Γενεύη – Ουκρανία: Τα πέντε σημεία «κλειδιά» των συνομιλιών

Η Γενεύη μετατράπηκε την Κυριακή σε επίκεντρο ενός σπάνιας έντασης διπλωματικού γύρου, καθώς Αμερικανοί, Ουκρανοί και Ευρωπαίοι αξιωματούχοι συναντήθηκαν για να επεξεργαστούν τις παραλλαγές του σχεδίου του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ για τον τερματισμό της σύγκρουσης στην Ουκρανία. Στο τέλος της μαραθώνιας ημέρας, Ουάσιγκτον και Κίεβο ανακοίνωσαν σε κοινό ανακοινωθέν ότι σημειώθηκε «σύγκλιση» ως προς το πώς μπορεί να διαμορφωθεί μια ειρηνευτική τελική γραμμή, ξεκαθαρίζοντας πως οποιαδήποτε συμφωνία οφείλει να διασφαλίζει πλήρως την ουκρανική κυριαρχία. Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, Μάρκο Ρούμπιο, εμφανίστηκε ασυνήθιστα αισιόδοξος, χαρακτηρίζοντας τις διαβουλεύσεις στη Γενεύη «την πιο ουσιαστική φάση» της μέχρι τώρα διαδικασίας. Μαζί του βρίσκονταν ο Τζάρεντ Κούσνερ και ο στρατηγός Άλεξους Γκρίνκιουιτς, ενώ από την ουκρανική πλευρά ηγήθηκε ο ισχυρός συνεργάτης του Ζελένσκι, Αντρίι Γερμάκ.

Παρά τους χαμηλούς τόνους, ο Λευκός Οίκος έσπευσε να επιβεβαιώσει ότι η τελευταία εκδοχή του σχεδίου ενσωματώνει τις βασικές ανησυχίες του Κιέβου: εγγυήσεις ασφαλείας, προστασία κρίσιμων υποδομών, μακροπρόθεσμη οικονομική στήριξη και σεβασμό στη θαλάσσια ελευθερία. Η θετική εικόνα της Γενεύης σκιάστηκε από την οξεία παρέμβαση του Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος κατηγόρησε το Κίεβο για «καμία ευγνωμοσύνη». Υποστήριξε ότι κληρονόμησε έναν πόλεμο «που δεν έπρεπε να ξεκινήσει» και ότι η Ευρώπη συνεχίζει να αγοράζει ρωσικό πετρέλαιο, ενώ οι ΗΠΑ παρέχουν όπλα και οικονομική βοήθεια. Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι αντέδρασε άμεσα, ευχαριστώντας δημόσια τις ΗΠΑ και προσωπικά τον Τραμπ «για τη βοήθεια που έσωσε ουκρανικές ζωές», με αναφορά στους αντιαρματικούς πυραύλους Javelin.

Η Ευρώπη μπαίνει επιθετικά στο παιχνίδι

Οι Ευρωπαίοι, φοβούμενοι ότι θα βρεθούν εκτός του τελικού παζαριού, πραγματοποίησαν παράλληλες συναντήσεις στη Γενεύη. Ο Εμανουέλ Μακρόν είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Ζελένσκι, ενώ ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μέρετς δήλωσε ότι η επίτευξη συνολικής συμφωνίας ως τις 27 Νοεμβρίου είναι «εξαιρετικά δύσκολη». Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν τόνισε ότι το ευρωπαϊκό αποτύπωμα πρέπει να είναι «κεντρικό» σε οποιαδήποτε ειρηνευτική διευθέτηση, ενώ Ιταλία, Γαλλία, Γερμανία και Βρετανία εργάστηκαν πάνω σε μια αναθεωρημένη αντιπρόταση, με ορισμένα σημεία να διαρρέουν από νωρίς. Η «Ε3» (Παρίσι–Βερολίνο–Λονδίνο) συναντήθηκε με την ουκρανική αποστολή και, μαζί με Ιταλούς και Καναδούς διπλωμάτες, επιχείρησε να ξαναγράψει εκτεταμένα την αμερικανική φόρμουλα των 28 σημείων. Λίγες ώρες μετά τις δηλώσεις Τραμπ, ο Βρετανός πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ συνομίλησε με τον Αμερικανό πρόεδρο, με το Λονδίνο να ξεκαθαρίζει ότι «όλοι πρέπει να εργαστούν για μια δίκαιη και διαρκή ειρήνη». Η Βρετανία συντάσσεται με τις ευρωπαϊκές ανησυχίες σχετικά με την πιθανότητα η Ουκρανία να μείνει «εκτεθειμένη» σε μελλοντική ρωσική πίεση.

Σημεία τριβής, αμφιλεγόμενες παραχωρήσεις

Το αμερικανικό σχέδιο των 28 σημείων περιλαμβάνει:

• μετατροπή τμημάτων του Ντονμπάς σε αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη με ουκρανική απόσυρση,

• ντε φάκτο αναγνώριση της ρωσικής κυριαρχίας σε Κριμαία, Λουχάνσκ, Ντονέτσκ,

• πάγωμα της γραμμής μετώπου σε Χερσώνα και Ζαπορίζια,

• επιστροφή της Ρωσίας σε G8 και σταδιακή άρση κυρώσεων,

• όριο 600.000 στρατιωτών στον ουκρανικό στρατό.

Οι ρυθμίσεις αυτές έχουν ήδη κριθεί «μη αποδεκτές» από το Κίεβο και μια μεγάλη μερίδα Ευρωπαίων, ενώ ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν χαιρέτισε την πρώτη εκδοχή του σχεδίου. Ο Ρουστέμ Ουμέροφ, επικεφαλής του ουκρανικού Συμβουλίου Ασφαλείας, ανέφερε ότι οι νέες προτάσεις περιλαμβάνουν «πολλές ουκρανικές προτεραιότητες». Ωστόσο, η προοπτική εδαφικών παραχωρήσεων παραμένει «κόκκινη γραμμή» για το Κίεβο, καθώς οι περιοχές που ζητείται να αποσυρθεί ο ουκρανικός στρατός θεωρούνται ζωτικής σημασίας για την άμυνα της χώρας. Ο Ζελένσκι, σε νέα δήλωση, υπογράμμισε ότι κινήσεις για τον τερματισμό του πολέμου «πρέπει να είναι εφαρμόσιμες και να ενισχύουν την ουκρανική αξιοπρέπεια», ενώ άφησε να εννοηθεί ότι ενδέχεται να ταξιδέψει στην Ουάσιγκτον μέσα στην εβδομάδα για απευθείας συνομιλίες με τον Τραμπ. Παρά την αμερικανική αισιοδοξία, το Κρεμλίνο δεν έχει εκφράσει δημόσια θέση για τις τελευταίες τροποποιήσεις. Η Ουάσινγκτον απέφυγε να επιβεβαιώσει αν ζητά από τη Ρωσία αντίστοιχες παραχωρήσεις, γεγονός που προκαλεί αμφιβολίες σχετικά με το εάν ο Πούτιν θα δεχθεί ένα σχέδιο που περιορίζει τις μαξιμαλιστικές του απαιτήσεις.

Παρότι η αρχική διορία του Τραμπ για απάντηση μέχρι την Πέμπτη παραμένει τυπικά σε ισχύ, ο Μάρκο Ρούμπιο άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο παράτασης. «Το χρονοδιάγραμμα δεν είναι γραμμένο σε πέτρα», ανέφερε, δηλώνοντας ότι προτεραιότητα είναι η πρόοδος – όχι η βιασύνη. Ενώ ο διπλωματικός μαραθώνιος συνεχίζεται, οι ηγέτες της Ε.Ε., ανάμεσά τους και ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, θα ενημερωθούν μέσω έκτακτης τηλεδιάσκεψης για τις εξελίξεις πριν ξεκινήσει ο νέος κύκλος επαφών.