Αγροτικά μπλόκα: Η κρίση «χτυπά» τον πυρήνα της ΝΔ

Οι διαμαρτυρίες των αγροτών, που μπαίνουν πλέον στη 12η ημέρα με μπλόκα σε βασικούς οδικούς άξονες της χώρας, δεν δοκιμάζουν μόνο την αντοχή της κυβέρνησης στο κοινωνικό πεδίο, αλλά έχουν περάσει για τα καλά και στο εσωτερικό της Νέας Δημοκρατίας. Το κλίμα που επικρατεί στις αγροτικές περιοχές μεταφέρθηκε αυτούσιο στα κεντρικά γραφεία του κόμματος στην Πειραιώς, σε μια θυελλώδη σύσκεψη υπό τον υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης, Κώστα Τσιάρα, η οποία κράτησε πάνω από τέσσερις ώρες. Περισσότεροι από 40 βουλευτές με φυσική παρουσία και περίπου 20 μέσω τηλεδιάσκεψης κατέθεσαν την εικόνα από τις εκλογικές τους περιφέρειες: αγρότες εξοργισμένοι, απλήρωτοι ή με «κομμένες» ενισχύσεις, μπλόκα όπου –όπως ειπώθηκε χαρακτηριστικά– «συμμετέχουν όλοι οι δικοί μας». Η συζήτηση, σύμφωνα με πληροφορίες, κάθε άλλο παρά τυπική ήταν, με συγκεκριμένα στελέχη να ανεβάζουν πολύ τους τόνους και να μιλούν ανοιχτά για κακή διαχείριση, λάθη και υποτίμηση του προβλήματος.

Στο επίκεντρο βρέθηκαν οι πληρωμές του «Μέτρου 23» και η υπόθεση του Αριθμού Ταυτότητας Ακινήτου (ΑΤΑΚ) που έχει μπλοκάρει τις επιδοτήσεις. Βουλευτές επεσήμαναν ότι περίπου 45.000 αγρότες δεν έχουν λάβει τη βασική ενίσχυση, ενώ για σχεδόν 9.000 παραγωγούς οι πληρωμές του Μέτρου 23 παραμένουν μετέωρες. Η κοινή δήλωση έξι «γαλάζιων» βουλευτών νωρίτερα μέσα στην εβδομάδα είχε ήδη προϊδεάσει για το κλίμα, αλλά χθες, στην κλειστή αίθουσα της Πειραιώς, το πολιτικό κόστος αποτυπώθηκε με τρόπο ωμό: «Τρώμε πολύ ξύλο έξω», ανέφερε βουλευτής της περιφέρειας, περιγράφοντας την πίεση που δέχονται οι ίδιοι από τους παραγωγούς. Ο Κώστας Τσιάρας, στην τοποθέτησή του, επιχείρησε να εξηγήσει ότι οι καθυστερήσεις συνδέονται με την ανάγκη ελέγχων, προκειμένου να διασφαλιστούν οι ευρωπαϊκοί πόροι και να αποκλειστούν φαινόμενα κατάχρησης. Τόνισε ότι χωρίς έλεγχο κινδύνευαν να τεθούν υπό αμφισβήτηση συνολικά τα κονδύλια της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής. Υποστήριξε επίσης ότι τα βασικά αιτήματα των αγροτών, ιδίως στο πεδίο του κόστους παραγωγής, έχουν σε μεγάλο βαθμό αντιμετωπιστεί, ενώ χαρακτήρισε «μαξιμαλιστικά» αιτήματα όπως η εγγυημένη κατώτατη τιμή προϊόντων, σημειώνοντας ότι τέτοια μέτρα δεν εφαρμόζονται «ούτε στην Ελλάδα, ούτε πουθενά στην Ευρώπη».

Οι απαντήσεις του υπουργού, ωστόσο, δεν φαίνεται να κατεύνασαν τις αντιδράσεις. Χαρακτηριστικό είναι το ξέσπασμα της βουλευτή Σερρών, Φωτεινής Αραμπατζή, η οποία ακούστηκε να διαμαρτύρεται σε έντονο ύφος, λέγοντας –σύμφωνα με όσους ήταν παρόντες– «μας κοροϊδεύετε», απευθυνόμενη στον πρόεδρο του ΟΠΕΚΕΠΕ, Γιάννη Καββαδά. Η ίδια έχει πρωτοστατήσει στις παρεμβάσεις για να πληρωθούν «οι πραγματικοί δικαιούχοι» του Μέτρου 23, όπως δήλωσε προσερχόμενη στη σύσκεψη. Εξίσου αιχμηρός υπήρξε ο βουλευτής Β΄ Θεσσαλονίκης, Φάνης Παππάς, ο οποίος αμφισβήτησε ανοιχτά τον τρόπο με τον οποίο η ΑΑΔΕ διενεργεί τους διασταυρωτικούς ελέγχους, αναρωτώμενος ρητορικά αν «η ΑΑΔΕ είναι… θεοί». Από την πλευρά του, ο Ανδρέας Κατσανιώτης υπενθύμισε ότι επίορκοι υπάλληλοι έχουν εντοπιστεί στο παρελθόν σε Εφορίες και Τελωνεία, χωρίς όμως να διανοηθεί κανείς να καταργήσει τους θεσμούς αυτούς. Υπογράμμισε ότι αν η κυβέρνηση απλώς περιμένει να «ξεφουσκώσουν» τα μπλόκα χωρίς ένα συνεκτικό σχέδιο προσέγγισης των αγροτών, υπάρχει κίνδυνος να βρεθεί προ εκπλήξεων.

Η παρέμβαση του Μάκη Βορίδη αποτύπωσε εύγλωττα την ανησυχία που υπάρχει πάνω από το τραπέζι: «Έχουμε στρατηγική εκτόνωσης της κρίσης; Γιατί εγώ δεν βλέπω κάτι τέτοιο», φέρεται να είπε, σύμφωνα με παριστάμενους. Μετά τη σύσκεψη, ο κ. Τσιάρας επιχείρησε να ρίξει τους τόνους, μιλώντας στους δημοσιογράφους για «υπάρχοντα σχέδια» και διαβεβαιώνοντας ότι η εκτόνωση της κρίσης αποτελεί αντικείμενο καθημερινής συζήτησης στο κυβερνητικό επιτελείο. Την ίδια στιγμή, βουλευτές από καθαρά αγροτικές περιφέρειες προειδοποίησαν ότι τα μπλόκα έχουν λάβει πρωτοφανείς διαστάσεις. Η Ζέττα Μακρή έκανε λόγο για συμμετοχή που «δεν έχει προηγούμενο», σημειώνοντας ότι «όλοι οι δικοί μας είναι μέσα» και θέτοντας το ερώτημα πώς χάθηκε η επικοινωνιακή μάχη με τους αγρότες. Αντίστοιχος ήταν και ο προβληματισμός του Χρήστου Μπουκώρου, ο οποίος παρότι δήλωσε ικανοποιημένος για την πορεία πληρωμών του Μέτρου 23 στη Μαγνησία, δεν έκρυψε την πίεση που δέχονται οι τοπικοί βουλευτές.

Σε αυτό το κλίμα, η κυβέρνηση επιχειρεί να οικοδομήσει έναν διπλό άξονα αντιμετώπισης: από τη μια, συνέχιση των τεχνικών λύσεων στο μέτωπο των πληρωμών· από την άλλη, προσπάθεια να ανοίξει θεσμικός δίαυλος με τους αγρότες μέσω μιας ενιαίας συντονιστικής επιτροπής. Ο Κώστας Τσιάρας επανέλαβε ότι χωρίς ενιαίο όργανο εκπροσώπησης, ο διάλογος δεν μπορεί να γίνει με ουσιαστικό τρόπο, καθώς κάθε μπλόκο εμφανίζει διαφορετική λίστα αιτημάτων. Στο Μέγαρο Μαξίμου, παράλληλα, εξεργάζονται πακέτο μέτρων για το ενεργειακό και το κόστος παραγωγής. Θεωρείται δεδομένη η παράταση του μειωμένου τιμολογίου για το αγροτικό ρεύμα στα 9,2 λεπτά ανά κιλοβατώρα, με προσπάθεια –έστω και δύσκολη– να υπάρξει περαιτέρω μείωση. Στο τραπέζι βρίσκεται και η αναμόρφωση των ποσοτήτων πετρελαίου ανά καλλιέργεια για την επιστροφή του ΕΦΚ, ώστε να αντανακλά τις σημερινές ανάγκες, αλλά και ένα πιο φιλόδοξο σενάριο πλήρους απαλλαγής του ΕΦΚ στην αντλία, το οποίο όμως συναντά τεχνικά και ελεγκτικά εμπόδια.

Η ΑΑΔΕ έχει κληθεί να καταθέσει προτάσεις για δικλίδες ασφαλείας, ώστε να αποτραπούν φαινόμενα καταστρατήγησης. Όσον αφορά τις άμεσες κινήσεις, η κυβέρνηση προετοιμάζει λύση-γέφυρα για το Μέτρο 23 και τη βασική ενίσχυση: σχεδιάζεται να πληρωθούν στους αγρότες τα ποσά που αντιστοιχούν στις εκτάσεις που ταυτίζονται με τα στοιχεία του Ε9, ενώ θα παραμείνουν προσωρινά δεσμευμένα μόνο εκείνα που αφορούν εκτάσεις με ασυμφωνίες. Παράλληλα, προωθείται άμεση πληρωμή κτηνοτρόφων σε πέντε νομούς όπου η λεγόμενη «τεχνική λύση» δεν λειτούργησε, με βάση τα τιμολόγια για τη φετινή χρονιά και με πρόβλεψη για ηλεκτρονική σήμανση του ζωικού κεφαλαίου από το επόμενο έτος.

Καθοριστικός σταθμός θεωρείται η σύσκεψη των μπλόκων στη Νίκαια το Σάββατο, από την οποία αναμένεται να προκύψει αν θα συγκροτηθεί ενιαία Εθνική Συντονιστική Επιτροπή. Εφόσον υπάρξει τέτοιο σχήμα, ο γραμματέας της Κοινοβουλευτικής Ομάδας της ΝΔ, Μάξιμος Χαρακόπουλος, έχει ήδη προαναγγείλει ότι η κυβέρνηση είναι έτοιμη να καθίσει στο τραπέζι, ακόμη και με συνάντηση του ίδιου του πρωθυπουργού με τους εκπροσώπους των αγροτών στις αρχές της επόμενης εβδομάδας.

Ο χρόνος, ωστόσο, λειτουργεί πιεστικά και για τις δύο πλευρές. Στην κυβέρνηση υπάρχει ο φόβος ότι όσο παρατείνονται τα μπλόκα, τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες έντασης, τυχαίων επεισοδίων και συσσωρευμένου πολιτικού κόστους. Από την άλλη, όσο πλησιάζουν οι γιορτές, οι αγρότες κινδυνεύουν να βρεθούν αντιμέτωποι με την κοινωνική δυσαρέσκεια άλλων επαγγελματικών ομάδων – μεταφορείς, εμπόρους, καταστηματάρχες – που θα δουν τις δραστηριότητές τους να πλήττονται από τις καθυστερήσεις και τις δυσκολίες στη διακίνηση προϊόντων. Σε αυτό το πλαίσιο, η χθεσινή θυελλώδης συνεδρίαση στην Πειραιώς λειτουργεί ως πρόγευση για όσα μπορεί να ακολουθήσουν στην Κοινοβουλευτική Ομάδα την Παρασκευή, όπου ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα κληθεί να απαντήσει όχι μόνο στα αιτήματα των αγροτών, αλλά και στις αγωνίες των δικών του βουλευτών. Πολλοί εξ αυτών δηλώνουν ήδη αποφασισμένοι να παρέμβουν από το βήμα, φέρνοντας μπροστά στον πρωθυπουργό την οργή της βάσης και ζητώντας πιο καθαρό και πιο γρήγορο σχέδιο για την εκτόνωση της κρίσης.