Δύο μέρες χωρίς κινητό: Ο καθηγητής από τη Νάουσα που “ξεκόλλησε” τα παιδιά από την οθόνη

Στη Νάουσα, ένας καθηγητής πληροφορικής πήρε πρόσφατα μια πρωτοβουλία που έχει ήδη προκαλέσει συζήτηση: καθιέρωσε δύο ημέρες την εβδομάδα χωρίς κινητά για τους μαθητές του. Στόχος δεν είναι η τιμωρία ούτε η άρνηση της τεχνολογίας, αλλά η υπενθύμιση ότι η ανθρώπινη επαφή και η συγκέντρωση μπορούν να υπάρξουν και πέρα από τις οθόνες. Η απόφαση αυτή έρχεται σε μία περίοδο όπου η χρήση των smartphones είναι σχεδόν συνεχής, ιδιαίτερα στις νεότερες ηλικίες. Η τοπική κοινότητα φαίνεται να στηρίζει την προσπάθεια, αντιλαμβανόμενη ότι το ζήτημα δεν αφορά μόνο το σχολείο, αλλά μια ευρύτερη κοινωνική συμπεριφορά. Η συζήτηση αυτή δεν είναι νέα. Το 2019, το φωτογραφικό πρότζεκτ «Removed» του Έρικ Πίκερσγκιλ προκάλεσε μεγάλη εντύπωση. Ο Αμερικανός φωτογράφος ζήτησε από ανθρώπους να κρατήσουν την ίδια στάση που είχαν όταν χρησιμοποιούσαν το κινητό, αλλά χωρίς τη συσκευή στο χέρι. Το αποτέλεσμα ήταν εικόνες ανθρώπων που κοιτούν τις παλάμες τους, ζευγάρια που κάθονται πλάι-πλάι χωρίς να συναντούν τα βλέμματά τους, οικογένειες σε τραπέζι χωρίς διάλογο.

Οι φωτογραφίες έδειξαν με απλό τρόπο αυτό που συχνά αποδεχόμαστε ως «φυσιολογικό»: η παρουσία του κινητού έχει μετατραπεί σε σχεδόν μόνιμη προέκταση του σώματος και της προσοχής. Η απουσία του μοιάζει πλέον με «έλλειμμα», σαν ένα μέλος-φάντασμα που συνεχίζει να καθορίζει τη στάση και το βλέμμα μας. Η σύγκριση με το σχολικό πείραμα στη Νάουσα είναι εύλογη. Η πρωτοβουλία του καθηγητή επιδιώκει να ξαναφέρει στο οπτικό πεδίο κάτι απλό: τη συζήτηση πρόσωπο με πρόσωπο, τη συγκέντρωση στο μάθημα, τη συνεργασία χωρίς να μεσολαβεί οθόνη. Δεν απορρίπτει την τεχνολογία, αλλά ζητά περιορισμό της εκεί όπου λειτουργεί ως εμπόδιο αντί για εργαλείο. Το ενδιαφέρον είναι ότι, σύμφωνα με μαρτυρίες από το σχολείο, αρκετοί μαθητές ανταποκρίθηκαν θετικά. Άλλοι χρειάστηκαν χρόνο να προσαρμοστούν. Όμως όλοι αντιλήφθηκαν κάτι: η στιγμή χωρίς κινητό δεν είναι απαραίτητα κενή. Μπορεί να είναι χώρος για παρατήρηση, διάλογο, σκέψη. Η συζήτηση αυτή θα συνεχιστεί. Αλλά η προσπάθεια στη Νάουσα και το πείραμα του Πίκερσγκιλ θέτουν το ίδιο ερώτημα, με δύο διαφορετικούς τρόπους: Τι χάνουμε όταν η προσοχή μας βρίσκεται διαρκώς αλλού; Και πώς μπορούμε να την ανακτήσουμε, έστω για λίγο, εκεί που βρισκόμαστε πραγματικά;