Εσωκομματική καταιγίδα στον ΣΥΡΙΖΑ

Η χθεσινή συνεδρίαση της Πολιτικής Γραμματείας του ΣΥΡΙΖΑ (23 Οκτωβρίου 2025) δεν ήταν απλώς μια εσωκομματική διαδικασία. Ήταν μια ανοιχτή δοκιμασία συνοχής για ένα κόμμα που προσπαθεί να ορίσει τον εαυτό του μετά την αποχώρηση του Αλέξη Τσίπρα από τη Βουλή – και ταυτόχρονα ένα τεστ ηγεσίας για τον Σωκράτη Φάμελλο. Η εικόνα που βγήκε προς τα έξω είναι ξεκάθαρη: η ηγεσία επενδύει στη σύμπλευση με τον πρώην πρωθυπουργό, ενώ μια μικρή αλλά θορυβώδης πτέρυγα με κεντρικό πρόσωπο τον Παύλο Πολάκη αντιστέκεται, μιλώντας ανοιχτά για «διάσπαση».

Ο Σωκράτης Φάμελλος εισηγήθηκε ευθέως πολιτική συμπόρευσης με μια ενδεχόμενη πρωτοβουλία του Αλέξη Τσίπρα. Το σκεπτικό του ήταν ότι η παραίτηση του πρώην προέδρου από τη βουλευτική του έδρα δεν είναι μια ιδιωτική, προσωπική κίνηση, αλλά ένα γεγονός με «ισχυρά πολιτικά αποτελέσματα» που δημιουργεί νέα δεδομένα στον χώρο της κεντροαριστεράς. Κατά τον Φάμελλο, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν μπορεί να σταθεί απέναντι στον Τσίπρα ως ανταγωνιστής∙ «η σχέση δεν μπορεί να είναι αντιπαραθετική», είπε, θέτοντας ως στόχο έναν ευρύτερο προοδευτικό πόλο, μέσα από σύγκλιση και όχι διάσταση. Αυτό το «άνοιγμα» δεν ήταν τυπικό. Ήταν μια κίνηση με διπλό νόημα. Από τη μία, αναγνωρίζει το πολιτικό εκτόπισμα που εξακολουθεί να έχει ο Τσίπρας στη βάση της αριστεράς και της κεντροαριστεράς. Από την άλλη, αποτελεί μια απόπειρα αποσυμπίεσης της Κουμουνδούρου από το αδιέξοδο στο οποίο έχει βρεθεί: το κόμμα δεν έχει βρει σταθερό βηματισμό μετά τις τελευταίες διασπάσεις και βλέπει το ενδεχόμενο περαιτέρω αποδυνάμωσης, ειδικά αν ο Τσίπρας προχωρήσει σε νέο σχήμα που θα διεκδικήσει το ίδιο ακροατήριο.

Η εισήγηση Φάμελλου υπερψηφίστηκε συντριπτικά – με αναφορές για συσχετισμό της τάξης του 26 προς 3 υπέρ της πρότασής του. Στη στήριξη συμπεριλήφθηκαν στελέχη που στο παρελθόν εμφανίζονταν πολύ πιο κοντά στον Παύλο Πολάκη, όπως ο Νίκος Παππάς. Η προσχώρηση Παππά στο αφήγημα Φάμελλου θεωρήθηκε από πολλούς στο εσωτερικό ως ένδειξη ότι ο μηχανισμός του κόμματος «παίρνει θέση» υπέρ της συνεννόησης με τον Τσίπρα, αντί της ρήξης.

Ωστόσο, η συνεδρίαση μόνο ήρεμη δεν ήταν. Ο Παύλος Πολάκης αντέδρασε μετωπικά στη γραμμή Φάμελλου. Με δημόσια ανάρτησή του, λίγο μετά τη συνεδρίαση, υποστήριξε ότι η παραίτηση Τσίπρα «δεν είναι θετική εξέλιξη» για τον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, καθώς –όπως είπε– «διασπά και αποδυναμώνει» το κόμμα την ώρα που προσπαθούσε να ισορροπήσει μετά τις τελευταίες εσωκομματικές αναμετρήσεις και το πρόσφατο συνέδριο. Κατηγόρησε, επίσης, όσους βγαίνουν ήδη στα κανάλια ως «εκπρόσωποι Τύπου νέου κόμματος υπό κατασκευή, όντας βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ», και ξεκαθάρισε ότι δεν εμπνέεται από τα μέχρι τώρα αποσπάσματα προγραμματικού λόγου του πρώην προέδρου, κάνοντας ιδιαίτερη μνεία σε προτάσεις όπως το «ταμείο εφοπλιστών».

Ο Πολάκης δεν έμεινε μόνο στο πολιτικό. Σύμφωνα με πληροφορίες από τη συνεδρίαση, υπήρξε σφοδρή αντιπαράθεση με τον Γιάννη Ραγκούση, σε σημείο που η ατμόσφαιρα ηλεκτρίστηκε έντονα. Αφορμή στάθηκαν διαρροές προς τα ΜΜΕ όσο η Πολιτική Γραμματεία βρισκόταν ακόμη σε εξέλιξη. Ο Ραγκούσης, όπως μεταφέρθηκε, αντέδρασε έντονα στην κατηγορία ότι ήταν η πηγή των διαρροών και αντέστρεψε την πίεση, καταλογίζοντας στον Πολάκη ότι «καταστρέφει το κόμμα με τη συμπεριφορά του εδώ και χρόνια».

Το επεισόδιο αυτό δεν είναι λεπτομέρεια. Η σύγκρουση Πολάκη – Ραγκούση αποτυπώνει ένα πραγματικό ρήγμα: από τη μία βρίσκονται όσοι θεωρούν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να παραμείνει αυτόνομος, οργανωτικά και πολιτικά, με καθαρό προγραμματικό στίγμα και εσωτερική πειθαρχία. Από την άλλη βρίσκονται όσοι θεωρούν πως –ρεαλιστικά– χωρίς συνεννόηση με τον Τσίπρα, η Κουμουνδούρου κινδυνεύει με εκλογική περιθωριοποίηση. Η ανησυχία αυτή δεν είναι μόνο ιδεολογική, είναι και αριθμητική: κομματικά στελέχη αναγνωρίζουν ότι ένα νέο πολιτικό σχήμα με επικεφαλής τον Αλέξη Τσίπρα θα μπορούσε να τραβήξει ψηφοφόρους, στελέχη και οργανωτικές δυνάμεις από τον ΣΥΡΙΖΑ, αφήνοντας το κόμμα θεσμικά μικρότερο και εκλογικά ευάλωτο. Υπάρχει δηλαδή ο φόβος ότι ο ΣΥΡΙΖΑ, αν σταθεί απέναντι, θα σπάσει σε δύο πόλους – και ότι αυτοί οι δύο πόλοι, μαζί, μπορεί να μη φτάνουν καν το επίπεδο κοινοβουλευτικής ισχύος που είχε κάποτε το ενιαίο σχήμα.

Εκεί πατά η πρωτοβουλία Φάμελλου. Η στρατηγική του προέδρου είναι να μετατρέψει μια σχέση «παράλληλων πορειών» σε σχέση διαλόγου και συντονισμού. Στην πράξη, επιχειρεί να θεσμοποιήσει αυτό που ήδη συμβαίνει άτυπα: βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ δηλώνουν ανοιχτά ότι βλέπουν θετικά μια νέα πολιτική κίνηση του Τσίπρα και εμφανίζονται πρόθυμοι να την ακολουθήσουν – όχι ως αποσκίρτηση αλλά ως εξέλιξη του ίδιου ιστορικού χώρου. Αυτό που μέχρι χθες παρουσιαζόταν ως πιθανή μετωπική σύγκρουση αρχίζει να περιγράφεται πλέον ως «συντονισμός», «σύγκλιση» και «προοδευτικός πόλος». Σημαντικά στελέχη –μεταξύ των οποίων η Όλγα Γεροβασίλη– επέμειναν ότι η αριστερά ιστορικά κινείται μέσα από διασπάσεις, συνθέσεις και επανενώσεις, αλλά ότι «με τις διασπάσεις τελειώσαμε». Η θέση αυτή δεν είναι μόνο πολιτική. Είναι μήνυμα προς τη βάση: ότι δεν πρόκειται για παράδοση άνευ όρων στον πρώην αρχηγό, αλλά για μια προσπάθεια να μη χαθεί ο χώρος σε εσωτερικούς εμφύλιους, τη στιγμή που, όπως λένε πολλά στελέχη, «η κοινωνία ζητά ενότητα και σοβαρότητα».

Στον ίδιο τόνο κινήθηκε και ο Κώστας Ζαχαριάδης, ο οποίος υπογράμμισε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ «πρέπει να παραμείνει πολιτικά και ψυχολογικά κοντά στον Αλέξη Τσίπρα», ενώ ο Θανάσης Θεοχαρόπουλος μίλησε ανοιχτά για την ανάγκη συγκρότησης «ενός ισχυρού προοδευτικού πόλου» με κυβερνητική προοπτική – ένα μήνυμα που αποσκοπεί να κρατήσει τον ΣΥΡΙΖΑ σε τροχιά εξουσίας και όχι σε ρόλο διαμαρτυρίας. Την ίδια στιγμή, η πλευρά Πολάκη βλέπει σε αυτή τη στρατηγική κάτι εντελώς διαφορετικό: όχι συνεννόηση, αλλά διάλυση. Ο βουλευτής Χανίων υποστηρίζει ότι η αποδοχή του αφηγήματος Τσίπρα και των συνεργατών του συνιστά έμμεση εγκατάλειψη του αυτόνομου κομματικού σχεδίου που ο ίδιος ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ είχε διαμορφώσει και υπερασπιστεί δημοσίως το τελευταίο διάστημα. Κι εκεί εντοπίζεται και η ιδεολογική γραμμή άμυνας Πολάκη: «Δεν υπάρχουν Μεσσίες», είπε, θέλοντας να δείξει ότι η αριστερά δεν μπορεί να στηρίζεται σε μια προσωπικότητα, όσο ισχυρή κι αν είναι εκλογικά.

Το ενδιαφέρον είναι ότι, παρά την οξύτητα των τόνων, η συνεδρίαση κατέληξε σε ένα αποτέλεσμα που διαμορφώνει de facto νέα πραγματικότητα: η Πολιτική Γραμματεία υιοθέτησε τη γραμμή Φάμελλου, άρα, θεσμικά πια, ο ΣΥΡΙΖΑ στρέφεται προς τον Τσίπρα αντί να απομακρύνεται. Η εικόνα είναι «όλοι μαζί πλην Πολάκη» – με ελάχιστες ακόμη φωνές διαφοροποίησης. Μένει, βέβαια, ένα κρίσιμο ερωτηματικό: τι θα κάνει ο ίδιος ο Αλέξης Τσίπρας. Ο πρώην πρωθυπουργός κρατά δημόσια σιωπή απέναντι στις εσωτερικές εξελίξεις της Κουμουνδούρου. Αυτό σημαίνει ότι, προς το παρόν, ο ΣΥΡΙΖΑ έχει απλώσει το χέρι αλλά δεν ξέρει αν –ή με ποιους όρους– θα το πιάσει ο άνθρωπος γύρω από τον οποίο συγκροτείται ολόκληρη αυτή η νέα αρχιτεκτονική. Αυτή η εκκρεμότητα είναι ίσως το πιο ευαίσθητο σημείο. Αν ο Τσίπρας αποφασίσει να κινηθεί ως ξεχωριστός πολιτικός πόλος με δικό του σχήμα, η δυναμική του μπορεί να «ρουφήξει» οργανωτικά και εκλογικά τον ΣΥΡΙΖΑ. Αν, αντιθέτως, υπάρξει συντεταγμένη πορεία, ο ΣΥΡΙΖΑ επιχειρεί να διασώσει το βασικό του αφήγημα: ότι εξακολουθεί να είναι ο κορμός της ευρύτερης προοδευτικής παράταξης και όχι η σκιά ενός πρώην κυβερνητικού φορέα.