Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας και αυξήσεις: Ποιοι μπορεί να βγουν κερδισμένοι

Ένα από τα σημαντικότερα βήματα των τελευταίων ετών στο πεδίο των εργασιακών σχέσεων σηματοδοτεί η Κοινωνική Συμφωνία που υπέγραψαν το υπουργείο Εργασίας και οι Εθνικοί Κοινωνικοί Εταίροι, έπειτα από επτά μήνες εξαντλητικών διαβουλεύσεων. Η συμφωνία, που αναμένεται να λάβει μορφή νομοθεσίας στις αρχές του 2026, επαναφέρει ένα καθεστώς σταθερότητας το οποίο είχε διαρραγεί την περίοδο των μνημονίων και «χτίζει», όπως τόνισε η υπουργός Νίκη Κεραμέως, «ένα νέο περιβάλλον ασφάλειας, αξιοπρέπειας και προβλεψιμότητας για εργαζόμενους και επιχειρήσεις». Στον πυρήνα της συμφωνίας βρίσκεται η πλήρης προστασία των όρων των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας ακόμη και μετά τη λήξη τους. Για πρώτη φορά μετά από δώδεκα χρόνια, επανέρχεται η πλήρης μετενέργεια: οι όροι μιας ΣΣΕ δεν σταματούν να ισχύουν με τη λήξη της, αλλά παραμένουν ενεργοί μέχρι την υπογραφή νέας συλλογικής ή ατομικής σύμβασης. Προβλέπεται αρχικά τρίμηνη παράταση, η οποία στη συνέχεια μετατρέπεται αυτομάτως σε πλήρη παράταση όλων των όρων, καταργώντας ολοκληρωτικά το μνημονιακό καθεστώς της μερικής μετενέργειας που ίσχυε από το 2012. Η προστασία αυτή επεκτείνεται και στους νεοπροσλαμβανόμενους, οι οποίοι καλύπτονται από τους όρους της σύμβασης ακόμη και αν προσληφθούν κατά τη μεταβατική περίοδο.

Η κυβέρνηση και οι κοινωνικοί εταίροι θεωρούν ότι το νέο πλαίσιο δημιουργεί κατάλληλες συνθήκες για αυξήσεις μισθών, βελτιώσεις παροχών και ένα ουσιαστικά πιο σταθερό εργασιακό περιβάλλον, μειώνοντας την ανασφάλεια των εργαζομένων σε περιόδους αλλαγών ή διαπραγματεύσεων. Παράλληλα, δίνει στις επιχειρήσεις μια ξεκάθαρη βάση λειτουργίας, χωρίς συνεχείς διαπραγματεύσεις και αβεβαιότητα, ενισχύοντας τον υγιή ανταγωνισμό και αποθαρρύνοντας πρακτικές που δημιουργούν «γκρίζες ζώνες» στους όρους απασχόλησης. Το δεύτερο μεγάλο σκέλος της συμφωνίας αφορά την ενίσχυση της δυνατότητας επέκτασης μιας ΣΣΕ σε ολόκληρο τον κλάδο. Με τη μείωση του απαιτούμενου ποσοστού κάλυψης από 50% σε 40% και με τη νέα πρόβλεψη ότι οι συμβάσεις που συνυπογράφονται από Εθνικούς Κοινωνικούς Εταίρους θα μπορούν να επεκτείνονται χωρίς να εξετάζεται το ποσοστό κάλυψης, ανοίγει ο δρόμος για μεγαλύτερη προστασία σε περισσότερους εργαζόμενους, ανεξάρτητα από το αν είναι μέλη συνδικαλιστικών οργανώσεων.

Ο τρίτος άξονας της συμφωνίας προβλέπει ταχύτερη επίλυση εργασιακών διαφορών μέσω ΟΜΕΔ, με νέο μηχανισμό προελέγχου και κατάργηση του δεύτερου βαθμού διαιτησίας, ώστε οι διαδικασίες να είναι πιο άμεσες και αποτελεσματικές. Με την έκδοση του Σχεδίου Δράσης τον Δεκέμβριο και την προώθηση του νομοσχεδίου στις αρχές του νέου έτους, η Συμφωνία αποκτά χαρακτήρα θεσμικής τομής. Για την υπουργό Νίκη Κεραμέως, «αποτελεί την πρώτη φορά που το σύνολο των Εθνικών Κοινωνικών Εταίρων συνυπογράφει μια τόσο ευρεία συμφωνία με την Πολιτεία, αποδεικνύοντας ότι ο κοινωνικός διάλογος μπορεί να παράγει πραγματικές λύσεις». Η Κοινωνική Συμφωνία δεν περιορίζεται σε μια τεχνική αναθεώρηση των συλλογικών διαδικασιών· επιχειρεί να αναδομήσει θεμελιώδεις κανόνες της αγοράς εργασίας, δίνοντας σαφή προσανατολισμό σε μια περίοδο οικονομικής ενίσχυσης και αναπτυξιακής δυναμικής. Πρόκειται για μια απόφαση που αλλάζει το τοπίο και, όπως όλα δείχνουν, θα καθορίσει τη μορφή των εργασιακών σχέσεων στη χώρα για τα επόμενα χρόνια.