Τζέιν Γκούντολ: «Θα έστελνα τον Τραμπ, τον Μασκ και τους ισχυρούς του κόσμου σε ένα διαστημόπλοιο χωρίς επιστροφή»

Η Τζέιν Γκούντολ, η γυναίκα που αφιέρωσε τη ζωή της στη μελέτη των χιμπατζήδων και άλλαξε για πάντα την επιστήμη της πρωτευοντολογίας, έφυγε από τη ζωή στα 91 της χρόνια, αφήνοντας πίσω της όχι μόνο μια ανεκτίμητη επιστημονική παρακαταθήκη, αλλά και ένα τελευταίο, τολμηρό μήνυμα για την ανθρώπινη φύση και την εξουσία. Σε μια συνέντευξη που δόθηκε λίγους μήνες πριν τον θάνατό της και δημοσιοποιήθηκε στο ντοκιμαντέρ Famous Last Words του Netflix, η Γκούντολ δεν μίλησε απλώς ως επιστήμονας, αλλά ως άνθρωπος που έζησε αρκετά για να δει πώς η επιθετικότητα και η φιλοδοξία των «άλφα» ηγετών διαμορφώνουν την ιστορία. Με έναν ειρωνικό τόνο, είπε ότι αν μπορούσε, θα έστελνε τον Ντόναλντ Τραμπ, τον Έλον Μασκ, τον Βλαντιμίρ Πούτιν, τον Σι Τζινπίνγκ και τον Μπενιαμίν Νετανιάχου «σε ένα διαστημόπλοιο χωρίς επιστροφή». «Υπάρχουν άνθρωποι που δεν συμπαθώ», είπε χαμογελώντας. «Θα ήθελα να τους βάλω σε ένα από τα διαστημόπλοια του Μασκ και να τους στείλω στον πλανήτη που είναι βέβαιος πως θα ανακαλύψει». Και όταν ο σκηνοθέτης Μπραντ Φάλτσουκ τη ρώτησε αν ανάμεσά τους θα ήταν και ο ίδιος ο Έλον Μασκ, εκείνη απάντησε χωρίς δισταγμό: «Απολύτως. Θα ήταν ο οικοδεσπότης».

Η Γκούντολ, πιστή στη βαθιά της παρατήρηση της ζωικής και ανθρώπινης συμπεριφοράς, εξήγησε ότι οι ηγέτες που λειτουργούν με ένστικτο κυριαρχίας θυμίζουν τα άλφα αρσενικά των χιμπατζήδων. «Υπάρχουν δύο είδη άλφα», είπε. «Εκείνος που χρησιμοποιεί τη βία και σύντομα χάνει τη θέση του, και εκείνος που χρησιμοποιεί τη νοημοσύνη και τις συμμαχίες του για να επιβιώσει περισσότερο». Ο Ντόναλντ Τραμπ, είχε δηλώσει ήδη από το 2022, «συμπεριφέρεται όπως οι χιμπατζήδες όταν διεκδικούν κυριαρχία – φουσκώνουν το στήθος τους, κάνουν θόρυβο, προσπαθούν να φοβίσουν». Στο ντοκιμαντέρ αναλύει με ψυχραιμία τον μηχανισμό της συλλογικής επιθετικότητας: «Όταν ένας βλέπει έναν ξένο, τρομάζει, σηκώνεται η τρίχα του, και η στάση αυτή μεταδίδεται στους υπόλοιπους. Η επιθετικότητα είναι μεταδοτική, τόσο στα ζώα όσο και στους ανθρώπους». Η φράση αυτή, ίσως περισσότερο από κάθε άλλη, συνοψίζει τη φιλοσοφία της Γκούντολ για την κοινωνία και την πολιτική: μια προειδοποίηση για το πώς ο φόβος, όταν καλλιεργείται, γεννά βία και αυταρχισμό.

Παρότι οι διαπιστώσεις της ήταν συχνά σκοτεινές, η ίδια δεν έχασε ποτέ την πίστη της στην καλοσύνη του ανθρώπου. «Πιστεύω πως οι περισσότεροι άνθρωποι είναι καλοί», είπε. «Αν αναθρέψουμε μια νέα γενιά συμπονετικών πολιτών, υπάρχει ελπίδα». Η Γκούντολ παρομοίασε τη σημερινή εποχή με τη σκοτεινή περίοδο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου: «Όπως τότε, έτσι και τώρα, δεν μπορείς να χάσεις το κουράγιο σου. Πολεμάς με ό,τι έχεις – ακόμη και με σπασμένα μπουκάλια, όπως έλεγε ο Τσόρτσιλ». Κλείνοντας τη συνέντευξη, άφησε την τελευταία της παρακαταθήκη, με μια φράση που θυμίζει περισσότερο προσευχή παρά επιστημονική διατύπωση: «Ο κόσμος σκοτεινιάζει, αλλά υπάρχει ακόμη φως. Αν χάσουμε την ελπίδα, γινόμαστε αδρανείς. Αν όμως πιστέψουμε στη δύναμη των μικρών πράξεων, μπορούμε να αλλάξουμε την πορεία του πλανήτη. Η ελπίδα δεν είναι συναίσθημα – είναι επιλογή».