Ποιοι θα «κρατήσουν» την ειρήνη στη Γάζα

Η εκεχειρία στη Γάζα είναι γεγονός, όμως η πιο κρίσιμη φάση τώρα αρχίζει: ποιος θα διασφαλίσει τη σταθερότητα σε έναν θύλακο κατεστραμμένο από τον πόλεμο και πώς θα οργανωθεί η επόμενη μέρα. Πέρα από τα ζητήματα παραμονής ισραηλινών δυνάμεων και αφοπλισμού της Χαμάς, στο τραπέζι βρίσκονται οι χώρες που θα στείλουν στρατεύματα, καθώς και το αν μια διεθνής δύναμη θα υπαχθεί στις ΗΠΑ ή στον ΟΗΕ. Επί του παρόντος, ένοπλα σώματα της Χαμάς έχουν αναλάβει την αστυνόμευση στις περιοχές απ’ όπου αποχώρησε ο ισραηλινός στρατός, μια μεταβατική ρύθμιση που δύσκολα μπορεί να σταθεί μακροπρόθεσμα. Σύμφωνα με δημοσιεύματα, Πακιστάν, Αζερμπαϊτζάν και Ινδονησία θεωρούνται βασικοί υποψήφιοι για μια δύναμη ασφαλείας στη Λωρίδα, χωρίς ωστόσο τυπικές δεσμεύσεις μέχρι στιγμής. Σύμβουλος του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ κατονόμασε επίσης Αίγυπτο, Κατάρ και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα ως πιθανούς συνεισφέροντες. Η Ινδονησία είναι η μόνη χώρα που έχει δηλώσει δημοσίως διαθεσιμότητα, προτείνοντας έως 20.000 στρατιώτες, με ρητή προϋπόθεση την εντολή του ΟΗΕ — προϋπόθεση που δεν περιλαμβάνεται στο 20σημο ειρηνευτικό σχέδιο Τραμπ. Παράλληλα, αναφορές θέλουν στρατεύματα από αραβικές χώρες να σταθμεύουν εντός Ισραήλ από κοινού με αμερικανικές δυνάμεις για την επίβλεψη της εκεχειρίας.

Το Παρίσι και το Βερολίνο πιέζουν ανοιχτά να διαδραματίσει ο ΟΗΕ κεντρικό ρόλο, τόσο στη δύναμη ασφαλείας όσο και στη μεταβατική διοίκηση της Γάζας. Ο Εμανουέλ Μακρόν δηλώνει ότι η Γαλλία «θα δουλέψει διπλωματικά» στη Νέα Υόρκη για να στηθεί το διεθνές πλαίσιο και ότι το Παρίσι έχει ήδη ξεκινήσει σχεδιασμό, παρότι δεν προτίθεται να συμμετάσχει στρατιωτικά στη δύναμη σταθεροποίησης. Η γαλλογερμανική γραμμή συναντά επιφυλάξεις στην Ουάσιγκτον και την Ιερουσαλήμ, ωστόσο οι αραβικές χώρες δείχνουν να ευνοούν λύση με ομπρέλα ΟΗΕ, κάτι που μπορεί να πιέσει την αμερικανική πλευρά να εξετάσει συμβιβασμό. Σε ό,τι αφορά την αμερικανική εμπλοκή, έχουν καταγραφεί σχέδια για περίπου 200 στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων των ΗΠΑ με ρόλο παρατηρητή/επόπτη της κατάπαυσης του πυρός — εκτός της ίδιας της Γάζας — σε συντονισμό με συνδέσμους αραβικών στρατών. Η αρχιτεκτονική αυτή στοχεύει να εγγυηθεί ότι δεν θα σημειώνονται παραβιάσεις, χωρίς όμως να υποκαθιστά μια πλήρη δύναμη σταθεροποίησης επί του πεδίου.

Στο πολιτικό σκέλος της «επόμενης μέρας», ο Μακρόν μιλά για «ιδιαίτερο ρόλο» της Γαλλίας πλάι στην Παλαιστινιακή Αρχή, προϋποθέτοντας ταυτόχρονα μεταρρυθμίσεις εκ μέρους της. Στο παρασκήνιο ακούγεται το όνομα του Τόνι Μπλερ για την προεδρία μιας «Διεθνούς Μεταβατικής Αρχής της Γάζας», ενώ για την ασφάλεια επικρατεί η ιδέα συμμετοχής κυρίως περιφερειακών παικτών, εντός διεθνούς—κατά προτίμηση οηεδικού—πλαισίου. Το οικονομικό αποτύπωμα της ανοικοδόμησης είναι επίσης τεράστιο: εκτιμήσεις ανεβάζουν τις ανάγκες σε τουλάχιστον 70 δισ. δολάρια. Ε.Ε., Βρετανία, Γαλλία, Ιαπωνία, Ελβετία, Τουρκία και αραβικά κράτη του Κόλπου έχουν δηλώσει διάθεση συνδρομής σε ένα πολυετές σχέδιο ανασυγκρότησης. Η Γαλλία προαναγγέλλει διάσκεψη ανθρωπιστικής βοήθειας τις επόμενες εβδομάδες, σε συνεργασία με την Αίγυπτο, που θα τη φιλοξενήσει. Με την εκεχειρία επισφαλή και τους όρους ασφαλείας, διοίκησης και ανοικοδόμησης να παραμένουν ανοιχτοί, η διεθνής διαχείριση της Γάζας μετατρέπεται σε σύνθετο σταυρόλεξο: χωρίς αποδοχή ΟΗΕ δύσκολα αποκτά νομιμοποίηση, χωρίς αμερικανική ισχύ δύσκολα αποκτά αποτελεσματικότητα και χωρίς περιφερειακή συμμετοχή δύσκολα αποκτά βιωσιμότητα. Το ποια ισορροπία θα επικρατήσει θα κρίνει αν η «παύση πυρός» μπορεί να μετατραπεί σε διαρκή ειρήνη.