Διατλαντική Συνεργασία για την Ενέργεια: Από το Ιόνιο έως τα Βαλκάνια, μια νέα στρατηγική εποχή

Η Αθήνα εκπέμπει πλέον ένα διαφορετικό σήμα στον ευρωπαϊκό χάρτη της ενέργειας. Όχι ως μια χώρα που ακολουθεί τις εξελίξεις, αλλά ως μια δύναμη που συνδιαμορφώνει τις προτεραιότητες της περιοχής σε μία περίοδο βαθιάς γεωπολιτικής ρευστότητας. Από το Ζάππειο, στο πλαίσιο της Διατλαντικής Συνεργασίας για την Ενέργεια, ο Κυριάκος Μητσοτάκης περιέγραψε με σαφήνεια την αλλαγή: η Ελλάδα δεν περιορίζεται πλέον στο να εισάγει ή να διαχειρίζεται ποσότητες φυσικού αερίου, αλλά εξελίσσεται σε κόμβο που επηρεάζει τις ενεργειακές ισορροπίες της νοτιοανατολικής Ευρώπης. Στο επίκεντρο βρίσκονται δύο κομβικές εξελίξεις. Η πρώτη αφορά την ερευνητική δραστηριότητα για φυσικό αέριο στο Ιόνιο, όπου η συμφωνία μεταξύ της ExxonMobil, της Energean και της HelleniQ Energy ανοίγει έναν κύκλο έρευνας που μέχρι πριν λίγα χρόνια θεωρούνταν απίθανος. Το θαλάσσιο οικόπεδο δυτικά της Κέρκυρας έχει χαρακτηριστεί ως το πιο ώριμο για γεωτρήσεις, με πλήρες σεισμικό υπόβαθρο και ενδείξεις για αξιοποιήσιμα κοιτάσματα.

Σκληρή ”γλώσσα” Χρυσοχοΐδη: «Δεν θα κάνουν κουμάντο στην Κρήτη οι τοπικές μαφίες και οι νταήδες – Το ποτήρι ξεχείλισε»

Αν οι ενδείξεις επιβεβαιωθούν, η Ελλάδα μπορεί να αποκτήσει για πρώτη φορά στη σύγχρονη ιστορία της θέση παραγωγού φυσικού αερίου, γεγονός που θα διαφοροποιήσει ριζικά το ενεργειακό της αποτύπωμα αλλά και την οικονομική της αυτοδυναμία. Το ενδιαφέρον της ExxonMobil αποτελεί ταυτόχρονα μήνυμα διεθνούς εμπιστοσύνης και αναγνώρισης ότι το ελληνικό θεσμικό περιβάλλον ωρίμασε. Ο αντιπρόεδρος της εταιρείας μίλησε για πιθανό επενδυτικό αποτύπωμα που φτάνει έως τα δέκα δισεκατομμύρια δολάρια σε ορίζοντα επταετίας, εφόσον οι γεωτρήσεις επιβεβαιώσουν τα δεδομένα. Αυτό σημαίνει όχι μόνο οικονομικό όφελος, αλλά και τεχνογνωσία, θέσεις εργασίας και βαθύτερη διασύνδεση με διεθνείς ενεργειακούς θεσμούς.

Παράλληλα, με εξίσου μεγάλη σημασία, διαμορφώνεται ο νέος εμπορικός και γεωστρατηγικός διάδρομος LNG που συνδέει τις Ηνωμένες Πολιτείες με την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη μέσω Ελλάδας. Η μακροχρόνια συμφωνία της Atlantic-See LNG Trade, της εταιρείας που δημιουργήθηκε από τη συνεργασία ΔΕΠΑ Εμπορίας και ΑΚΤΩΡ, με την αμερικανική Venture Global, αποτελεί την πρώτη ελληνική συμφωνία αυτού του τύπου με αμερικανική πηγή τροφοδοσίας. Η Ελλάδα για πρώτη φορά δεν διασφαλίζει μόνο την προμήθεια καυσίμου, αλλά αναλαμβάνει ρόλο εξαγωγέα προς τρίτες χώρες, ανάμεσά τους η Ρουμανία και η Ουκρανία. Αυτό σημαίνει ότι ο ελληνικός χάρτης ενέργειας δεν είναι πλέον εισαγωγικός, αλλά διαμεσολαβητικός. Η χώρα γίνεται μέρος της λύσης για την ενεργειακή ασφάλεια των Βαλκανίων και της Ανατολικής Ευρώπης, σε μια περίοδο όπου η ανάγκη απεξάρτησης από το ρωσικό φυσικό αέριο είναι απόλυτη προτεραιότητα. Στην ομιλία του, ο Κυριάκος Μητσοτάκης υπογράμμισε ότι η απαγόρευση εισαγωγής ρωσικού φυσικού αερίου δεν μπορεί να υπονομεύεται από «εναλλακτικές διαδρομές» που λειτουργούν ως πίσω πόρτες. Με αυτή τη δήλωση έστειλε σαφές μήνυμα και προς την Άγκυρα, αλλά και προς τις ευρωπαϊκές χώρες που εξακολουθούν να αναζητούν υπόγειες λύσεις παρά τις κυρώσεις. Στο νέο ενεργειακό περιβάλλον, η Ελλάδα επιδιώκει να λειτουργήσει ως εγγυητής σταθερότητας. Το υπουργείο Ενέργειας, υπό τον Σταύρο Παπασταύρου, έχει επιταχύνει τον σχεδιασμό διασύνδεσης των υποδομών, ενώ οι επενδύσεις για την αναβάθμιση του δικτύου και την επέκταση των ΑΠΕ αλλάζουν θεμελιωδώς το ενεργειακό μίγμα της χώρας.

Το συνολικό πλαίσιο δείχνει μια στρατηγική με διάρκεια: η χώρα επιδιώκει να μειώσει την εξάρτησή της από εισαγόμενους πόρους, να ενισχύσει τη γεωπολιτική της θέση, να καταστεί πυλώνας σταθερότητας για την περιοχή και ταυτόχρονα να συμμετάσχει στον ευρωπαϊκό διάλογο από θέση ισχύος. Δεν πρόκειται για ένα έργο που ολοκληρώνεται σε έναν χρόνο, αλλά για πορεία που θα κριθεί από τη συνέπεια των επιλογών και τη σταθερότητα της εφαρμογής τους. Ωστόσο, για πρώτη φορά μετά από δεκαετίες, η Ελλάδα δεν ακολουθεί απλώς τις εξελίξεις. Τις επηρεάζει. Αν η Ευρώπη χρειάζεται νέες πηγές και ασφαλείς διαδρομές ενέργειας, η Ελλάδα επιδιώκει να είναι το σημείο όπου αυτές οι διαδρομές γίνονται πραγματικότητα. Και σε αυτό το νέο τοπίο, οι επόμενοι μήνες δεν θα είναι απλώς τεχνικοί. Θα είναι βαθιά πολιτικοί.