GenAI Empowered Educators».

Το υπουργείο αναγνωρίζει ότι όλα αυτά υλοποιούνται σε μια δύσκολη δημογραφική συγκυρία, όπου η μείωση του μαθητικού πληθυσμού και οι συνταξιοδοτήσεις δημιουργούν νέες εξισώσεις στις ανάγκες στελέχωσης. Η απάντηση που επιχειρεί να δώσει είναι ένα σχολείο πιο οργανωμένο, πιο ευέλικτο και πιο διαφανές, που δεν θα συζητά κάθε Σεπτέμβριο μόνο για κενά, αλλά για το περιεχόμενο και την ποιότητα της μάθησης.