Temu και Shein: Οκτώ στους 10 Έλληνες κάνουν αγορές από online πλατφόρμες χωρών εκτός ΕΕ

Με ευρήματα που αποτυπώνουν ξεκάθαρα μια νέα καταναλωτική πραγματικότητα, δημοσιοποιήθηκαν τα αποτελέσματα πανελλαδικής έρευνας για τη χρήση ασιατικών πλατφορμών ηλεκτρονικού εμπορίου στην Ελλάδα. Η μελέτη, που πραγματοποιήθηκε από τη NielsenIQ για λογαριασμό του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Λιανικής Πώλησης Ελλάδος (ΣΕΛΠΕ), επιχειρεί να χαρτογραφήσει σε βάθος το εύρος της διείσδυσης πλατφορμών με έδρα εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης, τα κίνητρα που ωθούν τους καταναλωτές σε αυτές, τις αγοραστικές συνήθειες που διαμορφώνονται, αλλά και τις επιφυλάξεις που παραμένουν ισχυρές γύρω από ζητήματα ποιότητας, ασφάλειας και προστασίας δεδομένων. Στον πυρήνα των αποτελεσμάτων βρίσκεται ένα εύρημα που δεν αφήνει περιθώρια αμφιβολίας: το ηλεκτρονικό εμπόριο έχει γίνει καθημερινότητα για τη συντριπτική πλειονότητα των πολιτών. Το 94% των συμμετεχόντων δηλώνει ότι πραγματοποίησε ηλεκτρονικές αγορές μέσα στους τελευταίους δώδεκα μήνες. Από αυτούς, το 85% απαντά ότι έχει αγοράσει τουλάχιστον μία φορά από πλατφόρμα με έδρα σε χώρα εκτός ΕΕ. Σε συνολικό επίπεδο, το ποσοστό αυτό αντιστοιχεί περίπου σε οκτώ στους δέκα Έλληνες καταναλωτές, γεγονός που δείχνει πόσο γρήγορα έχει εδραιωθεί ένα «παράλληλο» κανάλι αγορών, πέρα από το ευρωπαϊκό ρυθμιστικό πεδίο.

Η εικόνα της αναγνωρισιμότητας είναι επίσης σαφής. Δύο πλατφόρμες ξεχωρίζουν με πολύ υψηλά επίπεδα αναγνωρισιμότητας στο καταναλωτικό κοινό, ενώ η χρήση δεν περιορίζεται σε σποραδικές παραγγελίες: περίπου τρεις στους δέκα χρήστες κάθε πλατφόρμας προχωρούν σε αγορές τουλάχιστον μία φορά τον μήνα, στοιχείο που καταγράφει συστηματική επανάληψη και όχι απλώς περιστασιακή δοκιμή. Ως προς το «καλάθι» των αγορών, οι επιλογές των Ελλήνων συγκεντρώνονται κυρίως σε ρούχα, είδη για το σπίτι, μικροαντικείμενα καθημερινής χρήσης, αλλά και ηλεκτρονικά είδη ή gadgets. Κοινός παρονομαστής στις περισσότερες κατηγορίες είναι το χαμηλό κόστος. Η έρευνα επιβεβαιώνει ότι η τιμή αποτελεί, με μεγάλη διαφορά, τον βασικό λόγο για τον οποίο οι καταναλωτές στρέφονται σε πλατφόρμες εκτός ΕΕ, αφήνοντας πίσω κριτήρια όπως η πιστοποιημένη ποιότητα, η προέλευση ή η συμμόρφωση με ευρωπαϊκές προδιαγραφές.

Σημαντική είναι και η διάσταση της δαπάνης. Οι χρήστες των συγκεκριμένων πλατφορμών εμφανίζονται να ξοδεύουν συνολικά περισσότερα χρήματα σε διαδικτυακές αγορές σε σύγκριση με όσους δεν τις χρησιμοποιούν. Η μέση ετήσια δαπάνη που κατευθύνεται σε marketplaces χωρών εκτός ΕΕ ανέρχεται σε 244 ευρώ και αντιστοιχεί περίπου στο 45% της συνολικής online δαπάνης αυτών των χρηστών. Με άλλα λόγια, για μεγάλο μέρος του κοινού, οι συγκεκριμένες πλατφόρμες δεν αποτελούν συμπληρωματική επιλογή, αλλά απορροφούν σχεδόν το μισό της διαδικτυακής κατανάλωσης. Ωστόσο, δίπλα στην εξάπλωση, καταγράφονται και σοβαρές επιφυλάξεις. Τέσσερις στους δέκα χρήστες δηλώνουν υψηλή ικανοποίηση από τις αγορές τους, την ίδια στιγμή όμως η εμπιστοσύνη εμφανίζεται μέτρια, με έντονα στοιχεία δισταγμού. Αντίθετα, όσοι δεν χρησιμοποιούν αυτές τις πλατφόρμες δηλώνουν πολύ χαμηλή εμπιστοσύνη συνολικά. Έξι στους δέκα καταναλωτές χαρακτηρίζουν τα ευρωπαϊκά πρότυπα ποιότητας και ασφάλειας «πολύ σημαντικά», ενώ επτά στους δέκα χρήστες αναγνωρίζουν ότι οι πλατφόρμες εκτός ΕΕ ενδέχεται να μην συμμορφώνονται με τα αντίστοιχα ευρωπαϊκά πρότυπα. Παρ’ όλα αυτά, η χαμηλή τιμή παραμένει αρκετά ισχυρή ώστε να υπερισχύει στην τελική απόφαση.

Ιδιαίτερη βαρύτητα έχουν και τα ευρήματα για το πώς μπορεί να αλλάξει η συμπεριφορά των καταναλωτών σε περίπτωση νέων επιβαρύνσεων. Σχεδόν το 40% των χρηστών δηλώνει ότι, αν οι τιμές αυξηθούν λόγω δασμών, θα σταματήσει τις αγορές από τις συγκεκριμένες πλατφόρμες. Παράλληλα, περίπου ένας στους τρεις καταναλωτές εμφανίζεται θετικός στην επιβολή ειδικού τέλους ανά παραγγελία, στάση που συναντάται κυρίως σε όσους ήδη δεν αγοράζουν από αυτές. Η προέλευση των πλατφορμών φαίνεται να επηρεάζει σε μικρό βαθμό εκείνους που αγοράζουν, αλλά σε μεγαλύτερο βαθμό όσους δεν αγοράζουν, οι οποίοι γενικά αναζητούν περισσότερες πληροφορίες πριν διαμορφώσουν στάση. Περίπου ένας στους δύο χρήστες δηλώνει ότι αναζητεί στοιχεία για την πλατφόρμα πριν ολοκληρώσει αγορά, ενώ οι μη αγοραστές εμφανίζονται ακόμα πιο «υποψιασμένοι», με βασικές πηγές ενημέρωσης τις μηχανές αναζήτησης, τις αξιολογήσεις, τις ιστοσελίδες των πωλητών και τις διαδικτυακές κοινότητες.

Σε αυτό το πλαίσιο, ο πρόεδρος του ΣΕΛΠΕ, Κώστας Γεράρδος, περιγράφει τα ευρήματα ως επιβεβαίωση μιας συνθήκης που, όπως σημειώνει, το οργανωμένο λιανεμπόριο βιώνει ήδη στην πράξη: τη διαμόρφωση ενός παράλληλου εμπορίου, όπου το χαμηλό κόστος επιτυγχάνεται μέσα από ασυμμετρία κανόνων. Όπως υπογραμμίζει, οι ευρωπαϊκές και ελληνικές επιχειρήσεις λειτουργούν υπό υψηλή φορολογική επιβάρυνση, αυστηρούς ελέγχους και πλήρη συμμόρφωση με το ευρωπαϊκό κανονιστικό πλαίσιο, ενώ σημαντικό μέρος των marketplaces εκτός ΕΕ δραστηριοποιείται χωρίς ισοδύναμες υποχρεώσεις και χωρίς αντίστοιχη ευθύνη για τα προϊόντα που διατίθενται στην ευρωπαϊκή αγορά. Στο ίδιο σκεπτικό, σημειώνει ότι στοχευμένες παρεμβάσεις μπορούν να μεταβάλουν ουσιαστικά τη συμπεριφορά των καταναλωτών, γεγονός που, όπως τονίζει, δείχνει πως υπάρχει πεδίο πολιτικής δράσης σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Το βασικό αίτημα που προβάλλεται είναι ένα: ίσοι κανόνες για όλους. Ουσιαστικοί έλεγχοι, φορολογική και τελωνειακή ισοτιμία και, κυρίως, διασφάλιση ότι κάθε προϊόν που εισέρχεται στην ευρωπαϊκή αγορά πληροί τα ίδια πρότυπα ποιότητας και ασφάλειας. Για τον ΣΕΛΠΕ, η προστασία του καταναλωτή και η βιωσιμότητα του ευρωπαϊκού λιανεμπορίου δεν μπορούν να αντιμετωπίζονται αποσπασματικά, αλλά απαιτούν συνεκτικό, ενιαίο και αποτελεσματικό ευρωπαϊκό πλαίσιο, ικανό να ανταποκριθεί στην ταχύτητα με την οποία αλλάζουν οι ψηφιακές αγορές.