Χωριά της Σκωτίας ζητούν μετανάστες

Σοβαρές ελλείψεις προσωπικού καταγράφονται σε βιομηχανικές μονάδες της βορειοδυτικής Σκωτίας, με χαρακτηριστικό παράδειγμα το εργοστάσιο διαχωρισμού αλιευμάτων της Scot West Foods στο χωριό Κάιλ, το οποίο σήμερα λειτουργεί με μόλις το 50% του αναγκαίου εργατικού δυναμικού. Ο διευθυντής της μονάδας, Σόχαν Ντίος, περιγράφει μια κατάσταση που δεν αφήνει πολλά περιθώρια επιλογών. Η επιχείρηση έχει ήδη αναγκαστεί να διακόψει τον καθαρισμό και τη συσκευασία γαρίδας, ενώ εξετάζεται σοβαρά το ενδεχόμενο μετεγκατάστασης στη Γλασκώβη, τέσσερις ώρες νοτιότερα, όπου η πρόσβαση σε εργατικό δυναμικό θεωρείται ευκολότερη. «Βρισκόμαστε σε απομονωμένη περιοχή και χρειαζόμαστε απλώς περισσότερα χέρια», σημειώνει, συνοψίζοντας ένα πρόβλημα που επαναλαμβάνεται σε ολόκληρη την περιφέρεια.

Η κρίση αυτή εκδηλώνεται σε μια περίοδο κατά την οποία το μεταναστευτικό ζήτημα επανέρχεται με ένταση στο πολιτικό προσκήνιο της Βρετανίας. Το κόμμα Reform UK του Νάιτζελ Φάρατζ καταγράφει άνοδο στις δημοσκοπήσεις, ακόμη και εις βάρος των Εργατικών, έχοντας δεσμευθεί για μαζικές απελάσεις παράτυπων μεταναστών. Υπό αυτή την πίεση, ο πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ ανακοίνωσε πρόσφατα νέα περιοριστικά μέτρα για τη μείωση τόσο της νόμιμης όσο και της παράτυπης μετανάστευσης. Ωστόσο, στη Σκωτία η πραγματικότητα της αγοράς εργασίας συγκρούεται μετωπικά με τη σκληρή αυτή ρητορική. Παρότι ο συνολικός πληθυσμός εμφανίζει οριακή αύξηση, πολλές αγροτικές και νησιωτικές περιοχές αντιμετωπίζουν αποψίλωση προσωπικού, με συνέπειες που ξεπερνούν τον ιδιωτικό τομέα. Σχολεία σε απομακρυσμένες κοινότητες κλείνουν, δημόσιες υπηρεσίες υπολειτουργούν και ολόκληρα χωριά κινδυνεύουν με ερήμωση.

«Σοβαρή οικονομική απειλή» για τη Σκωτία

Ο πρωθυπουργός της Σκωτίας Τζον Σουίνι έχει προειδοποιήσει ότι η αυστηρή μεταναστευτική πολιτική του Λονδίνου συνιστά «σοβαρή οικονομική απειλή» για το μέλλον της χώρας, επισημαίνοντας ιδιαίτερα τους κινδύνους για το σύστημα κοινωνικής φροντίδας. Στο ίδιο μήκος κύματος, ο Σκωτσέζος βουλευτής των Εργατικών Τόρκιλ Κράιτον ζητά την υιοθέτηση ειδικού καθεστώτος βίζας για εργαζομένους που θα απασχολούνται σε απομονωμένες περιοχές, ώστε να καλυφθούν τα χρόνια κενά. Σύμφωνα με τον ίδιο, η ύπαιθρος της Σκωτίας βρίσκεται αντιμέτωπη με έναν φαύλο κύκλο: η στεγαστική κρίση, οι ελλιπείς συγκοινωνίες και η περιορισμένη πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας ωθούν τους νέους προς τα μεγάλα αστικά κέντρα, αφήνοντας πίσω γηράσκουσες κοινότητες χωρίς ανθρώπινο δυναμικό. Είναι ενδεικτικό ότι στις Δυτικές Νήσους ο πληθυσμός έχει μειωθεί κατά 5,5% από το 2011, ενώ από το 2007 έως σήμερα 147 αγροτικά σχολεία έχουν κλείσει.

Ο Σόχαν Ντίος επισημαίνει ότι η κρίση δεν έχει μία μόνο αιτία. Το Brexit έβαλε τέλος στην ελεύθερη μετακίνηση εργαζομένων και αλιευμάτων, η πανδημία επιδείνωσε τις συνθήκες και η έλλειψη προσιτής στέγης καθιστά δύσκολη την εγκατάσταση νέων εργαζομένων. «Όλοι αναζητούν προσωπικό: ξενοδόχοι, ψαράδες, εστιάτορες. Όλοι βρίσκονται στο ίδιο σημείο», σημειώνει. Αν και μετά το Brexit η Βρετανία κατέγραψε ισχυρή αύξηση αφίξεων πολιτών εκτός Ε.Ε., με περίπου 900.000 νέους μετανάστες μεταξύ 2022 και 2023, οι πολιτικές περιορισμού που ακολούθησαν μείωσαν τον αριθμό αυτό στις 430.000 το 2024. Για πολλούς στη Σκωτία, όμως, η μείωση αυτή μεταφράζεται άμεσα σε ελλείψεις και οικονομική στασιμότητα.

Η αποκεντρωμένη κυβέρνηση της Σκωτίας, με έδρα το Εδιμβούργο, έχει την ευθύνη για την υγεία, τις μεταφορές και ορισμένους φόρους, όχι όμως για τη μεταναστευτική πολιτική, η οποία παραμένει στα χέρια του Λονδίνου. Το Σκωτικό Εθνικό Κόμμα προτείνει τη δημιουργία ειδικής βίζας για εργαζομένους που θα δεσμεύονται να ζουν σε συγκεκριμένες περιοχές για τουλάχιστον τέσσερα χρόνια, καθώς και εκπαιδευτικής βίζας που θα επιτρέπει σε αποφοίτους να παραμείνουν και να εργαστούν στη Σκωτία. Οι προτάσεις αυτές απορρίπτονται από το Reform UK, το οποίο, παρά τη χαμηλή του απήχηση στο παρελθόν, φέρεται πλέον να αγγίζει το 25% στην πρόθεση ψήφου στη Σκωτία. Σε νησιά όπως το Νότιο Ουίστ, επαγγελματίες του τουρισμού περιγράφουν μια πραγματικότητα που δεν αφήνει περιθώρια αισιοδοξίας: οι νέοι αποφεύγουν την απομόνωση και αναζητούν την κοινωνική ζωή των πόλεων, ακόμη κι αν αυτό σημαίνει εγκατάλειψη των κοινοτήτων τους.