Ελλείψεις εργαζομένων στην Ελλάδα: “Καμπανάκι” ΟΟΣΑ

Μια ιδιαίτερα ανησυχητική εικόνα για το δημογραφικό και τις αντοχές της ελληνικής αγοράς εργασίας παρουσίασε ο επικεφαλής του Κέντρου Κρήτης του ΟΟΣΑ για τη Δυναμική των Πληθυσμών, Άρης Αλεξόπουλος. Τα στοιχεία που παρέθεσε αποτυπώνουν έναν συνδυασμό πληθυσμιακής γήρανσης, χαμηλής γεννητικότητας και επιταχυνόμενης μετανάστευσης, που ήδη ασκεί ισχυρές πιέσεις στη λειτουργία της οικονομίας και των επιχειρήσεων. Όπως σημείωσε, η χώρα εισέρχεται σε περίοδο κατά την οποία η ανανέωση του πληθυσμού δεν μπορεί πλέον να στηρίξει την παραγωγική βάση. «Γεννάμε λιγότερο, ζούμε περισσότερο και μετακινούμαστε περισσότερο», είπε, περιγράφοντας έναν μετασχηματισμό που εξελίσσεται σιωπηρά, αλλά με βαρύ οικονομικό αποτύπωμα. Σήμερα ο πληθυσμός ηλικίας 15 έως 64 ετών υπολογίζεται στα 6,6 εκατομμύρια. Μέχρι το 2050 θα έχει μειωθεί κατά περίπου δύο εκατομμύρια άτομα, μία πτώση που αντιστοιχεί σε συρρίκνωση της τάξης του 30%.

«Η μετανάστευση το μόνο ανάχωμα στην υπογεννητικότητα»

Η εικόνα αυτή αποτυπώνεται ήδη στις επιχειρήσεις. Σύμφωνα με τον κ. Αλεξόπουλο, οι εργοδότες δυσκολεύονται να στελεχώσουν κενές θέσεις σε ποσοστό που φθάνει το 75%. «Πριν την πανδημία είχαμε έναν άνεργο για μία κενή θέση. Σήμερα έχουμε έναν άνεργο για δέκα κενές θέσεις», ανέφερε, επισημαίνοντας ότι δεν πρόκειται απλώς για αριθμητικό έλλειμμα, αλλά για δυσαρμονία ανάμεσα στις δεξιότητες των υποψηφίων και στις ανάγκες της αγοράς. Το πρόβλημα αυτό, όπως είπε, συνδέεται και με την απροθυμία μέρους του ενεργού πληθυσμού να στραφεί σε συγκεκριμένα επαγγέλματα, αλλά και με τα κενά στην επαγγελματική κατάρτιση. Η αδυναμία σύζευξης προσφοράς και ζήτησης εργασίας έχει αρχίσει να επηρεάζει κρίσιμους κλάδους της οικονομίας, από τον πρωτογενή τομέα μέχρι τον τουρισμό και τις κατασκευές, ενώ σε ορισμένες περιοχές της χώρας η πίεση γίνεται εντονότερη.

Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, ο ΟΟΣΑ θεωρεί ότι η στοχευμένη και οργανωμένη μετανάστευση αποτελεί μία από τις ελάχιστες άμεσες λύσεις για την κάλυψη των τεράστιων αναγκών. Ο κ. Αλεξόπουλος υπογράμμισε ότι η προσέλκυση εργαζομένων πρέπει να γίνεται συστηματικά και με προϋποθέσεις, περιλαμβάνοντας εκπαίδευση στη χώρα προέλευσης, μαθήματα γλώσσας πριν την άφιξη και συμφωνίες που θα εξασφαλίζουν παραμονή και εργασιακή σταθερότητα. Παράδειγμα τέτοιας προσπάθειας αποτελεί η πρόσφατη διμερής συμφωνία Ελλάδας – Αιγύπτου για την κάλυψη θέσεων με 5.000 εργαζομένους, η οποία, σύμφωνα με τον ίδιο, αποτελεί βήμα, αλλά όχι λύση σε κλίμακα που απαιτεί η πραγματικότητα. Η συζήτηση για το δημογραφικό επανέρχεται πλέον στο επίκεντρο, όχι ως μια μελλοντική απειλή αλλά ως μια εξελισσόμενη κρίση που ακουμπά την παραγωγικότητα, την ανάπτυξη και τελικά τη βιωσιμότητα του κοινωνικού κράτους. Τα δεδομένα του ΟΟΣΑ αποκαλύπτουν ότι η Ελλάδα χρειάζεται μια συνολική στρατηγική: πολιτικές ενίσχυσης της οικογένειας, μεταρρυθμίσεις στην εκπαίδευση και την κατάρτιση, αλλά και ένα νέο πλαίσιο διαχείρισης της νόμιμης μετανάστευσης που θα ανταποκρίνεται στις ανάγκες της αγοράς εργασίας. Το ζητούμενο πλέον δεν είναι η αναγνώριση του προβλήματος, αλλά ο βαθμός πολιτικής αποφασιστικότητας με τον οποίο η χώρα θα επιχειρήσει να το αντιμετωπίσει πριν οι δημογραφικές ανισορροπίες εξελιχθούν σε μόνιμο εμπόδιο για την ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή.