Ο Ζελένσκι στην Αθήνα: Η επιχείρηση επιρροής του Κιέβου

Σε μια στιγμή ιδιαίτερα φορτισμένη για το Κίεβο, με το ουκρανικό πολιτικό σύστημα να δοκιμάζεται από ένα σκάνδαλο εκατοντάδων εκατομμυρίων δολαρίων και κορυφαίους συνεργάτες του Βολοντίμιρ Ζελένσκι να βρίσκονται στο επίκεντρο των αποκαλύψεων, ο Ουκρανός πρόεδρος προσγειώνεται στην Αθήνα για μια επίσκεψη που μόνο τυπική δεν μπορεί να χαρακτηριστεί. Η συγκυρία είναι αμείλικτη: η κυβέρνησή του αναζητά επειγόντως οικονομικά και ενεργειακά σωσίβια, ενώ οι εταίροι στην Ευρωπαϊκή Ένωση παρακολουθούν με ανησυχία την πολιτική αστάθεια στο Κίεβο. Παρ’ όλα αυτά, ο Ζελένσκι φτάνει στην ελληνική πρωτεύουσα με σαφή στρατηγική: να εξασφαλίσει μεγαλύτερη ευρωπαϊκή χρηματοδότηση, να ενισχύσει τον ενεργειακό διάδρομο που περνά μέσα από την Ελλάδα, και να αποσπάσει πρόσθετη στρατιωτική υποστήριξη—είτε ευθέως είτε μέσω «ανακυκλωμένου» υλικού.

Η επίσκεψη πραγματοποιείται σε συνέχεια των πρόσφατων ενεργειακών συμφωνιών που υπογράφηκαν στο Ζάππειο και αναβάθμισαν καθοριστικά τον ρόλο της Ελλάδας στη νέα γεωπολιτική αρχιτεκτονική των ενεργειακών ροών. Το αμερικανικό LNG, που στοχεύει να τροφοδοτήσει την Ουκρανία ενόψει ενός ακόμη δύσκολου χειμώνα, μετατρέπεται σε κρίσιμη παράμετρο όχι μόνο για την ενεργειακή ασφάλεια του Κιέβου αλλά και για τις αμερικανικές επιδιώξεις στην Ανατολική Ευρώπη. Η Ελλάδα, με τις υποδομές της Αλεξανδρούπολης και τη συμμετοχή της στον «Κάθετο Διάδρομο», τοποθετείται πλέον στον πυρήνα μιας στρατηγικής που συνδέεται άμεσα με την απεξάρτηση της Ευρώπης από το ρωσικό φυσικό αέριο.

Ο Ζελένσκι προσέρχεται στην Αθήνα με μια επιχειρηματολογία που συνδυάζει πιεστικά μηνύματα και δραματικές περιγραφές. Με τις ουκρανικές ενεργειακές υποδομές να υφίστανται συνεχείς επιθέσεις και τις διακοπές ρεύματος να έχουν καταστεί καθημερινότητα, ο Ουκρανός πρόεδρος ζητά από τους Ευρωπαίους να αναλάβουν ακόμη μεγαλύτερο βάρος. Στο τραπέζι δεν βρίσκεται μόνο η αύξηση κατά 30% των ουκρανικών εισαγωγών φυσικού αερίου μέσω αμερικανικού LNG· βρίσκεται και μια νέα χρηματοδοτική ένεση, περίπου δύο δισεκατομμυρίων δολαρίων, την οποία ο Ζελένσκι θεωρεί ζωτική για την επιβίωση της ουκρανικής οικονομίας.

Την ίδια στιγμή, η στρατιωτική διάσταση της επίσκεψης αποτελεί έναν από τους σιωπηλούς αλλά απολύτως καθοριστικούς πυλώνες. Ο ουκρανικός Τύπος –αλλά και ευρωπαϊκά δημοσιεύματα– έχουν επανειλημμένα αναφέρει ότι το Κίεβο βλέπει στην Ελλάδα μια πιθανή πηγή απόκτησης ρωσικής κατασκευής αντιαεροπορικών συστημάτων και ενδεχομένως μαχητικών αεροσκαφών. Η ελληνική κυβέρνηση έχει στο παρελθόν διαμηνύσει ότι δεν πρόκειται να αποδυναμώσει την εθνική αεράμυνα. Ωστόσο, το διεθνές περιβάλλον, οι εξελίξεις στα ευρωπαϊκά εξοπλιστικά προγράμματα και οι ανάγκες του ΝΑΤΟ δημιουργούν νέα δεδομένα, τα οποία το Κίεβο επιχειρεί να αξιοποιήσει.

Ενδεικτική του κλίματος είναι η αναταραχή που προκάλεσαν οι αποκαλύψεις για το σκάνδαλο στον ουκρανικό ενεργειακό τομέα, με τον στενό συνεργάτη του Ζελένσκι, Τιμούρ Μίντιτς, να βρίσκεται στο επίκεντρο. Παρά την εύλογη ανησυχία που προκαλούν τέτοιες υποθέσεις, οι ευρωπαϊκοί θεσμοί συνεχίζουν να στηρίζουν ενεργά την Ουκρανία: μόλις χθες έγινε γνωστό ότι η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης εγκρίνει νέα δανειοδότηση ύψους 22,3 εκατομμυρίων ευρώ για ουκρανικές ενεργειακές δομές, στο πλαίσιο συνολικού χρηματοδοτικού πακέτου που αγγίζει το ένα δισεκατομμύριο ευρώ για το τρέχον έτος.

Απέναντι σε όλα αυτά, η Αθήνα καλείται να ισορροπήσει ανάμεσα στην ευρωπαϊκή αλληλεγγύη, τις αμερικανικές προτεραιότητες και τα δικά της στρατηγικά συμφέροντα στην Ανατολική Μεσόγειο. Η κυβέρνηση αντιμετωπίζει την επίσκεψη Ζελένσκι ως ευκαιρία για ενίσχυση της θέσης της Ελλάδας στον ενεργειακό χάρτη, αλλά και ως στιγμή που απαιτεί ψυχραιμία, θεσμική σοβαρότητα και ξεκάθαρη στρατηγική. Το γεγονός ότι η ύπατη εκπρόσωπος της Ε.Ε. Κάγια Κάλας βρέθηκε στην Αθήνα πριν από λίγες ημέρες, εκφράζοντας ανοιχτά την ικανοποίησή της για την ελληνική στάση, δείχνει ότι οι Βρυξέλλες αναμένουν από την Ελλάδα να στηρίξει ενεργά την Ουκρανία την ώρα που το Κίεβο βρίσκεται σε καμπή.

Στο πολιτικό επίπεδο, η παρουσία Ζελένσκι στην Αθήνα πραγματοποιείται σε μια περίοδο που η συζήτηση για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας επανέρχεται δυναμικά, με την 5η Διεθνή Έκθεση ReBuild Ukraine να ανοίγει προοπτικές συμμετοχής ελληνικών εταιρειών στην ανασυγκρότηση υποδομών. Ταυτόχρονα, η πολιτική αβεβαιότητα στην Ουκρανία δημιουργεί ένα πλαίσιο όπου η διπλωματική παρουσία του Ουκρανού προέδρου εμφανίζεται ως αναγκαία για την αποτροπή διεθνούς φθοράς.

Η Κυριακή, λοιπόν, δεν θα είναι μια απλή εθιμοτυπική ημέρα στο Προεδρικό Μέγαρο και το Μέγαρο Μαξίμου. Θα αποτελέσει κρίσιμη στιγμή για το πώς η Ελλάδα τοποθετείται απέναντι σε μια σύρραξη που έχει επηρεάσει βαθιά την ευρωπαϊκή ασφάλεια, αλλά και απέναντι σε έναν ηγέτη που βρίσκεται αντιμέτωπος με πολιτική θύελλα στο εσωτερικό του. Με δεδομένη τη ρευστότητα των εξελίξεων και τις πιέσεις που ασκούνται από όλες τις πλευρές, η Αθήνα καλείται να χαράξει μια γραμμή που να συνδυάζει αλληλεγγύη, ρεαλισμό και προάσπιση των ελληνικών στρατηγικών συμφερόντων. Η επίσκεψη Ζελένσκι ίσως αποδειχθεί μία από τις πλέον αποκαλυπτικές για το πώς διαμορφώνεται η νέα ευρωπαϊκή πραγματικότητα: ένα μίγμα ενεργειακής εξάρτησης, γεωπολιτικών πιέσεων, πολεμικής φθοράς και πολιτικών ισορροπιών που απαιτούν λεπτούς χειρισμούς και μακρόπνοη στρατηγική.