Προϋπολογισμός 2026: Από τις έκτακτες ενισχύσεις στις μόνιμες αλλαγές

Να χαράξει μια καθαρή γραμμή μετάβασης από τις συγκυριακές ενισχύσεις στις μόνιμες, διαρθρωτικές αλλαγές επιχειρεί ο Κρατικός Προϋπολογισμός του 2026, σηματοδοτώντας μια πιο ώριμη και συστηματική προσέγγιση στη φορολογική και εισοδηματική πολιτική. Στο επίκεντρο του σχεδιασμού βρίσκεται η αναμόρφωση της φορολογίας εισοδήματος, με για πρώτη φορά διαφοροποίηση των συντελεστών ανάλογα με τον αριθμό των τέκνων, αλλά και με σημαντικές μειώσεις – ακόμη και μηδενισμό – της φορολογικής επιβάρυνσης για τους νέους. Η κυβερνητική στόχευση είναι σαφής: η ενίσχυση του διαθέσιμου εισοδήματος να προκύπτει μέσα από μόνιμες επιλογές και όχι μέσα από έκτακτα μέτρα, με έμφαση στους νέους εργαζόμενους, τις οικογένειες με παιδιά και τη μεσαία τάξη. Από τη νέα φορολογική κλίμακα αναμένεται να ωφεληθούν μισθωτοί, συνταξιούχοι, αγρότες και ελεύθεροι επαγγελματίες, καθώς η μείωση των συντελεστών μεταφράζεται σε πιο δίκαιη κατανομή των φορολογικών βαρών και σε καθαρότερη εικόνα για τα εισοδήματα.

Παράλληλα, ο Προϋπολογισμός του 2026 ενσωματώνει τη λεγόμενη δημογραφική φορολογική μεταρρύθμιση, συνδέοντας τη φορολογική πολιτική με τις πληθυσμιακές προκλήσεις και τις έντονες τοπικές ανισότητες. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσονται παρεμβάσεις με σαφές κοινωνικό και περιφερειακό αποτύπωμα, όπως η σταδιακή κατάργηση του ΕΝΦΙΑ για κύριες κατοικίες σε οικισμούς έως 1.500 κατοίκων, η μείωση του ΦΠΑ σε ακριτικές και νησιωτικές περιοχές, αλλά και η ελάφρυνση της φορολογίας των ενοικίων. Το συνολικό δημοσιονομικό κόστος των νέων μέτρων για το 2026 ανέρχεται σε 1,76 δισ. ευρώ, ποσό που κατανέμεται σε φορολογικές ελαφρύνσεις, αυξήσεις εισοδημάτων και στοχευμένες κοινωνικές πολιτικές.

Στον πυρήνα των παρεμβάσεων περιλαμβάνεται η αναμόρφωση της φορολογικής κλίμακας για όλες τις βασικές κατηγορίες φορολογουμένων, η σταδιακή κατάργηση του ΕΝΦΙΑ σε μικρούς οικισμούς, η μείωση του ΦΠΑ κατά 30% σε νησιά του Βορείου Αιγαίου, του Έβρου και των Δωδεκανήσων με πληθυσμό έως 20.000 κατοίκους, καθώς και η εισαγωγή ενδιάμεσου συντελεστή 25% για τα εισοδήματα από ακίνητα. Ταυτόχρονα, επεκτείνονται οι φοροαπαλλαγές για κενές κατοικίες που θα διατεθούν προς ενοικίαση, διατηρείται η απαλλαγή ΦΠΑ για τα νέα κτήρια και παρατείνεται ο περιορισμός νέων βραχυχρόνιων μισθώσεων σε τρία δημοτικά διαμερίσματα της Αθήνας. Ιδιαίτερη σημασία αποκτούν και οι μειώσεις στα τεκμήρια διαβίωσης για κατοικίες και αυτοκίνητα, καθώς και οι προσαρμογές στο ελάχιστο εισόδημα των ελεύθερων επαγγελματιών σε μικρούς οικισμούς, με ρητή εξαίρεση για τις νέες μητέρες. Στο ασφαλιστικό πεδίο, προβλέπεται μερικός μη συμψηφισμός της αύξησης των συντάξεων με την προσωπική διαφορά για το 2026 και πλήρης κατάργηση του συμψηφισμού από το 2027.

Ο Προϋπολογισμός προβλέπει επίσης περαιτέρω αύξηση του κατώτατου μισθού από τον Απρίλιο του 2026, με στόχο να φτάσει στα 950 ευρώ τον Απρίλιο του 2027 από τα 880 ευρώ σήμερα. Η αύξηση αυτή έχει ευρύτερο αποτύπωμα, καθώς επηρεάζει το επίδομα ανεργίας, το επίδομα μητρότητας, τις τριετίες, τις υπερωρίες και τους βασικούς μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων. Για τους συνταξιούχους, τα νέα μέτρα περιλαμβάνουν αυξήσεις βάσει πληθωρισμού και ΑΕΠ, ευνοϊκότερη μεταχείριση των εργαζόμενων συνταξιούχων ως προς την Εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων και σταδιακή κατάργηση του συμψηφισμού της προσωπικής διαφοράς. Εκτιμάται ότι περίπου 671.000 συνταξιούχοι θα δουν άμεσο όφελος, με συνολικό κόστος 629 εκατ. ευρώ για το 2026.

Σημαντικές είναι και οι παρεμβάσεις για τους δημοσίους υπαλλήλους, συνολικού ύψους περίπου 620 εκατ. ευρώ. Περιλαμβάνουν οριζόντια αύξηση μισθών από τον Απρίλιο του 2026, αναμόρφωση των ειδικών μισθολογίων στις Ένοπλες Δυνάμεις και τα Σώματα Ασφαλείας, αυξήσεις σε αποζημιώσεις προσωπικού του Υπουργείου Εξωτερικών, θέσπιση ειδικών επιδομάτων για σωφρονιστικούς υπαλλήλους και μισθολογική αναγνώριση πενταετών πανεπιστημιακών σπουδών για μηχανικούς, μέλη ΔΕΠ και ερευνητές.

Στο στεγαστικό πεδίο, ο Προϋπολογισμός του 2026 επεκτείνει τη φοροαπαλλαγή για κενά ακίνητα που διατίθενται σε μακροχρόνια μίσθωση, μειώνει περαιτέρω τη φορολογία των ενοικίων, παρατείνει την αναστολή ΦΠΑ στις νέες οικοδομές και εισάγει νέο πλαίσιο κοινωνικής αντιπαροχής για την αξιοποίηση της δημόσιας ακίνητης περιουσίας με στόχο την κατασκευή σύγχρονων κοινωνικών κατοικιών και την παροχή κοινωνικής μίσθωσης σε ευάλωτες ομάδες. Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται και στην αναμόρφωση των τεκμηρίων διαβίωσης, η οποία αναμένεται να μειώσει τη φορολογική επιβάρυνση για περίπου 477.000 φορολογούμενους. Οι παρεμβάσεις περιλαμβάνουν μειώσεις στις αντικειμενικές δαπάνες κατοικιών, νέο τρόπο υπολογισμού της τεκμαρτής δαπάνης για τα αυτοκίνητα με βάση τις εκπομπές ρύπων, ευνοϊκότερη μεταχείριση για νεότερα σκάφη και εξαίρεση από την ελάχιστη αντικειμενική δαπάνη των εξαρτώμενων τέκνων που διαθέτουν ίδιο εισόδημα.

Σε μακροοικονομικό επίπεδο, ο Προϋπολογισμός του 2026 στηρίζεται στην επίτευξη ισχυρού πρωτογενούς πλεονάσματος, κοντά στο 3% του ΑΕΠ, το οποίο επιτρέπει τη σταθερή αποκλιμάκωση του δημόσιου χρέους. Το χρέος ακολουθεί πτωτική πορεία, περιορίζοντας το βάρος που μεταφέρεται στις επόμενες γενιές και ενισχύοντας τη διεθνή αξιοπιστία της χώρας. Η ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας και οι συνεχείς αναβαθμίσεις από τους οίκους αξιολόγησης μεταφράζονται σε χαμηλότερο κόστος δανεισμού και σε μεγαλύτερο δημοσιονομικό χώρο για κοινωνικές και αναπτυξιακές πολιτικές.

Παράλληλα, ο Προϋπολογισμός ενσωματώνει την επιλογή ενίσχυσης της εθνικής ισχύος, με αμυντικές δαπάνες που υπερβαίνουν το 3% του ΑΕΠ, σε μια περίοδο αυξημένων γεωπολιτικών προκλήσεων. Η άμυνα αντιμετωπίζεται όχι μόνο ως παράγοντας ασφάλειας, αλλά και ως πεδίο ανάπτυξης, τεχνογνωσίας και ενίσχυσης της εγχώριας προστιθέμενης αξίας. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται και στην εξωστρέφεια και την οικονομική διπλωματία, με την υλοποίηση ενός νέου εθνικού σχεδίου εξωστρέφειας για την περίοδο 2026–2030. Η αναβάθμιση του Enterprise Greece και η ενίσχυση των εργαλείων στήριξης των εξαγωγών και των επενδύσεων αποσκοπούν στη διεύρυνση της διεθνούς παρουσίας της ελληνικής οικονομίας. Τα αποτελέσματα αυτής της στρατηγικής αποτυπώνονται ήδη στις επιδόσεις των εξαγωγών και στις εισροές άμεσων ξένων επενδύσεων.