Σοφία Κοράντι: Η γυναίκα που ένωσε μια ήπειρο – Αποχαιρετώντας τη Μαμά του Erasmus

Υπάρχουν άνθρωποι που αλλάζουν την ιστορία χωρίς να κρατούν εξουσία, αλλά ένα όραμα. Η Σοφία Κοράντι ήταν μία από αυτούς. Η Ιταλίδα ακαδημαϊκός, γνωστή ως «Μαμά του Erasmus», έφυγε από τη ζωή στη Ρώμη, στα 91 της χρόνια, αφήνοντας πίσω της μια κληρονομιά που ξεπερνά σύνορα, ιδεολογίες και γενιές. Η Κοράντι δεν υπήρξε απλώς η δημιουργός ενός εκπαιδευτικού προγράμματος. Υπήρξε η γυναίκα που ένωσε τη φοιτητική Ευρώπη, προσφέροντας σε περισσότερους από 16 εκατομμύρια νέους τη δυνατότητα να σπουδάσουν, να ταξιδέψουν και να γνωρίσουν τον κόσμο μέσα από την εκπαίδευση. Το Erasmus δεν ήταν απλώς ένα διοικητικό σχέδιο· ήταν η απόδειξη ότι η γνώση μπορεί να χτίσει ειρήνη. Η ζωή της υπήρξε ένας αγώνας για το δικαίωμα στην εκπαίδευση. Υπότροφος του αμερικανικού προγράμματος Fulbright, η Κοράντι απέκτησε μεταπτυχιακό στη Νομική στο Columbia University της Νέας Υόρκης. Όταν όμως επέστρεψε στην Ιταλία, διαπίστωσε πως το πτυχίο της δεν αναγνωριζόταν. Από αυτή την απογοήτευση γεννήθηκε η ιδέα που θα άλλαζε την Ευρώπη: ένα δίκτυο ανταλλαγής φοιτητών, όπου οι σπουδές κάθε νέου θα μετρούσαν εξίσου σε κάθε πανεπιστήμιο της ηπείρου.

Το 1987, το Erasmus έγινε επίσημα πραγματικότητα. Η Κοράντι έβλεπε το πρόγραμμα όχι ως τεχνοκρατικό σχέδιο, αλλά ως «προσωπική ειρηνιστική αποστολή», ένα εργαλείο κατανόησης μέσα στον Ψυχρό Πόλεμο. Χάρη σε εκείνη, γεννήθηκε μια νέα γενιά Ευρωπαίων που έμαθαν να ζουν, να ερωτεύονται, να δημιουργούν και να συνεργάζονται πέρα από γλώσσες και σύνορα. Η οικογένειά της την περιέγραψε ως «μια γυναίκα με αστείρευτη ενέργεια και συναισθηματική γενναιοδωρία». Αυτή η γενναιοδωρία έγινε η σφραγίδα της. Ως καθηγήτρια Εκπαιδευτικών Επιστημών στο Roma Tre University, συνεργάστηκε με τον ΟΗΕ, την Ακαδημία Διεθνούς Δικαίου της Χάγης και τη Σχολή Οικονομικών του Λονδίνου (LSE), υπερασπιζόμενη με πάθος το δικαίωμα όλων στην εκπαίδευση.

Η είδηση του θανάτου της συγκίνησε όλη την Ευρώπη. Ο Ιταλός υπουργός Εξωτερικών Αντόνιο Ταγιάνι την αποκάλεσε «δημιουργό της Generation Europe», τονίζοντας ότι «ενέπνευσε εκατομμύρια νέους να ταξιδέψουν και να αγαπήσουν τη διαφορετικότητα». Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν έγραψε πως «εκατομμύρια φοιτητές της οφείλουν ένα κομμάτι της ζωής τους», ενώ η Ελληνίδα υπουργός Παιδείας Σοφία Ζαχαράκη σημείωσε πως «η Κοράντι οραματίστηκε μια Ευρώπη χωρίς σύνορα για τους φοιτητές, μια εκπαίδευση που ενώνει αντί να χωρίζει». Η Σοφία Κοράντι απέδειξε ότι η αληθινή αλλαγή ξεκινά από έναν άνθρωπο που βλέπει μια αδικία και αποφασίζει να τη μετατρέψει σε ευκαιρία. Μέσα σε έναν ανδροκρατούμενο ακαδημαϊκό κόσμο, τόλμησε να ονειρευτεί μια ήπειρο όπου η γνώση δεν έχει διαβατήρια.

Κάθε φορά που ένας φοιτητής γεμίζει τη βαλίτσα του για ένα εξάμηνο στο εξωτερικό, χωρίς να το ξέρει, συνεχίζει το όνειρό της. Γιατί η Corradi δεν έφτιαξε απλώς ένα πρόγραμμα· έφτιαξε μια γλώσσα κοινή για όλους τους νέους της Ευρώπης — τη γλώσσα της φιλίας, της περιέργειας και της ελπίδας. Αν κάτι μας αφήνει ως παρακαταθήκη η «Μαμά του Erasmus», είναι ότι η παιδεία δεν είναι προνόμιο· είναι γέφυρα. Και κάθε γέφυρα χρειάζεται έναν άνθρωπο να την ονειρευτεί.