Τεχνητή Νοημοσύνη: Η κλωνοποίηση φωνής με AI φέρνει νέο κύμα απάτης στην Ευρώπη

Μια νέα, επικίνδυνη μορφή απάτης —η κλωνοποίηση φωνής με εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης— κάνει πλέον αισθητή την παρουσία της και στην Ευρώπη. Εξελιγμένοι αλγόριθμοι σαρώνουν δημόσια διαθέσιμα ηχητικά δείγματα —βίντεο, αναρτήσεις, φωνητικά μηνύματα— και μέσα σε δευτερόλεπτα αναπαράγουν την οικεία φωνή ενός προσώπου με εντυπωσιακή πιστότητα. Το αποτέλεσμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για παραπλάνηση: εντολές σε τραπεζικούς λογαριασμούς, αιτήματα πληρωμών, προσπάθειες εξαπάτησης συγγενών, ή ακόμα και παραπληροφόρηση. Αν και η τεχνολογία έχει και νόμιμες, δημιουργικές εφαρμογές —π.χ. στην ψυχαγωγία ή στην προσβασιμότητα— οι ίδιοι αλγόριθμοι γίνονται όλο και πιο προσιτοί και στο σκοτεινό διαδίκτυο. Μια πρόσφατη έρευνα επισημαίνει ότι μόλις τρία δευτερόλεπτα καθαρού ήχου μπορεί να αρκούν για να παραχθεί ένας ρεαλιστικός «κλώνος» φωνής, καθιστώντας εύκολο το να αντληθεί υλικό ακόμα και από σύντομες δημόσιες εμφανίσεις ή από ηχογραφήσεις που οι ίδιοι οι πολίτες ανεβάζουν στα social media.

Ο δράστης συγκεντρώνει όσα περισσότερα ηχητικά αποσπάσματα μπορεί —προβολές, live, stories, voice notes— και τα ταΐζει σε ένα μοντέλο deep learning που έχει εκπαιδευτεί σε παραδείγματα φωνής. Το μοντέλο «μαθαίνει» τον τόνο, τον ρυθμό, τις ιδιομορφίες και τις συλλαβές του στόματος και παράγει νέες φράσεις που ακούγονται σαν να προέρχονται από το πρωτότυπο άτομο. Συνδυάζοντας το αποτέλεσμα με καλής ποιότητας επεξεργασία ήχου και σκηνοθετημένο πλαίσιο (π.χ. ένα φαινομενικά αξιόπιστο τηλεφώνημα), ο απατεώνας μπορεί να πείσει ακόμη και κοντινούς συγγενείς ή υπαλλήλους εταιρειών. Η ψευδή φωνή προσφέρει στους απατεώνες ένα ισχυρό εργαλείο κοινωνικής μηχανικής: όταν ακούς τη φωνή ενός προσώπου που εμπιστεύεσαι, η άμυνα μειώνεται. Τραπεζικά ιδρύματα, επιχειρήσεις και δημόσιοι φορείς πλέον βρίσκονται αντιμέτωποι με περιστατικά όπου οι παραγγελίες ή οι εντολές εμφανίζονται να γίνονται από το ίδιο το θύμα. Η ταχύτητα με την οποία η τεχνολογία εξελίσσεται κάνει δύσκολη την αναγνώριση του ψεύτικου από το αυθεντικό, ενώ οι δικαστικές και ρυθμιστικές απαντήσεις ακόμα διαμορφώνονται.

Τι μπορούν να κάνουν οι πολίτες — πρακτικές συμβουλές

1. Μη δέχεστε κρίσιμες εντολές μόνο από ένα τηλεφώνημα. Πριν εκτελέσετε εντολή πληρωμής ή αλλαγή λογαριασμού, επικοινωνήστε με τον αποστολέα με ανεξάρτητο τρόπο (π.χ. κλήση σε γνωστό αριθμό, όχι απάντηση στο ίδιο μήνυμα).

2. Ενεργοποιήστε πολλαπλούς ελέγχους ταυτότητας (two-factor authentication) σε τραπεζικά και ευαίσθητα λογαριασμού σας. Η φωνή δεν αρκεί για να παρακάμψει τεχνικά μέτρα ασφαλείας.

3. Περιορίστε τη δημόσια έκθεση ηχητικού υλικού: επανεξετάστε ποιο περιεχόμενο ανεβάζετε στα social media και ρυθμίστε τα privacy settings. Ακόμη και μικρά αποσπάσματα μπορούν να είναι «ώριμα» για κλωνοποίηση.

4. Εκπαιδεύστε ηλικιωμένους και ευάλωτα άτομα: εξηγήστε ότι ένα καλόφωνο τηλεφώνημα που ζητά χρήματα μπορεί να είναι ψεύτικο — πάντα να κάνουν διασταύρωση με ανεξάρτητο τρόπο.

5. Ζητήστε από τράπεζες και φορείς να μην αποδέχονται εντολές μόνο από προφορική επιβεβαίωση· να απαιτούν γραπτή, επαληθεύσιμη αίτηση ή προσωπική επιβεβαίωση.

6. Καταγγείλτε ύποπτα περιστατικά στην αστυνομία και στην τράπεζά σας αμέσως — τα νωθρά αντανακλαστικά μειώνουν τις πιθανότητες ανάκτησης χρημάτων.

Επιχειρήσεις και δημόσιοι φορείς πρέπει να επανεξετάσουν τα πρωτόκολλα αναγνώρισης. Η χρήση συνδυαστικών στοιχείων ταυτοποίησης —επιβεβαιώσεις μέσω εφαρμογών, βίντεο-κλήσεις με σαφή ερωτήματα, και τεχνικοί ελέγχοι αναγνώρισης φωνής με ανίχνευση συνθετικότητας— είναι πλέον αναγκαία. Οι ρυθμιστικές αρχές στην Ευρώπη εργάζονται προς την κατεύθυνση ενσωμάτωσης κανόνων για την ανάπτυξη και τη χρήση τεχνολογιών συνθετικής φωνής, με έμφαση στην ευθύνη των πλατφορμών που φιλοξενούν το αρχικό υλικό και στην υποχρέωση ειδοποίησης των χρηστών.