Τέλενδος σχολείο: Ο δάσκαλος που κράτησε την τάξη ανοιχτή

Σε ένα νησί με λιγότερους κατοίκους απ’ όσους χωράει μια μικρή ταβέρνα, το δημοτικό σχολείο της Τελένδου εξακολουθεί να ανοίγει κάθε πρωί. Ο λόγος δεν είναι απλώς η ανάγκη της εκπαίδευσης, αλλά η αποφασιστικότητα ενός δασκάλου που θεωρεί την παιδεία ζήτημα παρουσίας, ευθύνης και συνέχειας. Ο Στάθης Μαστροκούκος, αναπληρωτής εκπαιδευτικός από την Κάλυμνο, επέστρεψε στη σχολική αίθουσα της Τελένδου διακόπτοντας τη γονική άδεια που θα του επέτρεπε να μείνει στο σπίτι με τα δικά του παιδιά. Όταν η προηγούμενη δασκάλα αναγκάστηκε να αποχωρήσει, ο ίδιος επέλεξε να μην αφήσει το σχολείο να μείνει κλειστό ούτε για μία εβδομάδα. «Δεν το σκέφτηκα δεύτερη φορά. Τα παιδιά δεν μπορούν να περιμένουν τη γραφειοκρατία», λέει. Κάθε πρωί επιβιβάζεται στο καΐκι από τις Μυρτιές. Η διαδρομή κρατά πέντε λεπτά, αλλά το χειμώνα μπορεί να είναι ολόκληρη δοκιμασία. Αν ο καιρός το επιτρέπει, φτάνει εγκαίρως για το μάθημα. Αν όχι, αρχίζει μια προσπάθεια να μη χαθεί ούτε μία ώρα μάθησης. Το σχολείο έχει μόλις δύο μαθητές, τον Σάββα και τον Κυριάκο της Ε’ Δημοτικού. Δεν υπάρχει ανωνυμία, δεν υπάρχουν «τμήματα». Υπάρχει μια τάξη, δύο θρανία και μια σχέση δασκάλου-μαθητών χτισμένη σχεδόν στην απόλυτη εμπιστοσύνη.

Η Τέλενδος έχει 12 μόνιμους κατοίκους τον χειμώνα. Το σχολείο είναι, θα έλεγε κανείς, κάτι πολύ περισσότερο από χώρος μάθησης. Είναι σημείο ζωής. Γι’ αυτό και ο Μαστροκούκος χρησιμοποιεί τη φύση ως σύγγραμμα και την καθημερινότητα ως εργαστήριο. Τα μαθήματα γίνονται έξω, στο βράχο που κατεβαίνει ως τη θάλασσα, στο άλσος, στην άμμο που δείχνει τη διαφορά ανάμεσα στο υγρό και στο στερεό, στο κύμα που υποχωρεί και επιστρέφει σαν ζωντανό παράδειγμα παλίρροιας. «Εδώ η γνώση δεν είναι σελίδες. Είναι εμπειρία», εξηγεί. Το σχολείο, παρότι μικρό, δεν είναι ξεχασμένο. Υπάρχει εξοπλισμός, προτζέκτορας, φωτοτυπικό, υπολογιστής. Έρχονται γυμναστής και εκπαιδευτικός Αγγλικών από την Κάλυμνο. Αναμένονται αναβαθμίσεις δικτύου και δημιουργία μικρού γηπέδου. Όλα αυτά ενισχύουν την εικόνα ότι η εκπαίδευση στα ακριτικά νησιά δεν είναι «συμβολική», αλλά υπαρκτή και λειτουργική.

Ο Μαστροκούκος αποφεύγει τις μεγάλες κουβέντες. Δεν μιλά για θυσίες, ούτε για ηρωισμούς. «Είναι καθήκον. Αλλά είναι και χαρά. Κάθε μέρα που χτυπά το κουδούνι, το νησί ακούγεται». Το λέει με χαμηλή φωνή, σαν κάτι αυτονόητο. Κι όμως, η σημασία είναι μεγάλη. Σε μέρη σαν την Τέλενδο, το σχολείο δεν είναι απλώς χώρος μάθησης. Είναι η απόδειξη ότι η Ελλάδα δεν σταματά στον χάρτη αλλά συνεχίζει με τους ανθρώπους της. Κάθε φορά που δυο παιδιά ανοίγουν τετράδιο, το νησί μένει ζωντανό. Και αυτό, πράγματι, είναι εθνική υπόθεση.