729 Barcode: Ο μύθος και η πραγματική εικόνα

Η δημόσια συζήτηση γύρω από το μποϊκοτάζ ισραηλινών προϊόντων φούντωσε ξανά, με χιλιάδες χρήστες στα κοινωνικά δίκτυα –ανάμεσά τους και ευρωβουλευτές– να υποστηρίζουν ότι κάθε προϊόν με barcode που ξεκινά από «729» παράγεται στο Ισραήλ. Παρά τη διάδοση του ισχυρισμού, η πραγματικότητα είναι περισσότερο σύνθετη. Η αναζωπύρωση των εκκλήσεων για μποϊκοτάζ, την ώρα που παραμένει αβέβαιη η βιωσιμότητα της κατάπαυσης του πυρός μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς, ενισχύει τη δράση του διεθνούς κινήματος BDS. Στο πλαίσιο αυτό, η Γαλλίδα ευρωβουλευτής Manon Aubry ανήρτησε μήνυμα στο Χ, το οποίο προβλήθηκε πάνω από ένα εκατομμύριο φορές, καλώντας τους καταναλωτές να αποφεύγουν προϊόντα με το πρόθεμα «729». Ωστόσο, ο GS1 –ο διεθνής οργανισμός που καθορίζει τα πρότυπα για τα barcode– ξεκαθαρίζει ότι οι τρεις πρώτοι αριθμοί ενός κωδικού δεν αποτελούν δείκτη χώρας παραγωγής. Αντίθετα, προσδιορίζουν τον οργανισμό-μέλος που έχει εκδώσει τον αριθμό σε μια επιχείρηση. Το «729» αντιστοιχεί στο GS1 Ισραήλ, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι το προϊόν κατασκευάστηκε στη συγκεκριμένη χώρα. Εταιρείες από κάθε γωνιά του κόσμου μπορούν να εγγραφούν σε οποιονδήποτε από τους 120 οργανισμούς-μέλη, επιλογή που συχνά συνδέεται με εμπορικές στρατηγικές, στόχευση συγκεκριμένων αγορών ή ιδιαιτερότητες της ηλεκτρονικής διάθεσης προϊόντων. Το ίδιο ισχύει και αντίστροφα: ισραηλινές εταιρείες μπορούν να επιλέξουν διαφορετική έδρα GS1.

Το ζήτημα των barcodes διασταυρώνεται με την πολιτική διάσταση του κινήματος BDS. Ξεκίνησε το 2005 από περισσότερες από 170 παλαιστινιακές οργανώσεις και ζητά διεθνή πίεση προς το Ισραήλ, με αιτήματα που αφορούν την κατοχή, τα δικαιώματα των Παλαιστινίων και την επιστροφή των προσφύγων. Το κίνημα προωθεί τον αποκλεισμό εταιρειών που συνδέονται με το Ισραήλ και καλεί σε διακοπή συνεργασιών με ακαδημαϊκά και πολιτιστικά ιδρύματα της χώρας. Η στρατηγική αυτή παραμένει εξαιρετικά πολωτική. Οι υποστηρικτές τη θεωρούν εργαλείο μη βίαιης πίεσης, ενώ οι επικριτές τη χαρακτηρίζουν μορφή συλλογικής τιμωρίας ή ακόμη και αντισημιτισμού. Οι εντάσεις γίνονται εμφανείς και σε πολιτικό επίπεδο: ευρωβουλευτές έχουν απαγορευθεί από την είσοδο στο Ισραήλ λόγω της υποστήριξής τους στο μποϊκοτάζ, ενώ ο δημόσιος διάλογος φτάνει συχνά στα άκρα, με αλληλοκατηγορίες για προπαγάνδα και υποκίνηση. Το βάθος της σύγκρουσης αποτυπώνεται και στον απολογισμό του πολέμου μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς. Από τις 7 Οκτωβρίου έχουν σκοτωθεί δεκάδες χιλιάδες Παλαιστίνιοι σύμφωνα με τις αρχές της Γάζας, ενώ η επίθεση της Χαμάς είχε προκαλέσει τον θάνατο περισσότερων από 1.200 ανθρώπων και την αιχμαλωσία εκατοντάδων. Οι εικόνες αυτές ενισχύουν τις φωνές για μποϊκοτάζ σε ευρωπαϊκές χώρες. Ενδεικτικά, η βρετανική αλυσίδα Co-op ανακοίνωσε τον Ιούνιο ότι διακόπτει την προμήθεια ισραηλινών προϊόντων –μαζί με προϊόντα από 16 ακόμη χώρες– έπειτα από επίμονη εκστρατεία ακτιβιστών.