Ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ: Η μεγάλη «γέφυρα» ξαναμπαίνει στο τραπέζι

Το μέλλον του αγωγού East Med και του ηλεκτρικού καλωδίου που θα συνδέει Ελλάδα, Κύπρο και Ισραήλ κυριάρχησε στη συζήτηση με τίτλο «Ενέργεια και Υποδομές: Οικονομική συνεργασία, δίκτυα και πολιτικοί ανταγωνισμοί», στο συνέδριο Athens Policy Dialogues. Παρά τις διαφορετικές προσεγγίσεις που παρουσιάστηκαν, κοινός παρονομαστής ήταν ότι η περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου παραμένει ενεργειακό πεδίο μεγάλων προσδοκιών και γεωπολιτικών διεκδικήσεων. Ο πρώην υφυπουργός Εξωτερικών Τάσος Χατζηβασιλείου ξεκαθάρισε πως η Αθήνα δεν έχει εγκαταλείψει κανένα ενεργειακό έργο και πως η αγορά θα καθορίσει ποια πρότζεκτ θα προχωρήσουν. Ανέφερε ότι έργα όπως ο Κάθετος Διάδρομος ήδη υλοποιούνται και μπορούν να τροφοδοτήσουν την Ουκρανία, αλλά και άλλες ευρωπαϊκές αγορές που αναζητούν εναλλακτικές πηγές ενέργειας. Η ενέργεια, όπως τόνισε, είναι πλέον «συνώνυμο της ασφάλειας», με την Ελλάδα να επιδιώκει φθηνότερο κόστος, αξιοποίηση ορυκτού πλούτου και ενίσχυση της θέσης της ως παρόχου ενεργειακής σταθερότητας.

Αντίθετη ανάγνωση παρουσίασε ο ευρωβουλευτής Νικόλαος Φαραντούρης, ο οποίος εκτίμησε ότι η Ελλάδα δείχνει να εγκαταλείπει έργα που η ίδια προώθησε με κόπο. Υποστήριξε ότι ο East Med παρεμποδίστηκε κυρίως από γεωπολιτικές πιέσεις της Τουρκίας και όχι από έλλειψη επενδυτικού ενδιαφέροντος, ενώ χαρακτήρισε «ντροπή» μια ενδεχόμενη υποχώρηση στα σχέδια για τη διασύνδεση Ελλάδας–Κύπρου–Ισραήλ, καθώς –όπως είπε– πρόκειται για έργο χρηματοδοτημένο, απλό τεχνικά και επιθυμητό από την ΕΕ. Σε πιο μετριοπαθή τόνο, ο πρώην υπουργός Ενέργειας της Κύπρου, Γιώργος Λακκοτρύπης, εξέφρασε εμπιστοσύνη ότι η ηλεκτρική διασύνδεση θα προχωρήσει, παρότι παραδέχθηκε ότι δηλώσεις από κυπριακής πλευράς προκάλεσαν καθυστερήσεις. Τόνισε πως η σημασία της για την Κύπρο είναι καθοριστική και πως το ζητούμενο δεν είναι η βιωσιμότητα αλλά η αποφυγή επενδυτικών κινδύνων χωρίς αντίκρισμα. Υπενθύμισε ότι οι κυπριακές ανακαλύψεις φυσικού αερίου είναι μικρές και διάσπαρτες, ωστόσο παραμένουν αξιοποιήσιμες και συνδέονται με νέες ενεργειακές διαδρομές μέσω Αλεξανδρούπολης και του Κάθετου Διαδρόμου.

Στο γεωπολιτικό πεδίο, ο ερευνητής Ariel Levite υπογράμμισε ότι η συμμετοχή –ή η απουσία– της Τουρκίας καθορίζει σημαντικά την εξέλιξη έργων στην περιοχή. Η Ελλάδα, όπως σημείωσε, πρέπει να αξιοποιήσει τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα, μεταξύ αυτών τον ναυτιλιακό τομέα και τη θέση της στον ενεργειακό χάρτη Ευρώπης–Μ. Ανατολής. Η ενεργειακή κυριαρχία, είπε, συνδέεται πλέον με την παγκόσμια ισχύ και απαιτεί συνεκτική εθνική στρατηγική. Ο πρόεδρος του ΙΕΝΕ, Κωστής Σταμπολής, μετέφερε πιο τεχνική εικόνα για την ενεργειακή πραγματικότητα. Ανέφερε ότι οι ΑΠΕ στην Ελλάδα καλύπτουν στην πράξη μόλις το 23% της κατανάλωσης και εκτίμησε ότι το φυσικό αέριο θα διατηρήσει κομβικό ρόλο για τις επόμενες δεκαετίες. Προέβλεψε ότι από το 2027 η Κύπρος θα έχει τα πρώτα έσοδα από το φυσικό αέριο, ενώ η Ανατολική Μεσόγειος διαθέτει προοπτική εξαγωγών LNG προς την Ευρώπη στο μέλλον. Η συζήτηση κατέγραψε τις διαφορετικές οπτικές για το ενεργειακό μέλλον της περιοχής, αλλά και τη σύγκλιση στο ότι η ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας–Κύπρου–Ισραήλ μπορεί να αποτελέσει καταλύτη για τη σταθερότητα και την οικονομική συνεργασία στην Ανατολική Μεσόγειο. Οι επόμενες αποφάσεις θα κρίνουν αν το έργο θα μετακινηθεί από τα χαρτιά στις καλωδιώσεις, αλλά το μήνυμα που κυριάρχησε ήταν σαφές: η ευκαιρία εξακολουθεί να είναι ανοιχτή.