LNG: Οι ΗΠΑ επενδύουν σε ενέργεια και υποδομές στην Ελλάδα

Η Αθήνα δεν βρίσκεται πια στο περιθώριο του ευρωπαϊκού χάρτη· είναι η ράχη πάνω στην οποία αναδιατάσσονται ροές ενέργειας, εφοδιαστικής και ναυπηγοεπισκευής για τα Βαλκάνια και την ανατολική Ευρώπη. Το πρόσφατο κύμα αμερικανικού ενδιαφέροντος, με αιχμή την U.S. International Development Finance Corporation (DFC), δεν είναι απλώς μια ακόμη «επίσκεψη επενδυτών». Είναι η υλική απόδειξη ότι η Ελλάδα μετατρέπει τη γεωγραφία της σε ισχύ, τις υποδομές της σε πολιτικό κεφάλαιο και τις συμμαχίες της σε απτά έργα. Στον πυρήνα αυτής της στροφής βρίσκεται η ενέργεια. Η χώρα, που πριν λίγα χρόνια αντιλαμβανόταν το LNG ως εναλλακτική συμπληρωματική πηγή, σήμερα λειτουργεί ως πύλη εισόδου και αναδιανομής υγροποιημένου φυσικού αερίου προς όλη τη νοτιοανατολική Ευρώπη. Η Ρεβυθούσα, ως ώριμο σημείο υποδοχής, και κυρίως η Αλεξανδρούπολη, με το πλωτό τερματικό της, συγκροτούν ένα δίδυμο που δεν εξυπηρετεί μόνο την εγχώρια αγορά αλλά τροφοδοτεί συστηματικά βόρειους γείτονες. Η επιλογή μεγάλων αμερικανικών ομίλων να «δέσουν» εμπορικά με την Ελλάδα, και το γεγονός ότι αυξημένα φορτία LNG περνούν από ελληνικό έδαφος για να διοχετευθούν σε τρίτες χώρες, αποδεικνύουν ότι η χώρα δεν είναι απλώς διάδρομος. Είναι αρχιτέκτονας ροών.

Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται η εταιρική σύμπραξη που συγκρότησαν ΑΚΤΩΡ και ΔΕΠΑ Εμπορίας για την εισαγωγή αμερικανικού LNG και τη μεταπώλησή του στη Βουλγαρία, τη Ρουμανία και την Ουκρανία. Η νέα εταιρεία, Atlantic–See LNG Trade, σχεδιάζει δεσμεύσεις που φτάνουν σε εικοσαετή ορίζοντα, με συνολικό όγκο τεσσάρων δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων ετησίως, εκ των οποίων το μεγαλύτερο μέρος κατευθύνεται στις αγορές που έχουν περισσότερο ανάγκη από διαφοροποιημένες πηγές τροφοδοσίας. Η ουσία δεν είναι μόνο οι αριθμοί. Είναι η μετάβαση της Ελλάδας από πεδίο διερχόμενων φορτίων σε στρατηγικό εταίρο μακράς πνοής, με συμβόλαια, εγγυήσεις και επένδυση αξιοπιστίας. Το μεγάλο γεωπολιτικό υπόστρωμα αυτής της κίνησης είναι ο λεγόμενος Κάθετος Διάδρομος: η αλυσίδα διασυνδέσεων που ενώνει Ελλάδα, Βουλγαρία, Ρουμανία και Ουκρανία και επιτρέπει στη ροή του αερίου να διανέμεται βόρεια, αξιοποιώντας τόσο νέα έργα όσο και την παλαιά υποδομή Transbalkan. Όσο οι εθνικοί διαχειριστές ενισχύουν τα δίκτυά τους, τόσο μεγαλώνει η στρατηγική σημασία της Ελλάδας. Η ενεργειακή ασφάλεια των γειτόνων δεν «γράφεται» στα κείμενα των συνόδων κορυφής· γράφεται στα ελληνικά λιμάνια, στους σταθμούς επαναεριοποίησης και στις διασυνδέσεις που χτίζονται με ρεαλισμό και χρονοδιαγράμματα.

Η DFC, ως χρηματοοικονομικός βραχίονας της αμερικανικής πολιτικής, παίζει ρόλο πολλαπλασιαστή. Δεν περιορίζεται να συνυπογράφει δάνεια. Θωρακίζει έργα με εγγυήσεις, στέλνοντας σήμα ότι η Ουάσιγκτον αντιλαμβάνεται τη χώρα ως πυλώνα σταθερότητας και ως εναλλακτική έναντι επιρροών που διαμορφώθηκαν την προηγούμενη δεκαετία. Η πρώτη πράξη αυτής της στρατηγικής γράφτηκε στα Ναυπηγεία Ελευσίνας, όπου η αμερικανική στήριξη έδωσε οξυγόνο σε μια μονάδα με βαρύ αποτύπωμα στην εθνική οικονομία και με προφανείς δυνατότητες να εξελιχθεί σε κόμβο πράσινων μετασκευών, υποστήριξης LNG-ready πλοίων και ναυπηγοεπισκευαστικών εργασιών υψηλής εξειδίκευσης. Το σχέδιο δεν είναι απλώς να «φτιαχτεί ένα ναυπηγείο». Είναι να δομηθεί αλυσίδα αξίας: προμήθειες, τεχνίτες, μηχανικοί, καινοτομία, εξωστρέφεια.

Δίπλα στην Ελευσίνα, το Θριάσιο προβάλλει ως ο απαραίτητος βραχίονας της εφοδιαστικής. Εδώ η πολιτική διάσταση είναι εξίσου έντονη με την οικονομική. Σε μια Αττική όπου ο Πειραιάς παραμένει λιμάνι παγκόσμιας κίνησης με έντονη κινεζική παρουσία, η ανάπτυξη ενός σύγχρονου εμπορευματικού κέντρου, με σιδηροδρομική διασύνδεση, ψηφιακές πλατφόρμες και «έξυπνους» τελωνειακούς κόμβους, δημιουργεί ισορροπία και προσφέρει στη χώρα ένα δεύτερο, αυθεντικά ελληνικό, πόδι ελέγχου της εφοδιαστικής αλυσίδας. Αν η Ελλάδα θέλει να διεκδικήσει μερίδιο από τη νέα γεωγραφία των ροών, οφείλει να ενώσει το λιμάνι με το πίσω μέτωπο της οικονομίας: αποθήκες, βιομηχανικές περιοχές, παραγωγή, εξαγωγές. Εκεί κρίνεται η μετάβαση από «κόμβο διέλευσης» σε «κόμβο αξίας».

Η πολιτική σκηνή των τελευταίων ημερών επιβεβαιώνει ότι αυτή η στρατηγική έχει διακρατική στήριξη. Η παρουσία υψηλόβαθμων Αμερικανών αξιωματούχων στην Αθήνα, στο πλαίσιο της διάσκεψης P-TEC, δεν είναι μόνο εθιμοτυπία. Είναι η δημόσια σφραγίδα ότι Ελλάδα και ΗΠΑ «κλειδώνουν» έναν κοινό ορίζοντα: διασφάλιση ενεργειακής επάρκειας για την κεντρική και ανατολική Ευρώπη, προώθηση του Κάθετου Διαδρόμου ως υποδομής στρατηγικού χαρακτήρα, ανάδειξη της χώρας μας σε κύρια πύλη αμερικανικού LNG. Όταν ο πρωθυπουργός μιλά για «φυσική πύλη εισόδου», δεν περιγράφει απλώς ένα γεωγραφικό δεδομένο. Περιγράφει ένα πολιτικό σχέδιο με διάρκεια, επενδύσεις και δεσμεύσεις.

Σε αυτό το σχέδιο, η ελληνική ναυτιλία είναι ο αθέατος αλλά καθοριστικός πρωταγωνιστής. Η μεταφορά LNG σε κλίμακα προϋποθέτει στόλο, τεχνογνωσία, χρηματοδοτικά εργαλεία και ικανότητα γρήγορης προσαρμογής. Η ταυτόχρονη παρουσία δύο αμερικανικών ενεργειακών κολοσσών στη χώρα, σε συνδυασμό με την εγχώρια ναυτιλιακή εμπειρία, δημιουργεί ένα μοναδικό οικοσύστημα που μπορεί να παράξει υπεραξία πολύ πέρα από τα στενά όρια της ενέργειας. Από τη ναυπηγοεπισκευή και τις μετασκευές έως την ασφάλιση και τα ναυτασφαλιστικά, ολόκληρη η ελληνική οικονομία μπορεί να καρπωθεί κύκλο εργασιών και θέσεις απασχόλησης υψηλής ειδίκευσης.

Η συζήτηση, βέβαια, δεν είναι ρομαντική. Για να αποδώσει η νέα αρχιτεκτονική, χρειάζονται πειθαρχία, προβλεψιμότητα και κράτος που λειτουργεί. Αδειοδοτήσεις με σαφή χρονοδιαγράμματα, σταθερό φορολογικό περιβάλλον, ταχεία επίλυση διαφορών, σιδηροδρομική αξιοπιστία, ψηφιακή διασύνδεση διοικητικών συστημάτων. Ειδικά στο logistics backbone, η χώρα οφείλει να εγκαταστήσει έναν ενιαίο ψηφιακό κορμό, ένα «single window» που θα κάνει την κίνηση φορτίων γρήγορη, καθαρή, ιχνηλάσιμη. Μόνο έτσι το Θριάσιο θα γίνει όντως τροφοδότης του παραγωγικού ιστού και όχι απλώς μια μεγάλη αποθήκη.

Υπάρχει και ένα βαθύτερο πολιτικό διακύβευμα. Η Ελλάδα κερδίζει όταν μετατρέπει τις συμμαχίες σε έργα και τα έργα σε επιρροή. Η αμερικανική DFC δεν έρχεται για να «σβήσει» άλλες παρουσίες, αλλά για να εξισορροπήσει το πεδίο, να εισφέρει κεφάλαιο αξιοπιστίας και να λειτουργήσει ως εγγυητής σε περίπλοκα σχήματα. Το κέρδος για την Αθήνα είναι διπλό: αφενός, αποκτά πρόσβαση σε χρηματοδότηση που μειώνει το κόστος κεφαλαίου· αφετέρου, εντάσσει κρίσιμες υποδομές της σε ένα δίκτυο διεθνών δεσμεύσεων που δυσκολεύει κάθε απόπειρα αποσταθεροποίησης. Η ενεργειακή ασφάλεια δεν είναι πλέον τεχνική λέξη. Είναι ασπίδα εθνικής κυριαρχίας.

Κοιτώντας μπροστά, η στρατηγική ξεκάθαρη: περαιτέρω ενίσχυση υποδομών LNG όπου υπάρχει πραγματική ζήτηση, πλήρης ενεργοποίηση και αναβάθμιση του Κάθετου Διαδρόμου με συγκεκριμένα τεχνικά ορόσημα, γείωση των μεγάλων λόγων σε μικρές, καθημερινές νίκες διοίκησης. Αν χρειαστεί δεύτερος τερματικός, θα πρέπει να θεμελιώνεται σε μακροχρόνια συμβόλαια και δεσμευμένες χωρητικότητες, όχι σε ευχές. Αν η Ελευσίνα θέλει να προσελκύσει πλοία και μετασκευές από όλη τη Μεσόγειο, πρέπει να χτίσει φήμη ποιότητας, χρόνου παράδοσης και κόστους που νικά τον ανταγωνισμό. Αν το Θριάσιο φιλοδοξεί να γίνει ο «εκτεταμένος μόλος» της Αττικής, χρειάζεται τρένα που κινούνται στην ώρα τους, τελωνεία που λειτουργούν ψηφιακά και εταιρείες που εμπιστεύονται ότι τα εμπορεύματά τους θα φτάσουν χωρίς κρυφά κόστη.

Το πολιτικό χρώμα αυτής της ιστορίας είναι φωτεινό: η Ελλάδα με αυτοπεποίθηση. Μια χώρα που δεν περιορίζεται να «παρακολουθεί» τις εξελίξεις αλλά τις συνδιαμορφώνει, που πιάνει το νήμα από τις διεθνείς ανακατατάξεις και το πλέκει σε εθνική στρατηγική. Η σύμπραξη με τις Ηνωμένες Πολιτείες στο πεδίο της ενέργειας και των υποδομών δεν είναι απλώς μια καλή είδηση. Είναι το σχέδιο μέσα από το οποίο η Ελλάδα αναβαθμίζει μόνιμα το γεωοικονομικό της βάρος, πολλαπλασιάζει την επιρροή της και θωρακίζει την ασφάλειά της. Όταν σε δέκα χρόνια θα κοιτάμε πίσω, θα λέμε ότι αυτή ήταν η περίοδος όπου οι μεγάλες κουβέντες έγιναν δίκτυα, οι χάρτες έγιναν τερματικοί, οι συμμαχίες έγιναν σιδηροτροχιές. Και μια χώρα στις παρυφές της Ευρώπης έγινε, επιτέλους, κόμβος της.