Η Ελλάδα αντιμέτωπη με το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τις οικογενειακές παροχές

Σε ένα από τα σοβαρότερα επεισόδια της πολύμηνης διαδικασίας επί παραβάσει, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε να παραπέμψει την Ελλάδα στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κρίνοντας ότι η χώρα δεν έχει εναρμονίσει το πλαίσιο για τις οικογενειακές παροχές με τις ενωσιακές αρχές περί κοινωνικής ασφάλισης και ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζομένων. Η Κομισιόν υποστηρίζει ότι η ελληνική νομοθεσία επιβάλλει περιορισμούς διαμονής, οι οποίοι αντίκεινται στα ευρωπαϊκά κείμενα, τόσο για τους πολίτες της ΕΕ όσο και –ακόμη περισσότερο– για τους υπηκόους τρίτων χωρών που καλύπτονται από τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς. Σύμφωνα με τις Βρυξέλλες, για να διεκδικήσει κάποιος οικογενειακές παροχές πρέπει, εφόσον είναι πολίτης κράτους-μέλους, να έχει ζήσει στην Ελλάδα για τουλάχιστον πέντε χρόνια με τα παιδιά του. Για τους υπηκόους τρίτων χωρών, ακόμη κι όταν μετακινούνται εντός της ΕΕ και υπάγονται στους κανόνες συντονισμού κοινωνικής ασφάλισης, απαιτείται δωδεκαετής παραμονή. Αυτή η διαφοροποίηση θεωρείται διακριτική μεταχείριση, αντίθετη με όσα προβλέπει ο Κανονισμός 883/2004, ο οποίος απαγορεύει ρητά οποιαδήποτε προϋπόθεση κατοικίας ως κριτήριο πρόσβασης σε παροχές κοινωνικής ασφάλισης. Στο ίδιο μήκος κύματος, τόσο ο Κανονισμός 492/2011 όσο και το άρθρο 45 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της ΕΕ κατοχυρώνουν την ίση μεταχείριση όσων μετακινούνται εντός των ευρωπαϊκών συνόρων για να εργαστούν, χωρίς φραγμούς που να συνδέονται με ιθαγένεια ή διάρκεια παραμονής.

Η διαδικασία είχε ξεκινήσει τον Νοέμβριο του 2023 με προειδοποιητική επιστολή και συνεχίστηκε τον Ιούλιο του 2024 με αιτιολογημένη γνώμη. Καθώς η ελληνική πλευρά δεν προχώρησε στις αλλαγές που ζητήθηκαν, η Επιτροπή επέλεξε το επόμενο στάδιο, αυτό της παραπομπής στο Δικαστήριο, το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε μελλοντικά οικονομικά πρόστιμα ή υποχρέωση άμεσης νομοθετικής προσαρμογής. Την ίδια ημέρα, οι Βρυξέλλες προχώρησαν και σε δεύτερη κίνηση, αυτή τη φορά σε βάρος του πλαισίου που διέπει την αξιοποίηση δημόσιων παράκτιων περιοχών. Όπως αναφέρει η Επιτροπή, η ελληνική νομοθεσία επιτρέπει σε ορισμένους επιχειρηματίες που βρίσκονται ήδη εγκατεστημένοι δίπλα στη ζώνη της ακτής να αποκτούν δικαιώματα χρήσης των παραλιακών τμημάτων απευθείας, χωρίς ανοικτό και ανταγωνιστικό μηχανισμό. Η πρακτική αυτή θεωρείται ασύμβατη με την Οδηγία Υπηρεσιών και με την ελευθερία εγκατάστασης, οι οποίες επιβάλλουν διαφανείς, αμερόληπτες και ισότιμες διαδικασίες σε κάθε ενδιαφερόμενο. Στο σημερινό καθεστώς, όπως επισημαίνει η Κομισιόν, ένας πάροχος από άλλη χώρα της ΕΕ αποθαρρύνεται ουσιαστικά από το να δραστηριοποιηθεί σε ελληνική παραλία, καθώς δεν έχει πρόσβαση σε ανοικτό διαγωνισμό. Η Επιτροπή είχε απευθύνει προειδοποιητική επιστολή τον Δεκέμβριο του 2024. Δεδομένου ότι οι εξηγήσεις της Αθήνας δεν κρίθηκαν επαρκείς, τώρα αποστέλλεται αιτιολογημένη γνώμη. Η Ελλάδα έχει πλέον δύο μήνες για να παρουσιάσει συμμόρφωση. Αν αυτό δεν συμβεί, η υπόθεση μπορεί επίσης να οδηγηθεί στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.