ΑΟΖ Κύπρου – Λιβάνου: Έντονη αντίδραση της Τουρκίας

Έντονη ήταν η αντίδραση της Άγκυρας στη συμφωνία που υπέγραψαν Κύπρος και Λίβανος για την οριοθέτηση Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, με το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών να επιχειρεί για μία ακόμη φορά να αμφισβητήσει τη διεθνή νομιμότητα των ενεργειών της Λευκωσίας και να επαναφέρει στο προσκήνιο τον γνωστό ισχυρισμό περί «μη εκπροσώπησης» των Τουρκοκυπρίων από την Κυπριακή Δημοκρατία. Σε ανακοίνωση που ανάρτησε στον λογαριασμό του στο Χ ο εκπρόσωπος του τουρκικού ΥΠΕΞ, Οντσού Κετσελί, υποστήριξε ότι η Κυπριακή Δημοκρατία «δεν έχει καμία εξουσία να προχωρεί σε αποφάσεις που αφορούν ολόκληρο το νησί», χαρακτηρίζοντάς την επανειλημμένα ως “Ελληνοκυπριακή Διοίκηση”. Πρόκειται για πάγια ρητορική της Άγκυρας, η οποία αρνείται να αναγνωρίσει το διεθνώς κατοχυρωμένο καθεστώς της Κυπριακής Δημοκρατίας κι επιχειρεί να εμφανίσει το ψευδοκράτος ως ισότιμο πολιτειακό μόρφωμα.

Ο Κετσελί προχώρησε ακόμη περισσότερο, καλώντας τις χώρες της περιοχής αλλά και τη διεθνή κοινότητα να «μη νομιμοποιήσουν» τη συμφωνία, υιοθετώντας για μία ακόμη φορά τη γραμμή περί «μονομερών κινήσεων» της Λευκωσίας. Στην ανακοίνωση σημειώνεται ότι, παρότι το πεδίο της συμφωνημένης ΑΟΖ βρίσκεται εκτός των περιοχών που η Τουρκία θεωρεί ότι αποτελούν δική της υφαλοκρηπίδα, η Άγκυρα αντιμετωπίζει το θέμα «στο πλαίσιο του Κυπριακού και των δικαιωμάτων των Τουρκοκυπρίων». Με αυτόν τον τρόπο επιχειρεί να προσδώσει πολιτικό βάρος σε ένα ζήτημα που αφορά διεθνές δίκαιο, διμερείς συμφωνίες και το κυριαρχικό δικαίωμα της Κυπριακής Δημοκρατίας να συνάπτει συμφωνίες οριοθέτησης. Το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών υπενθύμισε ότι ανάλογη συμφωνία είχε υπογραφεί μεταξύ Λευκωσίας και Βηρυτού ήδη από το 2007, αλλά δεν είχε τεθεί σε ισχύ. Η ανανέωσή της σήμερα, έστω και σε ένα εξαιρετικά εύθραυστο περιφερειακό περιβάλλον, θεωρείται από την Άγκυρα κίνηση που «αφορά άμεσα», όπως αναφέρει η ανακοίνωση, τα «ίσα δικαιώματα των Τουρκοκυπρίων». Και αυτό παρά το γεγονός ότι τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας επί της ΑΟΖ της έχουν επικυρωθεί από τον ΟΗΕ και υποστηρίζονται από την ΕΕ, τις ΗΠΑ και τη συντριπτική πλειονότητα των διεθνών οργανισμών.

Σε ιδιαίτερα αυστηρό τόνο, η τουρκική διπλωματία κάλεσε τις χώρες της Μέσης Ανατολής να μην «παρασυρθούν» από την Κυπριακή Δημοκρατία και να μην «γίνουν όργανα» σε αυτό που η Άγκυρα χαρακτηρίζει «σφετερισμό των δικαιωμάτων των Τουρκοκυπρίων». Η Άγκυρα δηλώνει επίσης ότι θα συνεχίσει «μαζί με την ΤΔΒΚ» —όπως ονομάζει το αποσχιστικό μόρφωμα στα κατεχόμενα— να υπερασπίζεται «με αποφασιστικότητα» τις θέσεις της. Η νέα τουρκική αντίδραση έρχεται σε μια περίοδο αυξημένης κινητικότητας στην Ανατολική Μεσόγειο, όπου οι θαλάσσιες ζώνες εξακολουθούν να αποτελούν σημείο έντονου ανταγωνισμού. Στο μέτωπο της Κύπρου, η Λευκωσία έχει προχωρήσει εδώ και δύο δεκαετίες σε σειρά συμφωνιών οριοθέτησης με την Αίγυπτο, το Ισραήλ και τον Λίβανο, κατοχυρώνοντας με διεθνείς πράξεις τις ζώνες στις οποίες έχει δικαιοδοσία για έρευνα και εκμετάλλευση φυσικών πόρων.

Παράλληλα, η Τουρκία συνεχίζει να επιχειρεί να δημιουργήσει νομικό προηγούμενο μέσω του δόγματος περί «ίσης κυριαρχίας» των Τουρκοκυπρίων, μια θέση που ούτε αναγνωρίζεται ούτε υιοθετείται από την διεθνή κοινότητα, η οποία εξακολουθεί να θεωρεί το Κυπριακό ζήτημα ζήτημα κατοχής και όχι διαμοιρασμού της κυριαρχίας. Η συμφωνία Κύπρου–Λιβάνου, αν και τεχνικού χαρακτήρα, αποκτά έτσι σημαντική πολιτική διάσταση, καθώς εντάσσεται στο ευρύτερο ενεργειακό παζλ της Ανατολικής Μεσογείου και στο πλαίσιο της επανεκκίνησης διπλωματικών επαφών της ΕΕ με χώρες της περιοχής. Για τη Λευκωσία, αποτελεί ακόμη ένα βήμα ενίσχυσης της διεθνούς της παρουσίας και επιβεβαίωσης των θαλάσσιων δικαιωμάτων της· για την Άγκυρα, μια ακόμη αφορμή να προβάλλει τη θέση της ότι «κανένα βήμα δεν μπορεί να γίνεται χωρίς την άδεια των Τουρκοκυπρίων».