Οι «μαύρες μύγες» που τρώνε τα σκουπίδια μας: Tο νέο μέτωπο της πράσινης πρωτεΐνης

Σε έναν κόσμο που αναζητά λύσεις για τη διατροφική κρίση και τη διαχείριση απορριμμάτων, μια μικρή μύγα ίσως κρύβει ένα μεγάλο μυστικό. Οι προνύμφες της μαύρης μύγας στρατιώτη (Black Soldier Fly) θεωρούνται πλέον «εργάτες της φύσης», ικανοί να μετατρέπουν τόνους οργανικών απορριμμάτων σε πολύτιμη πρωτεΐνη. Η γαλλική εταιρεία Innovafeed προσπαθεί να αξιοποιήσει αυτό το φυσικό φαινόμενο σε βιομηχανική κλίμακα, δημιουργώντας μια νέα γενιά βιώσιμων ζωοτροφών. Οι προνύμφες της μαύρης μύγας είναι ταλαντούχες ανακυκλώτριες: καταναλώνουν νεκρή οργανική ύλη, εξουδετερώνουν μικρόβια και μετατρέπουν τη σήψη σε πρωτεΐνη. Αυτή η πρωτεΐνη χρησιμοποιείται ήδη για να θρέψει ψάρια, πουλερικά και κατοικίδια, αντικαθιστώντας τις παραδοσιακές ζωοτροφές που βασίζονται στη σόγια ή στα ψάρια ιχθυοτροφών, τα οποία επιβαρύνουν περιβαλλοντικά το οικοσύστημα. Η Innovafeed επιδιώκει οι μύγες να αναλάβουν έναν διπλό ρόλο: να καταναλώνουν απορρίμματα τροφίμων, μειώνοντας τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου (περίπου το 10% των ανθρωπογενών εκπομπών προέρχεται από σπατάλη τροφίμων), και να τα μετατρέπουν σε πρώτες ύλες για τη διατροφική αλυσίδα. Στις εγκαταστάσεις της Innovafeed, η ζωή ξεκινά σε τεράστια εκκολαπτήρια, όπου εκατομμύρια μύγες ζευγαρώνουν, γεννούν αυγά και πεθαίνουν μέσα σε λίγες ημέρες. Το αρχικό εκκολαπτήριο φιλοξενεί περίπου 60 εκατομμύρια μύγες, ενώ το δεύτερο, εσωτερικό, φτάνει τα 300 εκατομμύρια — σχεδόν όσους οι πληθυσμοί της Γαλλίας και των Ηνωμένων Πολιτειών μαζί.

Μόλις το 5% των προνυμφών κρατείται για αναπαραγωγή, ενώ το υπόλοιπο 95% μετατρέπεται σε ζωοτροφή:

• οι προνύμφες αποξηραίνονται και μετατρέπονται σε πρωτεϊνική σκόνη για ψάρια,

• τα λίπη τους παράγουν έλαια για ζωοτροφές ή τροφές κατοικίδιων,

• τα περιττώματα γίνονται φυσικό λίπασμα.

Η εταιρεία υποστηρίζει ότι τα παράγωγα αυτά βελτιώνουν τη στοματική και εντερική υγεία των ζώων, ενώ η όλη διαδικασία δεν αφήνει κανένα απόβλητο. Παρά την τεχνολογική πρόοδο, το εγχείρημα παραμένει οικονομικά εύθραυστο. Οκτώ χρόνια μετά την εκτροφή των πρώτων μυγών, η Innovafeed δεν έχει ακόμη κέρδη, ενώ αρκετοί ανταγωνιστές της έχουν πτωχεύσει. Η τιμή της πρωτεΐνης εντόμων είναι υψηλότερη από της σόγιας ή των ψαριών ζωοτροφής, γεγονός που περιορίζει τη μαζική της υιοθέτηση. Η επιβίωση του κλάδου εξαρτάται από δύο κρίσιμους παράγοντες: Την αποδοχή των αγοραστών, που πρέπει να πληρώσουν περισσότερα για βιώσιμα προϊόντα και την προσαρμογή των κανονισμών, καθώς πολλές ρυθμιστικές αρχές παραμένουν επιφυλακτικές στην ιδέα της εκτροφής ψαριών ή ζώων με έντομα.

Η χρήση πρωτεΐνης εντόμων μπορεί να μειώσει την υπεραλίευση και την αποψίλωση των δασών για την παραγωγή σόγιας. Όπως τονίζει η Katherine Bryar της εταιρείας BioMar, «αν δεν βρούμε νέες πηγές τροφής, οι ωκεανοί θα εξαντληθούν». Επιπλέον, οι μαύρες μύγες παράγουν αντιμικροβιακές πρωτεΐνες που μειώνουν την ανάγκη για αντιβιοτικά, κάνοντας την εκτροφή ζώων πιο φυσική και υγιή. Παρά τα πλεονεκτήματα, η υψηλή τιμή και η πολυπλοκότητα των αδειοδοτήσεων καθιστούν δύσκολη τη διάδοση της πρακτικής. Η έρευνα για την προσαρμογή των συνταγών ζωοτροφών ή τροφών κατοικίδιων είναι χρονοβόρα και δαπανηρή.

Αν η βιομηχανία καταφέρει να αυξήσει την παραγωγή από λίγες χιλιάδες σε εκατομμύρια τόνους ετησίως, η πρωτεΐνη εντόμων θα μπορούσε να γίνει σημαντικός σύμμαχος κατά της κλιματικής αλλαγής. Η Innovafeed σχεδιάζει δεκάδες νέες μονάδες στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ, κοντά σε πηγές απορριμμάτων τροφίμων και βιομηχανίες που παράγουν θερμότητα, ώστε να αξιοποιούνται οι ενεργειακοί πόροι κυκλικά. Παράλληλα, αναπτύσσονται οικιακές λύσεις: μικρές συσκευές εκτροφής εντόμων που επιτρέπουν στους πολίτες να ανακυκλώνουν τα υπολείμματα της κουζίνας τους σε ζωοτροφή ή λίπασμα. Ίσως, λοιπόν, το μέλλον της βιώσιμης διατροφής να μην κρύβεται στα εργαστήρια, αλλά στις πιο ταπεινές μορφές ζωής. Αν οι προνύμφες της μαύρης μύγας μπορέσουν να μεταμορφώσουν τα απορρίμματα σε πηγή τροφής, τότε ο άνθρωπος θα έχει βρει έναν απρόσμενο σύμμαχο στην κυκλική οικονομία — έναν μικρό στρατιώτη στην υπηρεσία του πλανήτη.