Ίαν Μακ Γιούαν: Ένα μικρό αντικείμενο, ένα μεγάλο λάθος

Ο πολυβραβευμένος Βρετανός συγγραφέας Ίαν Μακ Γιούαν, γνωστός για τη διεισδυτική του ματιά πάνω στην ανθρώπινη συμπεριφορά και τις κοινωνικές εμμονές, δεν δίστασε να χαρακτηρίσει «παραφροσύνη» τη σύγχρονη συνήθεια να κουβαλούν όλοι παντού ένα μπουκάλι νερό. Μιλώντας στο Φεστιβάλ Λογοτεχνίας του Τσέλτεναμ, ο συγγραφέας του Atonement παρατήρησε με χιούμορ αλλά και προβληματισμό πως η ανάγκη για συνεχή ενυδάτωση έχει μετατραπεί σε σύμβολο μιας κοινωνίας που παρασύρεται εύκολα από μικρές, αλλά ενδεικτικές ψευδαισθήσεις ανάγκης. «Πριν από τριάντα χρόνια κανείς δεν κουβαλούσε μαζί του νερό», είπε. «Έπινες ένα ποτήρι από τη βρύση όταν επέστρεφες σπίτι. Ξαφνικά πειστήκαμε ότι δεν μπορούμε να περάσουμε δέκα λεπτά χωρίς να διψάσουμε. Αυτό είναι παράλογο».

Ο Μακ Γιούαν, που συχνά πραγματεύεται οικολογικά ζητήματα στα έργα του, επισήμανε την αντίφαση μιας κοινωνίας που δηλώνει ευαισθητοποιημένη για το περιβάλλον, ενώ ταυτόχρονα περιβάλλεται από εκατομμύρια πλαστικά μπουκάλια. «Λες και η δίψα είναι μια επιδημία. Είναι μόνο σε ακραίες περιπτώσεις. Απλώς περιμένετε λίγα λεπτά και πιείτε ένα τσάι στο σπίτι σας», πρόσθεσε ειρωνικά. Ο συγγραφέας ανέσυρε και μια ανάμνηση από έναν παλιό του φίλο, ο οποίος είχε σχολιάσει σκωπτικά την ανθρώπινη εξάρτηση από το πλαστικό. «Περπατούσαμε και έτρωγε ένα απαίσιο χάμπουργκερ μέσα σε κουτί πολυστυρενίου», αφηγήθηκε. «Του είπα ότι το δοχείο είναι αποκρουστικό και εκείνος απάντησε: “Οι μελλοντικές γενιές θα μας ευγνωμονούν, γιατί αυτό το κομμάτι πλαστικό κράτησε το χάμπουργκερ μου ζεστό για τριάντα δευτερόλεπτα παραπάνω”. Αυτή είναι η τρέλα στην οποία όλοι συμμετέχουμε».

Περιστρέφοντας τη συζήτηση γύρω από τις νέες γενιές, ο 76χρονος συγγραφέας εξέφρασε επίσης ανησυχία για την απώλεια συγκέντρωσης των νέων λόγω της υπερβολικής χρήσης των κοινωνικών δικτύων. «Οι νέοι έχουν χάσει την εξάσκηση στο να διαβάζουν μακροσκελή κείμενα», είπε, «αλλά αυτό μπορεί να επανέλθει. Υπάρχουν πολύ πιο σοβαρά πράγματα που αξίζει να μας απασχολούν». Ο Μακ Γιούαν δεν απέφυγε να θίξει και το θέμα της λογοκρισίας στη λογοτεχνία, αναφερόμενος στους λεγόμενους sensitivity readers, δηλαδή όσους εξετάζουν τα κείμενα πριν τη δημοσίευσή τους για πιθανές «ευαίσθητες» ή προσβλητικές αναφορές. Κάλεσε τους νεότερους συγγραφείς να γράφουν χωρίς φόβο, τονίζοντας πως «η τέχνη χάνει το νόημά της όταν προσαρμόζεται στη φοβία του να μην ενοχλήσει κανέναν». Με τον καυστικό του λόγο και το γνωστό του χιούμορ, κατέληξε: «Σε όσους προσβάλλονται από κάθε διαφορετική άποψη ή λέξη, έχω μόνο ένα μήνυμα: στο διάολο όλοι τους».