Eurofighter στην Τουρκία: H μάχη για την αεροπορική ισορροπία στο Αιγαίο

Η προωθούμενη πώληση 20 μαχητικών αεροσκαφών Eurofighter Typhoon στην Τουρκία από το πολυεθνικό κονσόρτσιουμ του Ηνωμένου Βασιλείου, της Γερμανίας, της Ιταλίας και της Ισπανίας έχει πυροδοτήσει ένα έντονο κύμα συζητήσεων και ερμηνειών γύρω από το πώς αυτά τα αεροσκάφη θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν στο περιβάλλον της ελληνοτουρκικής αντιπαράθεσης. Σύμφωνα με την Καθημερινή, κύριο επίμαχο σημείο αφορά φημολογούμενους «περιοριστικούς όρους» που θα έθεταν κυρίως οι Γερμανοί, ώστε τα μαχητικά να μη χρησιμοποιηθούν σε επιχειρήσεις κατά συμμάχου χώρας – δηλαδή της Ελλάδας. Η Άγκυρα, όπως ήταν αναμενόμενο, διέψευσε ανοιχτά αυτά τα σενάρια, τονίζοντας ότι δεν αποδέχθηκε καμία δέσμευση στη χρήση των αεροσκαφών. Για την τουρκική πλευρά, η απόκτηση των Eurofighter έχει στρατηγική σημασία, καθώς αποσκοπεί στη μείωση του αεροπορικού πλεονεκτήματος που τα τελευταία χρόνια έχει αποκτήσει η Πολεμική Αεροπορία μέσω των Rafale και του εκσυγχρονισμού των F-16.

Στην πραγματικότητα, οι «όροι» που αναφέρονται απηχούν περισσότερο την τυπική θέση του ΝΑΤΟ, δηλαδή ότι τα οπλικά συστήματα των συμμάχων δεν προορίζονται για χρήση εναντίον άλλων κρατών-μελών. Ωστόσο, η ιστορική εμπειρία στο Αιγαίο δείχνει ότι τέτοιοι πολιτικοί κανόνες δεν αποτρέπουν τις επιχειρησιακές αντιπαραθέσεις, όπως επιβεβαιώνουν πενήντα χρόνια συμβίωσης Ελλήνων και Τούρκων πιλότων στον ίδιο εναέριο χώρο πρώτα με τα F-4 και στη συνέχεια με τα F-16. Γερμανικές πηγές επιμένουν ότι η πώληση Eurofighter μεταξύ χωρών της Συμμαχίας δεν μπορεί να νοηθεί ως απειλή προς άλλη σύμμαχη χώρα, και αυτό είχε υπογραμμίσει πρόσφατα και ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών, ο οποίος σημείωσε πως η χρήση τέτοιων αεροσκαφών «εναντίον κράτους-μέλους του ΝΑΤΟ ή της Ε.Ε. είναι αδιανόητη». Από ελληνικής πλευράς, το Υπουργείο Εξωτερικών υπενθυμίζει ότι η Αθήνα δεν παρεμβαίνει στις πολιτικές προμηθειών τρίτων χωρών, ωστόσο εκθέτει με σαφήνεια τις θέσεις της στους συμμάχους.

Πηγές αναφέρουν ότι Ελλάδα, Ηνωμένο Βασίλειο και Γερμανία είχαν επικοινωνήσει εγκαίρως σε διπλωματικό επίπεδο, με προειδοποίηση ότι η συμφωνία θα προχωρήσει, ενώ η Άγκυρα διαψεύδει κατηγορηματικά πληροφορίες που θέλουν τους Eurofighter να παραδίδονται με όρους απαγόρευσης επιχειρήσεων στο Αιγαίο. Μάλιστα, τουρκικές πηγές του Υπουργείου Άμυνας δηλώνουν ότι τα αεροσκάφη θα εξοπλιστούν με τουρκικά συστήματα λογισμικού και όπλων, συμπεριλαμβανομένης της διαμόρφωσης IFF (αναγνώριση φίλου-εχθρού). Σε αυτό το πλαίσιο, καθοριστικής σημασίας θεωρείται η ένταξη στον εξοπλισμό των πυραύλων Meteor, με εμβέλεια και δυνατότητες εμπλοκής που αλλάζουν τον τρόπο διεξαγωγής εναέριας μάχης. Δεδομένου ότι η Γαλλία αποτελεί βασικό μέτοχο του ευρωπαϊκού σχήματος ανάπτυξής τους, αναμένονται τεχνικές και πολιτικές διαβουλεύσεις πριν οριστικοποιηθεί η ένταξη του όπλου στα τουρκικά Eurofighter.

Σύμφωνα με τον μέχρι στιγμής σχεδιασμό, η Τουρκία θα παραλάβει πρώτα 12 μεταχειρισμένα αεροσκάφη από το Κατάρ το 2026 και στη συνέχεια τα 20 νέα μαχητικά, η παραγωγή των οποίων θα γίνει στο Ηνωμένο Βασίλειο, με πιθανό ορίζοντα παράδοσης το 2028. Παράλληλα, η Τουρκική Αεροδιαστημική Βιομηχανία (TAI) έχει υπογράψει νέο πλαίσιο συνεργασίας με τη BAE Systems για ανάπτυξη τεχνολογιών μη επανδρωμένων συστημάτων, επιβεβαιώνοντας ότι η Άγκυρα επενδύει συστηματικά στην επόμενη γενιά αεροπορικής ισχύος. Παρά τις δημόσιες τοποθετήσεις περί «μη χρήσης κατά συμμάχων», η πραγματικότητα παραμένει ότι η ισορροπία στον αέρα πάνω από το Αιγαίο διαμορφώνεται από επιχειρησιακές δυνατότητες, εκπαίδευση και τεχνολογικό πλεονέκτημα. Και αυτή η ισορροπία βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη: η Ελλάδα με τα Rafale και τον εκσυγχρονισμό των F-16, η Τουρκία με Eurofighter, μελλοντικά TF-X και επιθετική επένδυση στα UAV.