Ειρήνη Ψαλλίδα: Μια Ελληνίδα στην καρδιά της ευρωπαϊκής ρομποτικής

Στην τριετή διεθνή έκθεση Bauma του Μονάχου, εκεί όπου συγκεντρώνεται η αφρόκρεμα της παγκόσμιας βιομηχανίας κατασκευών ανάμεσα σε ρομποτικούς βραχίονες, υπερσύγχρονους γερανούς και χιλιάδες επισκέπτες, η Ειρήνη Ψαλλίδα ακούει ξανά και ξανά την ίδια ερώτηση: «Εργάζεστε στην γκαρνταρόμπα;» Στην… καλύτερη περίπτωση τη ρωτούν αν είναι γραμματέας. Οι εκφράσεις παγώνουν όταν εκείνη συστήνεται: συνιδρύτρια και επικεφαλής λογισμικού της Kewazo, μίας από τις πιο καινοτόμες νεοφυείς επιχειρήσεις στη ρομποτική για τον κατασκευαστικό κλάδο. «Δεν το κάνουν από κακή πρόθεση», λέει. «Απλώς δεν έχουν συνηθίσει την ιδέα ότι μια γυναίκα μπορεί να ηγείται μιας τεχνολογικής εταιρείας.» Πριν από δέκα χρόνια ούτε η ίδια θα φανταζόταν ότι θα δημιουργούσε τη δική της επιχείρηση. Φοιτήτρια Πληροφορικής στην Αθήνα, με μια πρακτική στο CERN να ανοίγει τον δρόμο για μεταπτυχιακές σπουδές στο Τεχνικό Πανεπιστήμιο Μονάχου, είχε ένα πολύ απλό σχέδιο: λίγη εμπειρία στο εξωτερικό και επιστροφή στην Ελλάδα. «Ναι μαμά, στα τριάντα θα έχω γυρίσει», θυμάται γελώντας.

Όμως το Μόναχο εκείνη την περίοδο εξελισσόταν σε ένα από τα δυναμικότερα οικοσυστήματα τεχνολογικών startups της Ευρώπης. Το TUM, με την τεχνολογική του κουλτούρα και το επιχειρηματικό κέντρο UnternehmerTUM, ενθάρρυνε τους φοιτητές να πειραματιστούν, να τολμήσουν και να συνεργαστούν. Μέσα σε αυτό το κλίμα η Ειρήνη γνώρισε τους μελλοντικούς της συνιδρυτές – μια πολυεθνική ομάδα από τη Ρωσία, το Καζακστάν, τη Γερμανία και έναν ακόμη Έλληνα – και αποφάσισαν να συμμετάσχουν σε ένα hackathon. Το hackathon τους έφερε μπροστά σε μια διαπίστωση: ενώ ο κόσμος μιλούσε για «έξυπνες πόλεις» και «έξυπνα σπίτια», τα εργοτάξια λειτουργούσαν σχεδόν με λογική δεκαετίας του 1950. Έφοδος στη σύγχρονη τεχνολογία δεν υπήρχε. Έτσι γεννήθηκε ένα πρωτότυπο συστήματος έξυπνης ανύψωσης υλικών – χωρίς να υπάρχει τότε ούτε επιχειρηματικό σχέδιο ούτε μεγαλεπήβολη πρόβλεψη. Το όνομα «Kewazo» ήταν αποτέλεσμα αυθορμητισμού: «Το είδαμε ως πανεπιστημιακό πρότζεκτ, όχι ως μια εταιρεία του μέλλοντος.» Το UnternehmerTUM όμως είδε αυτό που η ομάδα ακόμη δεν έβλεπε. Τους προσέφερε καθοδήγηση, εργαστήρια, πρόσβαση σε τεχνολογίες και – το πιο κρίσιμο – χρηματοδοτήσεις χωρίς απώλεια εταιρικών μεριδίων. Σε ένα περιβάλλον που τιμά το ρίσκο και τη συνεργασία, η ιδέα μετατράπηκε σε προϊόν και το προϊόν σε επιχείρηση.

Παρά το ισχυρό οικοσύστημα καινοτομίας του Μονάχου, οι γυναίκες ιδρύτριες στην τεχνολογία αποτελούν μειοψηφία. Η διευθύντρια του Entrepreneurial Network, Γκούντα Όπιτς, μιλά για τη διπλή πρόκληση: δυσκολότερη πρόσβαση σε κεφάλαια και απουσία γυναικείων προτύπων. Το UnternehmerTUM έχει θέσει στόχο την αντιστροφή αυτής της κατάστασης, με προγράμματα mentoring και βραβεύσεις αποκλειστικά για γυναίκες ιδρύτριες. «Η ορατότητα είναι εξίσου σημαντική με τη χρηματοδότηση», τονίζει. Τα στοιχεία το επιβεβαιώνουν: μόλις το 20% των startups στη Γερμανία έχουν γυναίκες ιδρύτριες. Ταυτόχρονα, επενδυτικά κεφάλαια που εστιάζουν σε μεικτές ομάδες – όπως η Auxxo και το Fund F – προσπαθούν να καλύψουν την ανισότητα πρόσβασης. Η Ψαλλίδα βλέπει αισιοδοξία κυρίως στη νέα γενιά: «Οι αλλαγές θα έρθουν. Στα μεγαλύτερα ηλικιακά στρώματα υπάρχει ακόμη μεγαλύτερη αντίσταση.»

Οκτώ χρόνια μετά, η Kewazo έχει εγκαταστάσεις στο Μόναχο και το Τέξας, συνεργάζεται με ενεργειακούς και βιομηχανικούς κολοσσούς – BASF, Shell, Chevron – και αναπτύσσει ρομπότ που αντικαθιστούν γερανούς και μειώνουν την ανάγκη για βαριά χειρωνακτική εργασία. Τα συστήματά της λειτουργούν με μπαταρίες, χωρίς καλώδια και γεννήτριες, μειώνοντας τους κινδύνους ανάφλεξης και ατυχημάτων στις βιομηχανικές εγκαταστάσεις. Το ρομπότ της εταιρείας ανεβάζει υλικά κάθετα στα επίπεδα μιας κατασκευής με ταχύτητα και ακρίβεια. «Εκεί όπου χρειάζονταν δέκα εργάτες, τώρα αρκούν δύο», λέει η Ψαλλίδα. «Και ο κίνδυνος ατυχημάτων μειώνεται θεαματικά. Οι εταιρείες ολοκληρώνουν έργα εβδομάδες νωρίτερα, με πολύ χαμηλότερο κόστος.» Στην επόμενη διεθνή έκθεση Bauma, η Kewazo ετοιμάζεται να παρουσιαστεί ξανά. Και όταν κάποιος επισκέπτης τη ρωτήσει – όπως πάντα – αν η επιχείρησή της ανήκει στον πατέρα της, η απάντηση θα είναι πιο σταθερή και πιο φυσική από ποτέ: «Όχι. Την ίδρυσα εγώ.»