Απαγόρευση μπούρκας Πορτογαλία: Σφοδρές αντιδράσεις για το μέτρο που προώθησε η ακροδεξιά

Η Πορτογαλία ετοιμάζεται να προσχωρήσει στη λίστα των ευρωπαϊκών χωρών που απαγορεύουν τη χρήση της μπούρκας και του νικάμπ σε δημόσιους χώρους, μετά την ψήφιση σχετικού νομοσχεδίου από το κοινοβούλιο, έπειτα από πρόταση του ακροδεξιού κόμματος Chega (Αρκετά). Το νομοσχέδιο προβλέπει ότι οποιοδήποτε κάλυμμα προσώπου ή κεφαλιού που εμποδίζει την ταυτοποίηση του ατόμου θα απαγορεύεται στους περισσότερους δημόσιους χώρους, ανεξαρτήτως φύλου ή θρησκεύματος. Η ρύθμιση αφορά κυρίως την μπούρκα –που καλύπτει ολόκληρο το σώμα– και το νικάμπ, το ισλαμικό πέπλο που αφήνει ακάλυπτους μόνο τους οφθαλμούς. Η εξαίρεση αφορά συγκεκριμένους χώρους, όπως χώρους λατρείας, αεροπλάνα και διπλωματικές εγκαταστάσεις, όπου η κάλυψη του προσώπου θα επιτρέπεται για λόγους σεβασμού ή ασφάλειας. Οι παραβάτες θα αντιμετωπίζουν πρόστιμα που κυμαίνονται από 200 έως 4.000 ευρώ, ανάλογα με τις συνθήκες.

Το νομοσχέδιο χρειάζεται ακόμη την υπογραφή του προέδρου Μαρσέλου Ρεμπέλου ντε Σόουζα, ο οποίος έχει το δικαίωμα είτε να το επικυρώσει είτε να το επιστρέψει στο κοινοβούλιο με βέτο, ή να το παραπέμψει στο Συνταγματικό Δικαστήριο για έλεγχο συνταγματικότητας. Εάν τελικά επικυρωθεί, η Πορτογαλία θα ακολουθήσει το παράδειγμα χωρών όπως η Γαλλία, η Αυστρία, το Βέλγιο και οι Κάτω Χώρες, που έχουν θεσπίσει μερικές ή πλήρεις απαγορεύσεις κάλυψης του προσώπου. Το κόμμα Chega, που κατέθεσε την πρόταση, υποστήριξε ότι η απαγόρευση αποτελεί μέτρο υπέρ των δικαιωμάτων των γυναικών και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, υποστηρίζοντας πως «η κάλυψη του προσώπου υποβάλλει τα άτομα, ειδικά τις γυναίκες, σε καθεστώτα αποκλεισμού και υποτέλειας».

Αντίθετα, η αντιπολίτευση και οι αριστερές παρατάξεις αντέδρασαν έντονα, χαρακτηρίζοντας το νομοσχέδιο στοχευμένο και διακριτικό απέναντι στους μουσουλμανικούς πληθυσμούς της χώρας. Ο βουλευτής του Σοσιαλιστικού Κόμματος, Πέδρο Ντελγκάδο Άλβες, δήλωσε ότι η πρόταση του Chega «χρησιμοποιεί το ζήτημα της γυναικείας ελευθερίας ως πρόσχημα για να στοχοποιήσει τους αλλοδαπούς και όσους έχουν διαφορετική θρησκεία». «Καμία γυναίκα δεν πρέπει να εξαναγκάζεται να φορέσει πέπλο», τόνισε, «αλλά η λύση δεν είναι να επιβάλεις νέα απαγόρευση στο όνομα της ελευθερίας».

Η συζήτηση έχει προκαλέσει έντονη κοινωνική και πολιτική αντιπαράθεση στη Λισαβόνα, καθώς πολλοί θεωρούν ότι το μέτρο δεν ανταποκρίνεται σε υπαρκτό πρόβλημα – οι μουσουλμάνες γυναίκες που φορούν μπούρκα ή νικάμπ στην Πορτογαλία είναι ελάχιστες – αλλά εξυπηρετεί συμβολική ατζέντα πολιτικής πόλωσης. Η Ένωση Μουσουλμάνων Πορτογαλίας έκανε λόγο για «νομοθέτηση φόβου», ενώ οργανώσεις δικαιωμάτων προειδοποιούν ότι τέτοιες απαγορεύσεις διευρύνουν το κοινωνικό χάσμα και καλλιεργούν ξενοφοβικές αντιλήψεις σε μια κοινωνία που ως τώρα διακρινόταν για την ανεκτικότητά της. Από την άλλη πλευρά, οι υποστηρικτές του μέτρου υποστηρίζουν ότι πρόκειται για πράξη πολιτισμικής αυτοπροστασίας, καθώς «η δημόσια σφαίρα πρέπει να βασίζεται στη διαφάνεια και στην ισότητα».