Πρωτογενές πλεόνασμα 9,45 δισ. ευρώ στο εννεάμηνο Ιανουαρίου – Σεπτεμβρίου 2025

Η εκτέλεση του κρατικού προϋπολογισμού μέχρι τον Σεπτέμβριο 2025 δείχνει πολύ ισχυρή εικόνα στα έσοδα και περιορισμό των δαπανών, οδηγώντας σε πρωτογενές πλεόνασμα ύψους 9,449 δισ. ευρώ σε τροποποιημένη ταμειακή βάση. Το ποσό αυτό είναι σαφώς υψηλότερο από τον στόχο για πλεόνασμα 5,209 δισ. ευρώ, αλλά και μεγαλύτερο από το αντίστοιχο περσινό μέγεθος (8,735 δισ. ευρώ για Ιανουάριο–Σεπτέμβριο 2024). Τον Σεπτέμβριο μόνο, τα καθαρά έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού ανήλθαν σε 6,204 δισ. ευρώ, κατά περίπου 373 εκατ. ευρώ πάνω από τον μηνιαίο στόχο. Η βασική αιτία της υπέρβασης ήταν οι εισπράξεις από φόρους. Συγκεκριμένα: Τα έσοδα από ΦΠΑ έφτασαν τα 2,193 δισ. ευρώ, δηλαδή +138 εκατ. ευρώ σε σχέση με τον στόχο. Τα έσοδα από Ειδικούς Φόρους Κατανάλωσης (ΕΦΚ) ανήλθαν σε 668 εκατ. ευρώ, +20 εκατ. ευρώ σε σχέση με τον στόχο.

Η εικόνα στο εννεάμηνο

Συνολικά, για την περίοδο Ιανουαρίου – Σεπτεμβρίου 2025: Τα καθαρά έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού ανήλθαν σε 54,661 δισ. ευρώ, δηλαδή περίπου 557 εκατ. ευρώ (1%) πάνω από τον στόχο του προϋπολογισμού. Σε ταμειακή βάση, ο κρατικός προϋπολογισμός καταγράφει πλεόνασμα 2,401 δισ. ευρώ, ενώ ο στόχος για το ίδιο διάστημα προέβλεπε έλλειμμα 1,581 δισ. ευρώ. Για σύγκριση, το αντίστοιχο εννεάμηνο του 2024 είχε πλεόνασμα 1,568 δισ. ευρώ. Το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών διευκρινίζει ότι κάποια ποσά που μεταφέρθηκαν χρονικά (ετεροχρονισμός πληρωμών) δεν επηρεάζουν το δημοσιονομικό αποτέλεσμα της Γενικής Κυβέρνησης, δηλαδή του συνόλου του κράτους. Πρόκειται για:

2,073 δισ. ευρώ από μεταβιβάσεις του τακτικού προϋπολογισμού που μεταφέρθηκαν χρονικά, 650 εκατ. ευρώ από πληρωμές εξοπλιστικών προγραμμάτων που επίσης μεταφέρθηκαν. Αν αφαιρεθούν τέτοιοι χρονικοί παράγοντες, η υπέρβαση του πρωτογενούς αποτελέσματος έναντι στόχου εκτιμάται περίπου σε 1,175 δισ. ευρώ.

Από πού ήρθαν τα επιπλέον έσοδα

Η υπέρβαση στα έσοδα οφείλεται κυρίως στους φόρους: Τα συνολικά έσοδα από φόρους (πριν τις επιστροφές) έφτασαν τα 52,722 δισ. ευρώ, δηλαδή +2,088 δισ. ευρώ ή +4,1% πάνω από τον στόχο. Ο ΦΠΑ έφερε 20,378 δισ. ευρώ, +645 εκατ. ευρώ από τον στόχο. Οι ΕΦΚ έφεραν 5,525 δισ. ευρώ, +102 εκατ. ευρώ. Οι φόροι ακίνητης περιουσίας έφθασαν τα 2,109 δισ. ευρώ, +64 εκατ. ευρώ. Οι φόροι εισοδήματος συνολικά έφθασαν τα 19,796 δισ. ευρώ, περίπου +964 εκατ. ευρώ από τον στόχο. Από αυτά, ο φόρος εισοδήματος φυσικών προσώπων είναι αυξημένος κατά 757 εκατ. ευρώ, εν μέρει επειδή η εφαρμογή φορολογικών δηλώσεων άνοιξε από τα μέσα Μαρτίου με αποτέλεσμα περισσότερες εισπράξεις να γίνουν νωρίτερα μέσα στο έτος. Παράλληλα, στα καθαρά έσοδα περιλαμβάνονται και ποσά που συνδέονται με συμβάσεις παραχώρησης υποδομών, όπως η νέα σύμβαση της Αττικής Οδού. Σε αυτή την περίπτωση εισπράχθηκαν 784,8 εκατ. ευρώ στις αρχές του 2025 για διαδικασίες που αφορούν το 2024. Αυτό θεωρείται δημοσιονομικά ουδέτερο, αλλά τεχνικά αυξάνει τα ταμειακά έσοδα του φετινού εννεάμηνου. Χωρίς αυτά τα έκτακτα ποσά, η εικόνα ενίσχυσης των φορολογικών εσόδων παραμένει.

Οι δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού στο εννεάμηνο ανήλθαν σε 52,260 δισ. ευρώ, δηλαδή περίπου 3,4 δισ. ευρώ κάτω από τον στόχο των 55,686 δισ. ευρώ. Η διαφορά σχετίζεται κυρίως με πληρωμές που μετατέθηκαν χρονικά (προς ασφαλιστικούς φορείς, ΟΚΑ κ.λπ., και για εξοπλιστικά). Παρότι χαμηλότερες του στόχου, οι δαπάνες είναι αυξημένες κατά περίπου 2,9 δισ. ευρώ σε σχέση με την ίδια περίοδο του 2024, λόγω ενισχυμένης χρηματοδότησης σε υγεία, ενέργεια, συγκοινωνίες και πανεπιστήμια.

Ενδεικτικά:

952 εκατ. ευρώ σε μεταβιβάσεις προς νοσοκομεία και ΥΠΕ/ΠΕΔΥ.

400 εκατ. ευρώ για κάλυψη ΥΚΩ στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας.

463 εκατ. ευρώ προς την ΕΚΑΠΥ για προμήθειες φαρμάκων και υλικών στα δημόσια νοσοκομεία.

282 εκατ. ευρώ προς συγκοινωνιακούς φορείς (ΟΑΣΑ, ΟΑΣΘ, ΟΣΕ).

153 εκατ. ευρώ προς τα ΑΕΙ.

Στις επενδυτικές δαπάνες (Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων και Ταμείο Ανάκαμψης) καταβλήθηκαν 8,186 δισ. ευρώ, ελαφρώς χαμηλότερα από τον στόχο (περίπου 138 εκατ. ευρώ κάτω), αλλά σχεδόν 1 δισ. ευρώ περισσότερα από πέρυσι. Ειδικά οι δαπάνες του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας ανήλθαν σε 2,629 δισ. ευρώ, ξεπερνώντας τον στόχο κατά περίπου 240 εκατ. ευρώ. Τα δημόσια έσοδα κινούνται καλύτερα από τις προβλέψεις, κυρίως χάρη σε ΦΠΑ και φόρο εισοδήματος. Αυτό είναι ένδειξη ισχυρής κατανάλωσης και απασχόλησης. Οι κρατικές δαπάνες εμφανίζονται συγκρατημένες σε σχέση με τον στόχο επειδή μέρος των πληρωμών μετατέθηκε χρονικά. Αυτό βελτιώνει την εικόνα του πλεονάσματος φέτος, αν και κάποιες από αυτές τις πληρωμές θα φανούν αργότερα. Το πρωτογενές πλεόνασμα είναι αισθητά υψηλότερο από αυτό που είχε προβλεφθεί στον προϋπολογισμό, κάτι που δίνει στο οικονομικό επιτελείο περιθώριο να μιλά για «δημοσιονομικό χώρο» για μέτρα στήριξης και φοροελαφρύνσεις. Το αποτέλεσμα που παρουσιάζεται αφορά την Κεντρική Διοίκηση. Το τελικό αποτέλεσμα για όλη τη Γενική Κυβέρνηση (μαζί με ασφαλιστικά ταμεία, ΟΤΑ κ.λπ.) μπορεί να διαφέρει. Συνολικά, η Ελλάδα μπαίνει στο τελευταίο τρίμηνο του 2025 με υψηλότερα φορολογικά έσοδα από τα αναμενόμενα και με δαπάνες χαμηλότερες του στόχου. Αυτό εξηγεί γιατί το πρωτογενές πλεόνασμα του εννεάμηνου έχει φτάσει περίπου τα 9,45 δισ. ευρώ, ξεπερνώντας σημαντικά τον στόχο.