ΝΑΤΟ – Ρωσία: Ευρωπαϊκή ανησυχία για πιθανό ρωσικό πλήγμα πριν από το 2030

Η δημόσια συζήτηση γύρω από την ασφάλεια της Ευρώπης βρίσκεται σε νέο σημείο έντασης. Εκεί όπου πριν από λίγα χρόνια τα σενάρια πιθανής ρωσικής επιθετικότητας θεωρούνταν μακρινές αναλύσεις, σήμερα αποτελούν μέρος της πολιτικής καθημερινότητας των ευρωπαϊκών πρωτευουσών. Η εκτίμηση ότι ο κίνδυνος θα έπρεπε να υπολογίζεται μετά το 2029 έχει πλέον αναθεωρηθεί. Πλήθος ειδικών αλλά και επίσημες υπηρεσίες πληροφοριών επισημαίνουν ότι η Ρωσία ίσως είναι σε θέση να επιχειρήσει μια πρόκληση πολύ νωρίτερα, ίσως και πριν από το 2027. Στο επίκεντρο βρίσκεται η πρόσφατη συνέντευξη του Γερμανού υπουργού Άμυνας, Μπόρις Πιστόριους, στην Frankfurter Allgemeine Zeitung. Εκεί ο Γερμανός υπουργός ερωτήθηκε εάν η Μόσχα θα μπορούσε να κινηθεί επιθετικά πολύ νωρίτερα από τις μέχρι τώρα εκτιμήσεις. Παρότι χαρακτήρισε το ερώτημα θεωρητικό, αναγνώρισε ότι ορισμένοι αναλυτές μεταθέτουν την πιθανότητα ακόμη και στο 2028, ενώ άλλοι υποστήριξαν πως η Ευρώπη ενδέχεται να έχει αφήσει πίσω της το τελευταίο ειρηνικό καλοκαίρι. Μέσα σε αυτό το κλίμα, ο Πιστόριους θέλησε να στείλει μήνυμα σταθερότητας, υπογραμμίζοντας ότι το ΝΑΤΟ παραμένει σε πλήρη επιχειρησιακή ετοιμότητα, με αποτρεπτικό δυναμικό τόσο συμβατικό όσο και πυρηνικό, και ότι η Συμμαχία δεν πρέπει ούτε να εμφανίζεται ούτε να θεωρείται ευάλωτη.

Για τη Γερμανία ειδικότερα, ο Πιστόριος ανέφερε ότι οι ένοπλες δυνάμεις βρίσκονται σε σαφώς καλύτερη κατάσταση από την εικόνα που συχνά διαμορφώνουν τα ΜΜΕ. Τόνισε ότι έχουν επιταχυνθεί οι συμβάσεις για νέα οπλικά συστήματα, ότι υπάρχει μια πιο σταθερή ροή επενδύσεων και ότι η διαδικασία ενίσχυσης της άμυνας βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη. Στο ίδιο πλαίσιο επανέλαβε την αντίθεσή του στην άμεση επαναφορά της υποχρεωτικής θητείας, επισημαίνοντας πως κάτι τέτοιο θα απαιτούσε υποδομές και δυνατότητες εκπαίδευσης που η χώρα δεν διαθέτει. Αντίθετα, θεωρεί ότι η στοχευμένη, εθελοντική υπηρεσία προσφέρει υψηλότερη ποιότητα προσωπικού και μεγαλύτερη στρατηγική ευελιξία. Η προσπάθεια του Βερολίνου να μετριάσει τους φόβους δεν φαίνεται να βρίσκει αντίστοιχη ανταπόκριση σε άλλες ευρωπαϊκές υπηρεσίες.

Ο Λιθουανός Επίτροπος Άμυνας και Διαστήματος, Άντριους Κουμπίλιους, με δημόσια παρέμβασή του σε διάσκεψη για την ασφάλεια των Βαλτικών χωρών, ανέφερε ότι οι μυστικές υπηρεσίες αρκετών κρατών —ανάμεσά τους η Γερμανία, η Δανία, η Φινλανδία, η Ολλανδία αλλά και υπηρεσίες της Βαλτικής— συγκλίνουν στο ότι ο Βλαντιμίρ Πούτιν θα μπορούσε να δοκιμάσει την αντοχή του Άρθρου 5 του ΝΑΤΟ μέσα στα επόμενα δύο έως τέσσερα χρόνια. Η εκτίμηση αυτή δεν αφορά μόνο τη Λιθουανία, τη Λετονία ή την Εσθονία, αλλά ένα ευρύτερο πλαίσιο απειλής, καθώς στην Ευρώπη καταγράφονται όλο και περισσότερα περιστατικά που προβληματίζουν.

Συνεχείς προκλήσεις

Η Πολωνία μιλά πλέον για καθημερινές προκλήσεις στα σύνορα. Στο Βέλγιο, μη επανδρωμένα αεροσκάφη εντοπίζονται να ίπτανται πάνω από κρίσιμες στρατιωτικές εγκαταστάσεις, αεροδρόμια και πυρηνικές υποδομές, γεγονός που οδήγησε τη Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο να ενισχύσουν τη βελγική άμυνα. Αντίστοιχη κινητικότητα παρατηρείται στη Δανία, με ενδείξεις ότι η Ρωσία χρησιμοποιεί μη συμβατικά μέσα πίεσης σε μια σειρά από ευρωπαϊκές χώρες. Στο ήδη ανησυχητικό αυτό πλαίσιο, ο Κουμπίλιους τόνισε ότι η Μόσχα δεν περιορίζει πλέον τη δράση της στην Ανατολική Ευρώπη· αντίθετα, οι δυνατότητές της επεκτείνονται και στη Μεσόγειο, όπου ο «σκιώδης στόλος» της Ρωσίας θα μπορούσε να αποτελέσει βάση εκτόξευσης drones ή άλλων προκλήσεων. Για τον λόγο αυτό θεωρεί ότι η Ευρώπη οφείλει να αναπτύξει και μια ισχυρή «μεσογειακή πτέρυγα», με κοινές πρωτοβουλίες για την προστασία υποθαλάσσιων καλωδίων και άλλων κρίσιμων υποδομών, αλλά και με ενίσχυση των μηχανισμών αποτροπής απέναντι σε εργαλειοποιημένες ροές μεταναστών.

Μέσα σε αυτό το ήδη φορτισμένο περιβάλλον, ήρθε η αντίδραση της Μόσχας, η οποία δεν περιορίστηκε σε γενικές διαψεύσεις αλλά επέλεξε σαφώς πιο επιθετικό ύφος. Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, απάντησε στις δηλώσεις του Πιστόριους διαμηνύοντας ότι η Ευρώπη έχει υιοθετήσει «μιλιταριστική και φιλοπόλεμη ρητορική» και ότι στη Ρωσία δεν υπάρχουν τάσεις αντιπαράθεσης με το ΝΑΤΟ. Με αυτόν τον τρόπο επιχείρησε να αντιστρέψει το αφήγημα, παρουσιάζοντας τη Δύση ως τον παράγοντα που κλιμακώνει την ένταση. Ακόμη πιο σκληρή ήταν η τοποθέτηση της εκπροσώπου του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών, Μαρίας Ζαχάροβα, η οποία υποστήριξε ότι «δεν υπάρχει πλέον καμία αμφιβολία για το ποιος είναι ο επιτιθέμενος», κατηγορώντας τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις ότι έχουν προκαλέσει οι ίδιες τις οικονομικές τους δυσκολίες, λόγω των κυρώσεων που επέβαλαν στη Ρωσία από το 2014. Κατά τη Ζαχάροβα, οι ευρωπαϊκές οικονομίες υφίστανται τις συνέπειες όχι μόνο εξαιτίας των δικών τους επιλογών αλλά και λόγω της «πίεσης των Ηνωμένων Πολιτειών» για την επιβολή κυρώσεων. Οι ρωσικές δηλώσεις αποτελούν άμεση απάντηση στην προειδοποίηση Πιστόριους ότι μια αντιπαράθεση μεταξύ ΝΑΤΟ και Ρωσίας θα μπορούσε να εξελιχθεί πριν από το τέλος της δεκαετίας. Ο Γερμανός υπουργός επανέλαβε πως, παρότι οι εκτιμήσεις μεταβάλλονται, η Συμμαχία διαθέτει ισχυρό σύστημα αποτροπής σε κάθε επίπεδο, συμπεριλαμβανομένων των πυρηνικών δυνάμεων.