Πέντε αιώνες μνήμης κάτω από τη γη του Διδυμοτείχου

Ένα από τα σημαντικότερα μνημεία της εβραϊκής παρουσίας στην Ευρώπη βρίσκεται στο Διδυμότειχο. Η μικρή θρακική πόλη φιλοξενεί δύο εβραϊκά νεκροταφεία – το παλαιό και το νεότερο – τα οποία συγκαταλέγονται μεταξύ των τεσσάρων σπουδαιότερων που διασώζονται σε ολόκληρη την ήπειρο. Σύμφωνα με τους ιστορικούς, στο Διδυμότειχο αναπτύχθηκε κάποτε η μεγαλύτερη και πιο δραστήρια εβραϊκή κοινότητα της Θράκης, με βαθιές ρίζες που φτάνουν έως τον 15ο αιώνα. Μια επιτύμβια επιγραφή του 1456, η οποία διατηρείται ακόμη, μαρτυρά την παρουσία Εβραίων στην πόλη σχεδόν πέντε αιώνες πριν.

Το μοναδικό αυτό ιστορικό αποτύπωμα έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον διεθνών εβραϊκών φορέων. Το Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο Ελλάδος, αναγνωρίζοντας τη σημασία των δύο νεκροταφείων, κάλεσε στις αρχές του καλοκαιριού ειδική επιτροπή εμπειρογνωμόνων να πραγματοποιήσει αυτοψία. Η επιτροπή, που συνεργάζεται με τον Οργανισμό για τη Διατήρηση των Εβραϊκών Νεκροταφείων με έδρα το Λονδίνο, εκπόνησε αναλυτική έκθεση για την κατάσταση και την ιστορική τους αξία, επισημαίνοντας την ανάγκη άμεσης προστασίας και ανάδειξης του χώρου.

Το ενδιαφέρον αυτό κορυφώθηκε με τη σημερινή επίσκεψη δύο εξέχουσων θρησκευτικών προσωπικοτήτων: του ραβίνου Ισαάκ Νταγιάν, πνευματικού ηγέτη της εβραϊκής κοινότητας Θεσσαλονίκης, και του ραβίνου Μόσε Χέρσαφτ, εκπροσώπου της βρετανικής επιτροπής για τη διατήρηση των ευρωπαϊκών εβραϊκών νεκροταφείων. Μαζί τους βρίσκεται και ο Δαυίδ Ταραμπουλούς, πρόεδρος του Οργανισμού για την Περίθαλψη και την Αποκατάσταση Ισραηλιτών Ελλάδος, ο οποίος έχει αναλάβει να συντονίσει τις πρωτοβουλίες συντήρησης και ανάδειξης του χώρου.

Η επίσκεψη των ραβίνων θεωρείται ένα πρώτο βήμα για τη συστηματική αποκατάσταση των νεκροταφείων και τη δημιουργία ενός ιστορικού μονοπατιού μνήμης που θα ενώνει το παρελθόν της εβραϊκής κοινότητας με το σύγχρονο Διδυμότειχο. Οι φορείς που εμπλέκονται εκφράζουν την ελπίδα ότι η πρωτοβουλία αυτή θα οδηγήσει στην πλήρη χαρτογράφηση, τεκμηρίωση και προστασία ενός μοναδικού πολιτιστικού αποθέματος που συνδέει τη Θράκη με τη μακραίωνη εβραϊκή παρουσία στην Ευρώπη.