Μεταναστευτικό Ευρώπη: Ελλάδα και άλλα 18 κράτη μέλη ζητούν από την Κομισιόν χρηματοδότηση για απελάσεις σε τρίτες χώρες

Παρότι το μεταναστευτικό δεν περιλαμβάνεται επισήμως στα βασικά θέματα της ατζέντας του αυριανού Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, η συζήτηση κάθε άλλο παρά απουσιάζει από τις ευρωπαϊκές διεργασίες. Αντιθέτως, ομάδα κρατών-μελών, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, επιχειρεί να αξιοποιήσει τη συγκυρία για να στείλει σαφές πολιτικό μήνυμα υπέρ της αυστηροποίησης της διαχείρισης της παράτυπης μετανάστευσης και της επιτάχυνσης της εφαρμογής νέων εργαλείων. Σε κοινή επιστολή προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 19 κυβερνήσεις εκτιμούν ότι έχει διαμορφωθεί πλέον το απαραίτητο «μομέντουμ» για την προώθηση και –κυρίως– την πρακτική υλοποίηση «καινοτόμων λύσεων», με αιχμή τη δημιουργία κόμβων επιστροφών παράτυπων μεταναστών σε τρίτες χώρες εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στόχος, όπως αποτυπώνεται στο κείμενο, είναι η πιο αποτελεσματική αντιμετώπιση των υψηλών ποσοστών παράτυπης μετανάστευσης, μέσω ενισχυμένης συνεργασίας με χώρες προέλευσης και διέλευσης.

Την επιστολή, με ημερομηνία 16 Δεκεμβρίου, υπογράφουν οι υπουργοί Εσωτερικών και Μετανάστευσης των 19 κρατών-μελών και απευθύνεται στον επίτροπο Μετανάστευσης Μάγκνους Μπρούνερ, στην ύπατη εκπρόσωπο της Ε.Ε. για την Εξωτερική Πολιτική Κάγια Κάλας, στην επίτροπο Μεσογείου Ντουμπράβκα Σουίτσα, στον επίτροπο Διεθνών Συνεργασιών Γιόζεφ Σικέλα και στην επίτροπο Διεύρυνσης Μάρτα Κος. Κεντρικό αίτημα είναι η διαμόρφωση ξεκάθαρου και επαρκούς χρηματοδοτικού πλαισίου που θα στηρίξει την υλοποίηση των νέων πολιτικών. Όπως επισημαίνουν, η ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων και η υιοθέτηση των πρόσφατων νομοθετικών προτάσεων της Ε.Ε. συνιστούν ένα σημαντικό βήμα, το οποίο όμως πρέπει να ακολουθηθεί από αποφασιστική εφαρμογή. Στο πλαίσιο αυτό, χαρακτηρίζουν «πρωταρχικής σημασίας» την περαιτέρω ανάπτυξη μιας συνεκτικής ευρωπαϊκής στρατηγικής για την εξωτερική διάσταση της μετανάστευσης, συμπεριλαμβανομένων νέων και καινοτόμων εργαλείων.

Οι αναφορές αφορούν το πρόσφατο «πακέτο» κανονισμών που εγκρίθηκε σε ευρωπαϊκό επίπεδο και περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, τις ρυθμίσεις για τις επιστροφές, τον ορισμό της ασφαλούς τρίτης χώρας και χώρας προέλευσης, καθώς και τη δυνατότητα δημιουργίας κόμβων επιστροφών παράτυπων μεταναστών εκτός της Ε.Ε. Οι κυβερνήσεις που συνυπογράφουν την επιστολή θεωρούν ότι η έμφαση πρέπει πλέον να μετατοπιστεί από τη θεωρία στην πράξη. Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται στη συνεργασία με τρίτες χώρες, τόσο χώρες προέλευσης όσο και χώρες διέλευσης, με στόχο τον περιορισμό των ροών πριν αυτές φτάσουν στα ευρωπαϊκά σύνορα. Παράλληλα, ζητείται ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ ευρωπαϊκών οργανισμών, όπως η Frontex, και διεθνών φορέων, ώστε οι επιστροφές να γίνονται με πιο συστηματικό και αποτελεσματικό τρόπο.

Αν και η επιστολή δεν κατονομάζει συγκεκριμένα παραδείγματα, στο ευρωπαϊκό παρασκήνιο θεωρείται δεδομένο ότι πρότυπο αποτελεί το ιταλικό εγχείρημα στην Αλβανία, με τη δημιουργία δύο κέντρων για τη διαχείριση αιτούντων άσυλο και επιστροφών. Τα κέντρα αυτά δεν έχουν ακόμη τεθεί σε λειτουργία λόγω νομικών εκκρεμοτήτων, ωστόσο, με βάση τις νέες ευρωπαϊκές ρυθμίσεις, εκτιμάται ότι θα μπορέσουν να ενεργοποιηθούν από τα μέσα του 2026.

Καθοριστικό ζήτημα αποτελεί η χρηματοδότηση των «καινοτόμων λύσεων». Οι 19 κυβερνήσεις υπογραμμίζουν ότι απαιτείται «αποτελεσματική χρήση των οικονομικών πόρων» και ζητούν από την Κομισιόν να καταρτίσει σαφείς κατευθυντήριες γραμμές για την αξιοποίηση τόσο των υφιστάμενων όσο και των μελλοντικών χρηματοδοτικών προγραμμάτων της Ε.Ε., ώστε να υποστηριχθεί η δημιουργία και η λειτουργία των νέων μηχανισμών, σε πλήρη συμμόρφωση με τους στόχους και τις αρχές των ευρωπαϊκών χρηματοδοτικών εργαλείων.

Τα ζητήματα αυτά αναμένεται να τεθούν, έστω και άτυπα, στο περιθώριο του αυριανού Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, στο πλαίσιο της καθιερωμένης συνάντησης ομάδας αρχηγών κρατών-μελών με την πρόεδρο της Κομισιόν. Η συνάντηση αυτή, που ξεκίνησε ως πρωτοβουλία της Ιταλίας, της Δανίας και της Ολλανδίας τον Ιούνιο του 2024, έχει εξελιχθεί σε βασικό φόρουμ συντονισμού για τα κράτη που επιδιώκουν πιο αυστηρή και εξωστρεφή ευρωπαϊκή μεταναστευτική πολιτική.