Από την πέτρα στην εικόνα: Η Δήλος αναβιώνει ψηφιακά για τον σύγχρονο επισκέπτη

Η Δήλος, ένας από τους πιο σημαντικούς αρχαιολογικούς χώρους του Αιγαίου, αποκτά νέα ζωή χάρη στην τεχνολογία της επαυξημένης πραγματικότητας. Το ιερό νησί που υπήρξε κάποτε σημείο αναφοράς για τον πολιτισμό, τη θρησκεία και το εμπόριο της αρχαιότητας, μπορεί πλέον να «ανακατασκευαστεί» μπροστά στα μάτια του επισκέπτη μέσα από την εφαρμογή CirculAR. Η εφαρμογή δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού έργου APSIM, υπό τον συντονισμό της ερευνητικής ομάδας I-SENSE του ΕΠΙΣΕΥ/ΕΜΠ, σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΑΠΘ (ανασκαφή Δίου), το Επιγραφικό Μουσείο Αθηνών και δύο ελληνικές εταιρείες τεχνολογίας. Η δράση χρηματοδοτείται μέσω του προγράμματος «Ερευνώ-Δημιουργώ-Καινοτομώ» της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας. Το μόνο που χρειάζεται ο επισκέπτης είναι ένα κινητό ή ένα tablet. Στρέφοντας την κάμερα στον χώρο, η εφαρμογή «αναγνωρίζει» το τοπίο και επαναφέρει ψηφιακά τα μνημεία στη μορφή που είχαν πριν από αιώνες. Ο Ναός του Απόλλωνα, η Στοά των Ναξίων, τα Προπύλαια και τα Ανδρεία των Λεόντων δεν είναι πλέον απλώς πέτρες και ερείπια, αλλά τρισδιάστατες δομές που μπορεί κανείς να περιεργαστεί, να περιστρέψει και να παρατηρήσει από κοντά, σαν να στεκόταν στην αρχαία Δήλο την εποχή της ακμής της.

Όπως εξηγεί ο δρ. Άγγελος Αμδίτης, διευθυντής έρευνας και ανάπτυξης στο ΕΠΙΣΕΥ και συντονιστής του έργου, η εφαρμογή «λειτουργεί σαν γέφυρα ανάμεσα στον χρόνο που πέρασε και στον κόσμο που ζούμε σήμερα. Δεν πρόκειται απλώς για ψηφιακή αναπαράσταση, αλλά για μια εμπειρία που συνδέει τον επισκέπτη με την άυλη πλευρά της ιστορίας, με τις ανθρώπινες δραστηριότητες και τις αφηγήσεις που χάθηκαν». Η ομάδα αξιοποίησε τρισδιάστατη μοντελοποίηση και τεχνικές παιχνιδοποίησης, ώστε η περιήγηση να έχει έναν χαρακτήρα ανακάλυψης. Με τη χρήση αισθητήρων και αλγορίθμων χαρτογράφησης χώρου, η εφαρμογή τοποθετεί τα μνημεία ακριβώς στη θέση τους, εκεί όπου άλλοτε υψώνονταν. Η δρ. Τίνα Κατίκα, επικεφαλής του τμήματος XR στο I-SENSE, τονίζει πως «η ιστορική μνήμη μετατρέπεται σε προσωπική εμπειρία και αυτό είναι κρίσιμο για να διατηρηθεί ζωντανή η σχέση μας με το παρελθόν». Το CirculAR δεν περιορίζεται στη Δήλο. Με την ίδια τεχνολογία ο χρήστης μπορεί να εξερευνήσει και άλλα μνημεία, όπως την Επισκοπική Βασιλική στο Δίον Πιερίας ή τη Σκευοθήκη του Φίλωνος, ένα σπουδαίο οικοδόμημα του 4ου αιώνα π.Χ., η ανακατασκευή του οποίου βασίστηκε σε επιγραφή που φυλάσσεται στο Επιγραφικό Μουσείο Αθηνών. Στο μέλλον προβλέπεται η ενσωμάτωση ακόμη περισσότερων αρχαιολογικών χώρων.

Η ανάπτυξη της εφαρμογής στηρίχθηκε σε συνεργασία πολλών ειδικοτήτων: αρχαιολόγων, μηχανικών, ιστορικών, ειδικών στην πολιτιστική διαχείριση και σχεδιαστών ψηφιακών εμπειριών. Αυτή η διεπιστημονική σύμπραξη, αν και απαιτητική, επέτρεψε τη δημιουργία ενός εργαλείου που συνδυάζει επιστημονική ακρίβεια με ευκολία χρήσης και πρόσβαση για όλους. Το CirculAR είναι διαθέσιμο δωρεάν για Android και iOS. Ένα σύγχρονο μέσο αφήγησης ανοίγει έναν διάλογο ανάμεσα στο τότε και το τώρα, προσκαλώντας μας να δούμε τη Δήλο όχι ως ερείπιο, αλλά ως έναν τόπο που αναπνέει ακόμη, μέσα από την τεχνολογία και τη γνώση.