Βενιζέλος Mega: “H Μεταπολίτευση συγκροτείται από τον Κωνσταντίνο Καραμανλή και τον Ανδρέα Παπανδρέου”

Σε μία από τις πιο στοχαστικές αναλύσεις του για το πολιτικό DNA της Μεταπολίτευσης, ο Ευάγγελος Βενιζέλος μίλησε για την έννοια της ηγεσίας, τις ιστορικές αποφάσεις που καθόρισαν την πορεία της χώρας και τον ρόλο δύο προσωπικοτήτων που σφράγισαν μισό αιώνα ελληνικής ιστορίας: τον Κωνσταντίνο Καραμανλή και τον Ανδρέα Παπανδρέου. Ο πρώην πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ και αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, μιλώντας στην εκπομπή «Mega Stories», τόνισε ότι ο ηγέτης δεν είναι εκείνος που χαϊδεύει τα αυτιά του ακροατηρίου του, ούτε κάποιος που προσαρμόζει τη ρητορική του στις προσδοκίες των οπαδών του.

Πολιτικό bonding στο καζάνι του Σταύρου Παπασωτηρίου

«Δεν είναι ηγέτης αυτός που διακηρύσσει πως οφείλει να ακολουθήσει το ακροατήριό του», είπε χαρακτηριστικά. «Αυτός είναι ο ορισμός του λαϊκισμού: να δημιουργείς την εντύπωση ότι οδηγείς, ενώ στην πραγματικότητα ακολουθείς». Για τον κ. Βενιζέλο, η ουσία της ηγεσίας βρίσκεται στην αντίσταση στη «φυσική ροπή» της εξουσίας: στην απόφαση να μείνεις όχι για τη διάρκεια αλλά για το αποτύπωμα. «Το ερώτημα», είπε, «είναι εάν μένεις στην εξουσία για να υπηρετήσεις τον τόπο ή για να υπηρετήσεις τον εαυτό σου».

Αναφερόμενος στον Κωνσταντίνο Καραμανλή, ο Ευάγγελος Βενιζέλος επικεντρώθηκε σε δύο αποφάσεις που σημάδεψαν το έργο του. Πρώτον, στη συμφωνία Ζυρίχης–Λονδίνου, που έθεσε τις βάσεις για την ανεξαρτησία της Κύπρου. «Ήταν μία επιλογή ιστορικής ευθύνης», είπε. «Δεν του αναγνωρίστηκε ποτέ. Αντιθέτως, κατηγορήθηκε σχεδόν ως προδότης – τόσο εκείνος όσο και ο Ευάγγελος Αβέρωφ». Και όμως, όπως υπογράμμισε, χωρίς αυτήν τη συμφωνία δεν θα υπήρχε Κυπριακή Δημοκρατία. Το δεύτερο μεγάλο βάρος αφορά την απόφαση εξόδου της Ελλάδας από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ μετά την εισβολή στην Κύπρο. Μία κίνηση που «ανταποκρινόταν στο αίσθημα της στιγμής, αλλά δεν εξυπηρέτησε το εθνικό συμφέρον». Η επιστροφή στο ΝΑΤΟ ήρθε γρήγορα, αλλά —σύμφωνα με τον κ. Βενιζέλο— «η χώρα δεν επανήλθε ποτέ στην ισχύ που είχε πριν το 1974». Για τον πρώην αντιπρόεδρο της κυβέρνησης, ο Καραμανλής υπήρξε «μια προσωπικότητα τεράστιου βάρους, ένας άνθρωπος που επηρέασε αποφασιστικά τη μοίρα και την κατεύθυνση της χώρας».

Από την άλλη πλευρά, ο Ανδρέας Παπανδρέου —όπως ανέφερε ο κ. Βενιζέλος— οικοδόμησε έναν διαφορετικό πόλο εξουσίας. Εξέφρασε μια ριζοσπαστική πολιτική ατζέντα, συχνά αντισυμβατική, θέτοντας σε συζήτηση ακόμη και τη σχέση της χώρας με την Ευρωπαϊκή Κοινότητα. «Διατύπωσε αιτήματα όπως το δημοψήφισμα για την ένταξη της Ελλάδας στις Ευρωπαϊκές Κοινότητες ή την επιβεβαίωση μιας “αντινατοϊκής” στάσης», είπε ο κ. Βενιζέλος. Ωστόσο, όταν ανέλαβε την εξουσία, «αποκατέστησε πάρα πολύ γρήγορα όλα αυτά». Δεν αμφισβήτησε την ευρωπαϊκή πορεία της Ελλάδας, ούτε την στρατηγική σχέση με τις Ηνωμένες Πολιτείες ή τη θέση της χώρας στο ΝΑΤΟ. Κατά τον κ. Βενιζέλο, ο Παπανδρέου «έπαιξε με το ριζοσπαστικό», αλλά είχε καθαρή αντίληψη της γεωπολιτικής πραγματικότητας, κατανοώντας την ανάγκη της Ελλάδας να διατηρεί διεθνή σταθερότητα.

Η Μεταπολίτευση ως προϊόν δύο ανδρών

Συνοψίζοντας τον ιστορικό ρόλο τους, ο Ευάγγελος Βενιζέλος σημείωσε ότι «η Μεταπολίτευση συγκροτείται από τον Κωνσταντίνο Καραμανλή και τον Ανδρέα Παπανδρέου» — δύο προσωπικότητες που, όπως είπε, διαμόρφωσαν «το ένα τέταρτο της ελληνικής ιστορίας των τελευταίων 200 ετών». Με διαφορετικά ιδεολογικά εργαλεία, αντικρουόμενες στρατηγικές και αντιφατικές ρητορικές, οι δύο πολιτικοί καθόρισαν τη σύγχρονη Ελλάδα περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον. Στο τελευταίο μέρος της συνέντευξης, ο κ. Βενιζέλος αναφέρθηκε στο διεθνές περιβάλλον, εκφράζοντας έντονη ανησυχία για την άνοδο αυταρχικών προτύπων ηγεσίας. Η σύγχρονη εποχή, είπε, χαρακτηρίζεται από την ταυτόχρονη συνύπαρξη δημοκρατίας, αυταρχισμού και νέου τύπου ολοκληρωτισμού. Τα μοντέλα εξουσίας που ενισχύουν την προσωπολατρία, την επίφαση δημοκρατικής νομιμοποίησης και την υπονόμευση των θεσμών αποτελούν —κατά τον ίδιο— «το πιο ανησυχητικό πολιτικό φαινόμενο της εποχής μας».