Πολιτικός πυρετός ενόψει 28ης Οκτωβρίου

Η εβδομάδα της εθνικής επετείου ξεκινά με ασυνήθιστη ένταση για το κυβερνητικό επιτελείο. Αντί για τον ήρεμο εορτασμό που συνηθίζεται, το Μέγαρο Μαξίμου βρίσκεται σε πλήρη κινητοποίηση, με τον Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη να μεταβαίνει σήμερα το απόγευμα στη Θεσσαλονίκη, υπό τη σκιά αντιδράσεων, επιθέσεων και πολιτικών τριβών που δείχνουν ότι το κλίμα γύρω από την 28η Οκτωβρίου είναι πιο βαρύ από ποτέ. Η τροπολογία για την προστασία του Μνημείου του Άγνωστου Στρατιώτη —μια πρωτοβουλία που η κυβέρνηση παρουσίασε ως αναγκαίο θεσμικό φραγμό απέναντι στην ασέβεια και τη βεβήλωση— εξελίχθηκε σε πολιτική δοκιμασία υψηλού ρίσκου. Το Μαξίμου θεωρεί ότι η εφαρμογή της θα αποτελέσει κριτήριο «κρατικής πυγμής», ενώ η αντιπολίτευση μιλά για υπερβολική αυστηρότητα και απόπειρα «ποινικοποίησης της διαμαρτυρίας».

Οι κινητοποιήσεις των τελευταίων ημερών στο Σύνταγμα, από συγγενείς θυμάτων και αλληλέγγυους, επανέφεραν στο προσκήνιο το λεπτό όριο ανάμεσα στον σεβασμό της μνήμης και την ελευθερία της έκφρασης. Η κυβέρνηση, με την τροπολογία, επιχείρησε να «κλείσει» αυτό το ζήτημα θεσμικά· όμως το αποτέλεσμα ήταν να φέρει ξανά στην επιφάνεια τις πιο ευαίσθητες κοινωνικές ρωγμές. Η Ζωή Κωνσταντοπούλου ανακοίνωσε ότι θα πραγματοποιήσει την Τρίτη «παρέλαση ανυπακοής» στον Άγνωστο Στρατιώτη, καταγγέλλοντας «νομοθετική φίμωση». Στο πλευρό της, όπως δήλωσε, θα βρεθούν συγγενείς θυμάτων των Τεμπών και πολίτες «που δεν ξεχνούν». Με προκλητικό τόνο είπε: «Αν θέλουν να μας συλλάβουν, ας το κάνουν». Η πρόκληση αυτή κινητοποίησε αμέσως τις αρχές: ήδη χθες το βράδυ αστυνομικοί απομάκρυναν γυναίκα που πραγματοποιούσε καθιστική διαμαρτυρία με μουσικό όργανο μπροστά από το μνημείο — εφαρμογή του νέου νόμου, όπως σχολίασαν κυβερνητικές πηγές. Ο Πάνος Ρούτσι, πατέρας θύματος της τραγωδίας στα Τέμπη, δήλωσε πως θα παραμείνει στο σημείο «όπου γράφτηκε με κόκκινη μπογιά το όνομα του παιδιού του». Η φράση του έγινε σύμβολο της συναισθηματικής φόρτισης που συνοδεύει πλέον κάθε δημόσια αναφορά στο Μνημείο.

Η κυβέρνηση «ζυγίζει» τις αντιδράσεις

Το κυβερνητικό μήνυμα είναι καθαρό: δεν θα επιτραπεί καμία προσπάθεια παρεμπόδισης ή διατάραξης των εορτασμών. «Όποιος σκοπεύει να εμποδίσει, να προκαλέσει ή να διαλύσει την εκδήλωση της εθνικής ενότητας, να το σκεφτεί διπλά», προειδοποίησε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Παύλος Μαρινάκης, επαναλαμβάνοντας τη θέση του Μαξίμου ότι η κοινωνία ζητά ασφάλεια, τάξη και σεβασμό στους θεσμούς.

Πίσω από τις δηλώσεις, ωστόσο, υπάρχει σαφής πολιτικός υπολογισμός. Η κυβέρνηση θεωρεί πως ο «νόμος και τάξη» εξακολουθεί να αποτελεί ζητούμενο για ένα μεγάλο κομμάτι του εκλογικού σώματος, που βλέπει με δυσφορία φαινόμενα ακραίας διαμαρτυρίας. Δεν είναι τυχαίο ότι κυβερνητικά στελέχη επικαλούνται τη λεγόμενη «σιωπηρή πλειοψηφία» — τους πολίτες που δεν κατεβαίνουν στους δρόμους αλλά απαιτούν αποτελεσματικότητα και σεβασμό στους κανόνες. Ενδεικτικά, πρόσφατη μέτρηση της Pulse έδειξε ότι το 46% των πολιτών συμφωνεί με την κυβερνητική τροπολογία για το Μνημείο, έναντι 44% που διαφωνεί. Το εύρημα ερμηνεύεται στο Μαξίμου ως ένδειξη ότι η κυβέρνηση παραμένει «σε συντονισμό» με το κοινό της.

Η επίθεση 50 κουκουλοφόρων στον πρώην υπουργό Μάκη Βορίδη και την οικογένειά του στο Ηράκλειο, το βράδυ του Σαββάτου, λειτούργησε σαν προειδοποιητικό καμπανάκι. Η κυβέρνηση είδε το περιστατικό όχι μόνο ως μεμονωμένο επεισόδιο βίας, αλλά και ως σύμπτωμα μιας κοινωνικής υποβόσκουσας έντασης που μπορεί να εκφραστεί σε συμβολικές στιγμές — όπως η εθνική επέτειος. Η πολιτική καταδίκη ήταν άμεση και διακομματική, ωστόσο στο Μαξίμου εκτιμούν πως η επίθεση αποτυπώνει το «ρευστό» κλίμα που προσπαθούν να εκμεταλλευτούν ορισμένες θορυβώδεις μειοψηφίες. Η ΕΛ.ΑΣ. βρίσκεται σε επιφυλακή. Συνεχείς συσκέψεις πραγματοποιούνται στο αρχηγείο, με στόχο την αποτροπή επεισοδίων τόσο στην Αθήνα όσο και στη Θεσσαλονίκη. Η παρουσία δυνάμεων θα είναι αυξημένη σε όλα τα κεντρικά σημεία των παρελάσεων, ενώ στο Σύνταγμα έχουν ήδη τοποθετηθεί φράχτες και κάμερες παρακολούθησης.

Η «σκιά» της Θεσσαλονίκης

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα βρεθεί στη Θεσσαλονίκη το απόγευμα, για να παρακολουθήσει τη στρατιωτική παρέλαση της 28ης Οκτωβρίου. Θα είναι η πρώτη φορά μετά το 2019 που θα ανέβει στην εξέδρα των επισήμων στη Λεωφόρο Μεγάλου Αλεξάνδρου, δίπλα στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κωνσταντίνο Τασούλα και τους αρχηγούς των κομμάτων της αντιπολίτευσης. Η παρουσία του πρωθυπουργού στη συμπρωτεύουσα, σε μια χρονιά με τόσες πολιτικές εντάσεις, θεωρείται μήνυμα σταθερότητας και εθνικής αυτοπεποίθησης. Μαζί του θα βρίσκεται ο υπουργός Εθνικής Άμυνας Νίκος Δένδιας, με τον οποίο θα έχουν και την επόμενη μέρα κοινή εμφάνιση στο Πεντάγωνο, στα εγκαίνια του νέου περιβάλλοντος χώρου του υπουργείου, έργο του γλύπτη Κώστα Βαρώτσου. Πρόκειται για κίνηση που συμβολίζει, όπως σημειώνουν συνεργάτες του Πρωθυπουργού, «το πάντρεμα της εθνικής μνήμης με τη σύγχρονη αισθητική και τον ανοιχτό ορίζοντα της Ελλάδας».

Την ίδια στιγμή, στο βάθος της πολιτικής ατζέντας διαμορφώνεται ένα δεύτερο, εξίσου ανησυχητικό μέτωπο: οι αγρότες και οι κτηνοτρόφοι ετοιμάζουν συλλαλητήριο στο Σύνταγμα στις 11 Νοεμβρίου, καταγγέλλοντας καθυστερήσεις πληρωμών από τον ΟΠΕΚΕΠΕ, αλλά και την κρίση που προκαλεί η ευλογιά στο ζωικό κεφάλαιο. Οι φωνές από τους αγροτικούς συνεταιρισμούς κάνουν λόγο για «ασφυξία» και απώλειες που δεν μπορούν πλέον να καλυφθούν. Η κυβέρνηση, γνωρίζοντας ότι ο πρωτογενής τομέας αποτελεί εκλογικά κρίσιμο πεδίο, επιχειρεί να προλάβει τη σύγκρουση. Οι διαπραγματεύσεις με την Κομισιόν βρίσκονται σε εξέλιξη, ώστε να ξεμπλοκάρουν οι κοινοτικές πληρωμές και να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη. Το ορόσημο είναι αυστηρό: έως τις 4 Νοεμβρίου πρέπει να έχει κατατεθεί η ελληνική πρόταση στις Βρυξέλλες. Αν εγκριθεί εγκαίρως, μέχρι το τέλος Νοεμβρίου θα έχουν πραγματοποιηθεί οι πρώτες καταβολές προκαταβολών για το 2025.

Σε διαφορετική περίπτωση, ο Δεκέμβριος προμηνύεται «θερμός». Στο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και στο Μαξίμου γνωρίζουν ότι, εάν δεν πέσουν χρήματα στα χωριά πριν τις γιορτές, η δυσαρέσκεια θα γίνει πολιτική φωτιά. Για τον λόγο αυτό, προωθείται και το νομοσχέδιο που θα υπαγάγει τον ΟΠΕΚΕΠΕ στην ΑΑΔΕ, ώστε από το 2026 να λειτουργεί με νέα διαφάνεια και ευρωπαϊκή συμβατότητα.

Η κυβέρνηση επιχειρεί να δείξει ότι μπορεί να κρατήσει τον έλεγχο τόσο στα σύμβολα όσο και στις κοινωνικές ισορροπίες. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης εμφανίζεται αποφασισμένος να σταθεί «πάνω από τον θόρυβο», μετρώντας ωστόσο προσεκτικά κάθε αντίδραση. Το μήνυμα που εκπέμπει το Μέγαρο Μαξίμου ενόψει της εθνικής επετείου είναι διπλό: σεβασμός στην ιστορική μνήμη, αλλά και μηδενική ανοχή στην ανομία. Την ίδια ώρα, η πολιτική πραγματικότητα υπενθυμίζει ότι η Ελλάδα του 2025 παραμένει βαθιά πολωμένη — ανάμεσα σε όσους βλέπουν το κράτος ως θεματοφύλακα της ευταξίας και εκείνους που θεωρούν τη διαμαρτυρία ύψιστο δημοκρατικό δικαίωμα. Σ’ αυτό το εύφλεκτο τοπίο, η 28η Οκτωβρίου δεν είναι απλώς εορτή· είναι ένα τεστ πολιτικής ψυχραιμίας και θεσμικής αντοχής.