Πιερρακάκης Eurogroup: Από το game over στην κορυφή

Τα τελευταία εικοσιτετράωρα στις Βρυξέλλες καταγράφηκε μια εξέλιξη που, πριν από μερικά χρόνια, θα φάνταζε σχεδόν αδιανόητη: Έλληνας υπουργός αναλαμβάνει την προεδρία του Eurogroup, του οργάνου όπου λαμβάνονται οι πιο κρίσιμες αποφάσεις για τη ζώνη του ευρώ. Η εκλογή του Κυριάκου Πιερρακάκη στη θέση αυτή δεν αποτελεί απλώς μια προσωπική επιτυχία ούτε μια θεσμική αναβάθμιση ενός πολιτικού προσώπου. Συνιστά μια βαθιά πολιτική και ιστορική στιγμή για τη χώρα, καθώς σηματοδοτεί την οριστική απομάκρυνση από το καθεστώς της «εξαίρεσης» και την είσοδο της Ελλάδας στον πυρήνα της ευρωπαϊκής κανονικότητας. Η εικόνα έχει έντονο συμβολισμό. Στο ίδιο τραπέζι όπου πριν από δεκαπέντε χρόνια η Ελλάδα αντιμετωπιζόταν ως πρόβλημα προς διαχείριση, ως αδύναμος κρίκος που έπρεπε να επιτηρηθεί και να πειθαρχήσει, σήμερα ένας Έλληνας καλείται να συντονίσει, να γεφυρώσει και να καθοδηγήσει τη συζήτηση. Δεν πρόκειται για «ρεβάνς» ούτε για ηθική δικαίωση με όρους εντυπώσεων. Πρόκειται για έμπρακτη αναγνώριση μιας διαδρομής δύσκολης, επίμονης και συχνά επώδυνης, η οποία οδήγησε τη χώρα από το περιθώριο στο κέντρο των αποφάσεων.

Η προεδρία του Eurogroup δεν είναι διακοσμητικός ρόλος. Ο πρόεδρος διαμορφώνει την ατζέντα, οργανώνει τη συζήτηση, αναζητά συναινέσεις ανάμεσα σε κυβερνήσεις με διαφορετικές οικονομικές φιλοσοφίες και συχνά λειτουργεί ως η φωνή της Ευρωζώνης προς τα έξω. Σε μια περίοδο κατά την οποία η Ευρώπη δοκιμάζεται από γεωπολιτικές πιέσεις, από την ανάγκη χρηματοδότησης της άμυνας, από την τεχνολογική υστέρηση και από τις νέες δημοσιονομικές ισορροπίες, η θέση αυτή αποκτά ιδιαίτερο βάρος. Για την Ελλάδα, σημαίνει παρουσία εκεί όπου χαράσσεται η γραμμή, όχι απλώς παρακολούθηση των εξελίξεων. Το γεγονός ότι η επιλογή του Κυριάκου Πιερρακάκη συγκέντρωσε ευρεία αποδοχή δείχνει ότι αξιολογήθηκε πρωτίστως με όρους αξιοπιστίας και ικανότητας σύνθεσης. Το ευρωπαϊκό περιβάλλον ευνοεί πρόσωπα που μπορούν να λειτουργήσουν ψύχραιμα, να κατανοήσουν τις διαφορετικές ευαισθησίες και να αποφεύγουν τις εύκολες συγκρούσεις. Σε αυτό το πλαίσιο, η εικόνα ενός υπουργού που έχει συνδέσει το όνομά του με μεταρρυθμιστική συνέχεια και αποτελεσματικότητα, χωρίς υψηλούς τόνους, φαίνεται να λειτούργησε καθοριστικά.

Η μεγαλύτερη σημασία, ωστόσο, δεν βρίσκεται στο πρόσωπο αλλά στη χώρα που εκπροσωπεί. Η Ελλάδα, από την περίοδο των κλειστών τραπεζών, της ακραίας αβεβαιότητας και της ανοιχτής συζήτησης για έξοδο από το ευρώ, έχει καταφέρει να αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη των εταίρων της. Αυτό δεν συνέβη στιγμιαία ούτε αυτόματα. Ήταν αποτέλεσμα μακροχρόνιας προσπάθειας, δύσκολων αποφάσεων και κοινωνικού κόστους. Η εκλογή Έλληνα προέδρου στο Eurogroup αποτελεί ένδειξη ότι αυτή η προσπάθεια έχει πλέον αποτυπωθεί θεσμικά. Ταυτόχρονα, η εξέλιξη αυτή λειτουργεί και ως μήνυμα προς την ίδια την Ευρώπη. Οι παλιές διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα σε «καλούς» και «κακούς» μαθητές, σε Βορρά και Νότο, αποδεικνύονται ανεπαρκείς για να περιγράψουν τις σημερινές προκλήσεις. Η Ευρωζώνη χρειάζεται νέα εργαλεία, κοινές απαντήσεις και πολιτική ωριμότητα. Το να εμπιστεύεται τον συντονισμό της σε μια χώρα που γνώρισε την πιο σκληρή κρίση και κατάφερε να σταθεί ξανά όρθια, δείχνει μια διάθεση υπέρβασης του παρελθόντος.

Ακριβώς εδώ, όμως, βρίσκεται και ο κίνδυνος. Τέτοιες στιγμές επιτυχίας μπορούν εύκολα να μετατραπούν σε αφορμή αυτάρεσκης ανάγνωσης, ακόμη και σε υπόγεια αίσθηση αλαζονείας ή αχαριστίας απέναντι σε όσα προηγήθηκαν. Η ιστορία της κρίσης δεν σβήνεται και δεν πρέπει να εργαλειοποιείται. Η πραγματική δύναμη αυτής της εξέλιξης βρίσκεται στο ότι επιβάλλει συνέχιση της σοβαρότητας, όχι χαλάρωση. Η αξιοπιστία που κερδήθηκε είναι κεφάλαιο εύθραυστο και απαιτεί διαρκή φροντίδα. Για τον ίδιο τον Κυριάκο Πιερρακάκη, η πρόκληση είναι εξίσου μεγάλη. Καλείται να αποδείξει ότι μπορεί να διαχειριστεί ισορροπίες, να παράγει συναινέσεις και να δώσει περιεχόμενο σε έναν ρόλο που συχνά κινείται ανάμεσα στη διαμεσολάβηση και στην πολιτική ηγεσία. Για τη χώρα, το στοίχημα είναι να αξιοποιήσει αυτή την παρουσία όχι ως τίτλο τιμής, αλλά ως εργαλείο ουσιαστικής συμμετοχής στις ευρωπαϊκές εξελίξεις.