Σαρδηνία: Το νησί που πληρώνει τους ανθρώπους για να επιστρέψει η ζωή στα άδεια του χωριά

Η Σαρδηνία, το σμαραγδένιο νησί της Μεσογείου, αντιμετωπίζει μια κρίση λιγότερο ορατή από τις φωτιές ή τις πλημμύρες, αλλά εξίσου δραματική: τη δημογραφική ερήμωση. Τα σχολεία αδειάζουν, τα καμπαναριά σιωπούν και σε δεκάδες χωριά δεν έχει ακουστεί παιδικό κλάμα εδώ και χρόνια. Η γη που κάποτε έσφυζε από ζωή, γερνάει και χάνεται. Απέναντι σε αυτή τη σιωπηλή απώλεια, η περιφέρεια αποφάσισε να δράσει με τόλμη: να πληρώνει τους ανθρώπους για να επιστρέψουν. Μέσα από ένα φιλόδοξο πρόγραμμα αναβίωσης, κάθε ζευγάρι που μετακομίζει σε κοινότητα με λιγότερους από 3.000 κατοίκους μπορεί να λάβει έως 15.000 ευρώ για αγορά ή ανακαίνιση σπιτιού. Παράλληλα, προβλέπονται επιχορηγήσεις έως 20.000 ευρώ για τη δημιουργία μικρών επιχειρήσεων, με στόχο να ξανανοίξουν τα μαγαζιά, να ξαναλειτουργήσουν τα καφενεία, να επιστρέψει ο παλμός της καθημερινότητας. Το σχέδιο δεν σταματά εκεί. Οι νέες οικογένειες θα λαμβάνουν 600 ευρώ το μήνα για το πρώτο παιδί και 400 ευρώ για κάθε επόμενο, έως ότου το παιδί φτάσει τα πέντε του χρόνια — ένα σταθερό στήριγμα σε μια εποχή που το να γεννήσεις παιδί μοιάζει με πολυτέλεια.

Στο μικροσκοπικό Μπαραντίλι, το μικρότερο χωριό της Σαρδηνίας με μόλις 76 κατοίκους, η δήμαρχος Μαρία Άννα Καμέντα εξηγεί πως «το τελευταίο παιδί γεννήθηκε πριν από δέκα χρόνια». Το χωριό δίνει δικό του μπόνους 10.000 ευρώ, διαθέτει αθλητικές εγκαταστάσεις, πισίνα και χώρους αναψυχής, προσπαθώντας να αποδείξει ότι η ζωή στην ύπαιθρο μπορεί ακόμη να είναι ποιοτική. Ανάλογες πρωτοβουλίες ξεφυτρώνουν παντού. Στο Ολλολάι, οι τοπικές αρχές προσφέρουν εγκαταλελειμμένα σπίτια με 1 ευρώ, δίνοντας σε νέους και οραματιστές την ευκαιρία να μετατρέψουν την εγκατάλειψη σε δημιουργία. Κάποιοι το κάνουν πράξη: ο Ισπανός φωτογράφος Ίβο Ροβίρα αγόρασε ένα παλιό σπίτι, το ανακαίνισε και το έκανε μικρό εστιατόριο, ενώ η Αυστραλή Μπιάνκα Φοντάνα εγκαταστάθηκε στο Νούλβι, μοιράζοντας στο YouTube την καθημερινότητα μιας νέας ζωής που μυρίζει θυμάρι και αλμύρα. Ακόμη και Σαρδηνοί που είχαν μεταναστεύσει, όπως ο Μαρτσέλο Κόντου, επιστρέφουν για να ιδρύσουν μικρές επιχειρήσεις — από οικοτεχνίες μέχρι βίγκαν τυροκομεία.

Κι αν όλα αυτά μοιάζουν με ρομαντική ουτοπία, οι τοπικές αρχές ξέρουν καλά πως το στοίχημα είναι μακροπρόθεσμο. Η Σαρδηνία παλεύει όχι μόνο με την υπογεννητικότητα, αλλά και με το αίσθημα εγκατάλειψης της επαρχίας από τις νέες γενιές. Παρ’ όλα αυτά, η ελπίδα δεν σβήνει. Όπως λέει ο δήμαρχος του Ολλολάι, Φραντσέσκο Κολούμπου: «Τα χωριά μας πέρασαν πολέμους, πανούκλες και φτώχεια, αλλά επέζησαν. Εδώ η ζωή έχει ποιότητα — και η θάλασσα είναι μόλις μία ώρα μακριά. Τα όμορφα πράγματα δεν πεθαίνουν ποτέ».