Σπίτια με ένα ευρώ: Πώς είναι να ζει κανείς στο Μουσομέλι

Στην καρδιά της Σικελίας, εκεί όπου οι λόφοι υψώνονται σαν κύματα γης και τα καμπαναριά μοιάζουν να ξεπηδούν μέσα από πέτρινες πλαγιές, μια μικρή πόλη κατάφερε να μετατραπεί σε παγκόσμιο φαινόμενο. Το Μουσομέλι, άλλοτε ένα ακόμη χωριό της ενδοχώρας που μάχονταν με την εγκατάλειψη, έγινε σύμβολο αναγέννησης χάρη σε μια τολμηρή ιδέα: να πουλήσει τα ερειπωμένα του σπίτια για μόλις ένα ευρώ. Η ιδέα, που ξεκίνησε το 2017 με πρωτοβουλία του δήμου και της τοπικής μεσιτικής εταιρείας Agenzia Immobiliare Siciliana, είχε ως στόχο να αναζωογονήσει το ιστορικό κέντρο. Από τότε, περίπου 450 σπίτια έχουν αλλάξει χέρια — ανάμεσά τους και 150 του «ενός ευρώ». Για όσους αναζητούν κάτι περισσότερο από ένα ρομαντικό ερείπιο, υπάρχουν και κατοικίες πρώτης κατηγορίας, κατοικήσιμες, με τιμές που ξεκινούν από 10.500 ευρώ.

Σε αντίθεση με την εικόνα ενός εγκαταλειμμένου χωριού, το Μουσομέλι των 5.000 κατοίκων σφύζει από ζωή. Στους εμπορικούς του δρόμους υπάρχουν μαγαζιά, φούρνοι, καφετέριες, πιτσαρίες και μικρά εστιατόρια. Διαθέτει νοσοκομείο, ιδιωτική κλινική, σχολεία, σούπερ μάρκετ και αθλητικές εγκαταστάσεις. Τα καλοκαίρια, οι πλατείες πλημμυρίζουν από μουσικές, χορούς και θρησκευτικές πομπές, με κορυφαία τη γιορτή της «Madonna di Mussomeli» στις 8 Σεπτεμβρίου. Η Γερμανίδα Μπάρμπαρα Μέρκλ, που μετακόμισε εκεί το 2024, περιγράφει στο CNN την έκπληξή της: «Περίμενα ένα μέρος ήσυχο, σχεδόν ξεχασμένο. Αντίθετα, βρήκα μια πόλη γεμάτη ενέργεια, όπου κάθε βράδυ κάτι συμβαίνει». Οι ντόπιοι συμμερίζονται την ίδια αίσθηση πληρότητας. «Ζω χωρίς άγχος, χωρίς κίνηση, πηγαίνω σπίτι στο μεσημεριανό διάλειμμα και το βράδυ μπορώ να βγω για βόλτα χωρίς φόβο», λέει η Τσίνζια Σόρτσε, κάτοικος και εμπνεύστρια του προγράμματος. «Τα παιδιά μου αγαπούν αυτή τη γαλήνη — δεν θα την αντάλλασσαν με τη ζωή μιας μεγάλης πόλης».

Όσοι ξένοι εγκαταστάθηκαν στο Μουσομέλι μιλούν για κάτι περισσότερο από χαμηλές τιμές: για ανθρώπους ζεστούς και πρόθυμους να υποδεχθούν τον νέο κάτοικο σαν παλιό φίλο. Η Σιγκαπουριανή Ταχίρα Καν, που έφτασε τον Δεκέμβριο του 2024, λέει: «Σε γνωρίζουν όλοι, σου μιλούν, σε κάνουν να νιώθεις μέρος της κοινότητας. Είναι το ακριβώς αντίθετο της ανωνυμίας μιας μεγαλούπολης». Ο δήμαρχος Τζουζέπε Κατάνια εξηγεί αυτό το πνεύμα με έναν ιδιαίτερο τρόπο: «Η Σικελία έχει μάθει να υποδέχεται. Περάσαμε αιώνες υπό διαφορετικές κυριαρχίες, κι αυτό μας έκανε ανοιχτούς στους ανθρώπους και στις αλλαγές». Η ιστορία της μετανάστευσης έχει αφήσει βαθιά αποτύπωση στο νησί. Πολλοί Σικελοί έφυγαν για να εργαστούν στο εξωτερικό, άλλοι επέστρεψαν, και το Μουσομέλι έμαθε να βλέπει τη διαφορετικότητα ως πλούτο, όχι ως απειλή. Σήμερα, ο ίδιος δήμαρχος φέρνει γιατρούς από την Αργεντινή για να στελεχώσουν το τοπικό νοσοκομείο — μια κίνηση που όχι μόνο έλυσε ένα πρακτικό πρόβλημα, αλλά δημιούργησε και μια νέα κοινότητα μέσα στην πόλη.

Η Σικελία είναι γνωστή για τις ακτές της, αλλά το εσωτερικό της κρύβει μια εξίσου μαγευτική όψη. Το Μουσομέλι απλώνεται ανάμεσα σε λόφους που θυμίζουν Τοσκάνη, με το ιστορικό του κέντρο να μοιάζει σαν να ξεπηδά μέσα από τους βράχους. Από τα σπίτια που βρίσκονται στα ψηλότερα σημεία της πόλης, η θέα απλώνεται μέχρι τον ορίζοντα — κι ας βρίσκεται η θάλασσα μόλις 40 λεπτά μακριά. «Όταν φτάνεις και βλέπεις τα πέτρινα σπίτια να σκαρφαλώνουν στην πλαγιά, δεν μπορείς να μη γοητευτείς», λέει η Σόρτσε. «Η ηρεμία αυτού του τόπου είναι ανεκτίμητη».

Η αναγέννηση ενός τόπου

Όταν ο Κατάνια ανέλαβε τη δημαρχία το 2015, βρήκε μια πόλη που είχε χάσει τα δύο τρίτα του πληθυσμού της – από 18.000 κατοίκους είχαν απομείνει λιγότεροι από 6.000. Το παλιό κέντρο είχε σχεδόν ερημώσει, καθώς οι οικογένειες είχαν μετακομίσει στα νέα κτίρια της «άνω πόλης». Η πρωτοβουλία των σπιτιών του ενός ευρώ δεν ήταν απλώς οικονομική πολιτική· ήταν μια προσπάθεια επαναποίκισης και πολιτισμικής αναβίωσης. Οκτώ χρόνια μετά, το πείραμα δείχνει να αποδίδει. Δεκαοκτώ διαφορετικές εθνικότητες κατοικούν πλέον στο Μουσομέλι, η τοπική οικονομία έχει αναθερμανθεί, οι εργολάβοι δουλεύουν ασταμάτητα, ενώ νέοι ξενώνες, καφέ και εστιατόρια έχουν ξεφυτρώσει παντού. Ο τουρισμός αυξήθηκε κατά 919% μέσα σε οκτώ χρόνια. Για πρώτη φορά μετά από δύο δεκαετίες, ο πληθυσμός σημείωσε αύξηση.

Οι κάτοικοι του Μουσομέλι ζουν πλέον σε έναν τόπο που συνδυάζει παράδοση και διεθνισμό. Οι ξένοι συμμετέχουν στα τοπικά πανηγύρια, σέβονται τα έθιμα και ενσωματώνονται πλήρως στη ζωή της κοινότητας. «Εδώ οι άνθρωποι πίνουν για να γιορτάσουν τη ζωή, όχι για να την ξεχάσουν», λέει η Μπάρμπαρα Μέρκλ, περιγράφοντας τις γιορτές των αγίων που διαδέχονται η μία την άλλη. Αυτό το μικρό σικελικό χωριό, που κάποτε βυθιζόταν στη λήθη, έγινε σήμερα παράδειγμα για όλη την Ευρώπη: πώς μια κοινότητα μπορεί, με απλότητα και φαντασία, να ξαναγράψει το μέλλον της. Το Μουσομέλι απέδειξε ότι πίσω από κάθε ερειπωμένο σπίτι μπορεί να κρύβεται μια δεύτερη ευκαιρία — όχι μόνο για τα κτίρια, αλλά και για τους ανθρώπους που αποφασίζουν να τα κατοικήσουν.