Πτωχεύσεις στη Γερμανία: Οι μικρές επιχειρήσεις στο επίκεντρο της κρίσης

Σε επίπεδα που είχαν να καταγραφούν εδώ και έντεκα χρόνια έχει εκτοξευθεί ο αριθμός των πτωχεύσεων επιχειρήσεων στη Γερμανία κατά τους πρώτους μήνες του 2025, αποτυπώνοντας με τον πιο ωμό τρόπο τη μακρόσυρτη αδυναμία της μεγαλύτερης οικονομίας της Ευρώπης. Η εικόνα προκαλεί έντονο προβληματισμό, τόσο για τη βιωσιμότητα χιλιάδων επιχειρήσεων όσο και για τις επιπτώσεις στην απασχόληση. «Η θύελλα των πτωχεύσεων συνεχίζεται», δήλωσε χαρακτηριστικά στο Reuters ο επικεφαλής αναλυτής του Γερμανικό Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο (DIHK) Φόλκερ Τράιερ, επισημαίνοντας ότι οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις βρίσκονται στην πρώτη γραμμή των πιέσεων. Δημοσκόπηση του DIHK δείχνει ότι σχεδόν μία στις τρεις επιχειρήσεις με λιγότερους από 20 εργαζομένους φοβάται επιδείνωση της οικονομικής της κατάστασης μέσα στο επόμενο διάστημα. Το στοιχείο αυτό αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα αν ληφθεί υπόψη ότι οι πολύ μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις αντιστοιχούν περίπου στο 85% του συνόλου των επιχειρήσεων στη Γερμανία.

Τα επίσημα στατιστικά επιβεβαιώνουν το εύρος του προβλήματος. Η Ομοσπονδιακή Στατιστική Υπηρεσία ανακοίνωσε ότι έως τα τέλη Σεπτεμβρίου είχαν καταγραφεί 18.125 αιτήσεις πτώχευσης επιχειρήσεων, αριθμός αυξημένος κατά σχεδόν 12% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του προηγούμενου έτους. Πρόκειται για το υψηλότερο επίπεδο πτωχεύσεων από το 2014. Την εικόνα επιβεβαιώνει και ο Στέφεν Μίλερ, επικεφαλής της έρευνας πτωχεύσεων στο Ινστιτούτο Οικονομικών Ερευνών Leibniz Halle (IWH). Όπως εξηγεί, το κύμα πτωχεύσεων αφορά «σε μεγάλο βαθμό τις μικρές επιχειρήσεις», με τον μέσο όρο εργαζομένων να κινείται γύρω στα δέκα άτομα, ενώ πολλές επιχειρήσεις είναι ακόμη μικρότερες. Παράλληλα, ανησυχητική είναι και η εικόνα στα νοικοκυριά. Οι προσωπικές πτωχεύσεις καταναλωτών αυξήθηκαν αισθητά το προηγούμενο έτος, ενώ μόνο στο πρώτο τρίμηνο του 2025 καταγράφηκαν 57.824 περιπτώσεις, σημειώνοντας άνοδο άνω του 8% σε ετήσια βάση.

Παρότι οι περισσότερες πτωχεύσεις αφορούν μικρές επιχειρήσεις, το κύμα αγγίζει πλέον και ατομικές και κεφαλαιουχικές εταιρείες, με άμεσες συνέπειες στην αγορά εργασίας. Το IWH εκτιμά ότι το 2025 περίπου 170.000 θέσεις εργασίας θα χαθούν ή θα τεθούν σε σοβαρό κίνδυνο – αριθμός αισθητά υψηλότερος από τα προ πανδημίας επίπεδα, όταν δεν ξεπερνούσε τις 100.000. Ο οικονομολόγος Κλάους Χάινερ Ρελ από το Ινστιτούτο Γερμανικής Οικονομίας (IW) στην Κολωνία εμφανίζεται πιο συγκρατημένος. Όπως επισημαίνει, οι πτωχεύσεις οδηγούν σε ήπια αύξηση της ανεργίας, αλλά «η εξέλιξη δεν είναι δραματική». Ο Στέφεν Μίλερ, ωστόσο, προειδοποιεί ότι οι επιπτώσεις δεν πρέπει να υποτιμηθούν. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του, έως και 200.000 θέσεις εργασίας ενδέχεται να επηρεαστούν μέσα στο 2025, αριθμός σχεδόν διπλάσιος σε σύγκριση με τα χρόνια πριν από την πανδημία. Όπως σημειώνει, ένα μέρος αυτών των θέσεων θα χαθεί οριστικά, λόγω λουκέτων, αν και ένα άλλο μέρος θα απορροφηθεί από πιο υγιείς επιχειρήσεις.

Αναμενόμενη εξέλιξη ή καμπανάκι κινδύνου;

Οι αναλυτές συμφωνούν ότι η αύξηση των πτωχεύσεων δεν έπεσε από τον ουρανό. Ο Μίλερ τονίζει ότι το φαινόμενο ήταν σε μεγάλο βαθμό αναμενόμενο, όμως «εκείνο που προκαλεί έκπληξη είναι η ένταση της αύξησης». Ο Ρελ, από την πλευρά του, δηλώνει ότι, με δεδομένη τη σχεδόν τριετή στασιμότητα της γερμανικής οικονομίας, οι πτωχεύσεις θα μπορούσαν να είναι ακόμη περισσότερες. Στους βασικούς παράγοντες συγκαταλέγονται η αδύναμη οικονομική ανάπτυξη, το υψηλό κόστος ενέργειας, οι συνέπειες του πολέμου στην Ουκρανία, αλλά και η πίεση από τη μετάβαση στην κλιματική ουδετερότητα. Παράλληλα, παραμένει ανοιχτό το ερώτημα κατά πόσο οι καθυστερημένες μεταρρυθμίσεις και οι πολιτικές επιλογές επιδείνωσαν την κατάσταση.

Η Ένωση Διαχειριστών Πτωχεύσεων και Αναδιάρθρωσης Γερμανίας (VID) εμφανίζεται πιο αισιόδοξη. Ο επικεφαλής της, Κρίστοφ Νίρινγκ, δήλωσε στο dpa ότι μετά την έντονη μεταπανδημική αύξηση, η κατάσταση τείνει να επανέλθει σε πιο «φυσιολογικά επίπεδα», κάνοντας λόγο για «φως στο τέλος του τούνελ», χωρίς ωστόσο να μιλά για πραγματική αντιστροφή της τάσης. Ο Μίλερ εκτιμά ότι και το 2026 οι πτωχεύσεις θα παραμείνουν σε παρόμοια, υψηλά επίπεδα, προειδοποιώντας ότι η οικονομία κινείται ήδη «στο κόκκινο». Πιο αισιόδοξη νότα δίνει ο Ρελ, ο οποίος θεωρεί ότι εάν η γερμανική οικονομία καταφέρει να αναπτυχθεί περίπου κατά 1% το επόμενο έτος, το κύμα πτωχεύσεων ενδέχεται να αρχίσει να υποχωρεί. Ωστόσο, όπως υπογραμμίζει, τίποτα δεν είναι δεδομένο: οι δασμοί των ΗΠΑ, ο εντεινόμενος ανταγωνισμός από την Κίνα και το ενεργειακό κόστος παραμένουν δομικές απειλές. Το αν το 2025 θα αποτελέσει κορύφωση ή απλώς έναν ακόμη σταθμό σε μια παρατεταμένη κρίση, θα κριθεί από το κατά πόσο η γερμανική οικονομία θα καταφέρει να βρει σταθερό βηματισμό μέσα σε ένα ολοένα πιο αβέβαιο διεθνές περιβάλλον.