Γουόρεν Μπάφετ συμβουλές: Το αποχαιρετιστήριο μήνυμα ενός ανθρώπου που έμαθε να μετρά την αξία αλλιώς

Στο τέλος του έτους, μια εποχή κλείνει για την Berkshire Hathaway. Ο Γουόρεν Μπάφετ, ο άνθρωπος που για δεκαετίες καθόρισε όχι μόνο την επενδυτική στρατηγική της εταιρείας αλλά και ένα ολόκληρο τρόπο σκέψης γύρω από τη ζωή, την εργασία και το χρήμα, ανακοινώνει ότι δεν θα συνεχίσει να υπογράφει τις ετήσιες επιστολές προς τους μετόχους ούτε θα βρίσκεται στο επίκεντρο της ετήσιας συνέλευσης. Τη θέση του αναλαμβάνει ο Greg Abel, σε μια μετάβαση που ο ίδιος ο Μπάφετ ετοίμαζε εδώ και χρόνια με την ηρεμία και τη σταθερότητα που τον χαρακτήριζαν σε κάθε του κίνηση. Σε ηλικία 95 ετών, ο «σοφός της Ομάχα» δεν αποσύρεται απλώς από έναν ρόλο. Κλείνει ένα κεφάλαιο που είχε γίνει παράδοση: οι επιστολές του ήταν αναγνώσεις όχι μόνο από επενδυτές, αλλά και από ανθρώπους που αναζητούσαν καθαρή φωνή σε έναν κόσμο ταχύτητας και θορύβου. Ήταν μαθήματα οικονομίας, αλλά και μαθήματα ζωής. Στην τελευταία του επιστολή, ο Μπάφετ επέλεξε να μη μιλήσει για αριθμούς, αποδόσεις και στρατηγικές. Αντίθετα, στράφηκε στην προσωπική αποτίμηση του χρόνου. Έγραψε ότι αισθάνεται μεγαλύτερη ικανοποίηση σήμερα απ’ ό,τι στα πρώτα χρόνια της διαδρομής του. Και αυτό όχι επειδή απέκτησε πλούτο, αλλά επειδή κατάφερε να δώσει νόημα στη διαδρομή. «Μην βαραίνετε την ψυχή σας με τα λάθη του παρελθόντος», σημείωσε. «Μάθετε ό,τι πρέπει να μάθετε και προχωρήστε. Ποτέ δεν είναι αργά να βελτιωθείτε». Είναι από εκείνες τις φράσεις που φαίνονται απλές, αλλά αποκτούν αξία όταν προέρχονται από έναν άνθρωπο που έζησε 95 χρόνια χωρίς να ξεχάσει την παιδική του περιέργεια.

Ο Μπάφετ επανέφερε στην επιστολή του μια ιστορία που έχει χρησιμοποιήσει ξανά για να εξηγήσει τι σημαίνει «κληρονομιά»: την περίπτωση του Άλφρεντ Νόμπελ. Όταν μια εφημερίδα μπέρδεψε το όνομα του νεκρού αδελφού του και δημοσίευσε νεκρολογία για εκείνον, ο Νόμπελ διάβασε πώς θα τον θυμόταν ο κόσμος: ως άνθρωπο που κέρδισε πλούτη από την καταστροφή. Η έκπληξη αυτή δεν έμεινε σκέψη. Τον οδήγησε να αλλάξει πορεία. Να επαναπροσδιορίσει την ίδια του τη ζωή. «Μην περιμένετε ένα λάθος της εφημερίδας για να καταλάβετε πώς θέλετε να θυμούνται εσάς», γράφει ο Μπάφετ. «Αποφασίστε το μόνοι σας. Και ζήστε ανάλογα». Μια από τις πιο συνεπείς συμβουλές του Μπάφετ δεν είχε σχέση με χρηματιστήρια, αλλά με χαρακτήρα: «Διαλέξτε προσεκτικά τους ανθρώπους που θαυμάζετε. Και μετά προσπαθήστε να τους μοιάσετε». Δεν χρειάζεται κανείς να είναι τέλειος, εξηγεί. Χρειάζεται όμως να επιδιώκει συνειδητά το καλύτερο. Οι ήρωες, για τον Μπάφετ, δεν ήταν απαραίτητα δημόσιες φιγούρες. Ήταν άνθρωποι που συνδύαζαν ακεραιότητα, αξιοπρέπεια και σταθερότητα.

Ίσως η πιο σταθερή άποψή του αφορά τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον πλούτο. Ο Μπάφετ δεν επέτρεψε ποτέ να τον ορίσει το χρήμα. Αντίθετα, έμαθε να το αντιμετωπίζει σαν μέσο για να μπορεί να κάνει αυτό που θεωρεί σωστό. «Το μεγαλείο δεν μετριέται από την περιουσία, αλλά από το τι αφήνεις πίσω σου», γράφει. «Όταν βοηθάς έναν άνθρωπο, βοηθάς τον κόσμο. Η καλοσύνη δεν κοστίζει τίποτα. Αλλά αξίζει όσο λίγα πράγματα». Και τέλος, μια φράση που επαναλάμβανε σε κάθε συνέλευση, σαν υπενθύμιση ιδιωτικής ηθικής: «Η καθαρίστρια είναι εξίσου άνθρωπος με τον πρόεδρο». Η αποχώρηση του Μπάφετ από την ενεργή διαχείριση δεν είναι ένα οικονομικό γεγονός. Είναι πολιτιστικό. Σηματοδοτεί το τέλος μιας εποχής όπου η επένδυση σήμαινε υπομονή, συνέπεια και μέτρο. Σε έναν κόσμο γρήγορου κέρδους, ο ίδιος εξακολουθεί να υπενθυμίζει ότι οι μεγάλες αξίες χτίζονται αργά. Και τώρα, καθώς παραδίδει τα ηνία, το τελευταίο του μήνυμα είναι ίσως το πιο απλό και ταυτόχρονα το πιο δύσκολο: Ζήστε με τρόπο που θα είστε περήφανοι όταν κοιτάξετε πίσω. Αν θέλετε να αλλάξετε την πορεία σας, αλλάξτε την σήμερα. Ποτέ δεν είναι αργά.