Ουκρανία: Ξεχνούν το τραύμα του πολέμου μαθαίνοντας να φουρνίζουν ψωμί

Στο Κίεβο, ανάμεσα στους ήχους του πολέμου και τις σιωπές της απώλειας, ένα αρτοποιείο μετατρέπεται σε χώρο ίασης. Εκεί, στρατιώτες που έχουν τραυματιστεί στο μέτωπο ή έχουν επιστρέψει από αιχμαλωσία βρίσκουν έναν απροσδόκητο τρόπο αποκατάστασης — μέσα από το ζύμωμα του ψωμιού. Ο 34χρονος Βλαντ Μάρτσουκ και η σύζυγός του Γιούλια άνοιξαν το 2022 το μικρό τους αρτοποιείο, Marchuk Bread, λίγους μήνες μετά τη ρωσική εισβολή. Όταν τα τανκς πλησίαζαν το Κίεβο, εκείνοι επέλεξαν να ανακαινίσουν τον χώρο και να του δώσουν μια νέα αποστολή: να γίνει καταφύγιο για όσους πολέμησαν και πλήγωσαν. Σήμερα, κάθε Δευτέρα, το αρτοποιείο γεμίζει με στρατιώτες και ψυχολόγους, που συμμετέχουν σε μαθήματα αρτοποιίας — πλάθουν ζυμάρι, φτιάχνουν κουλουράκια, και μαζί με αυτά ξαναπλάθουν κομμάτια από τη χαμένη τους ζωή. «Πολλοί από τους συμμετέχοντες έχουν υποστεί ακρωτηριασμούς ή παλεύουν με μετατραυματικό στρες», λέει ο Μάρτσουκ. «Στην αρχή είναι σιωπηλοί, κουρασμένοι, μα όσο περνά η ώρα, αρχίζουν να χαλαρώνουν, να μιλούν, ακόμη και να γελούν. Κι όταν βλέπουν το ψωμί που έφτιαξαν με τα χέρια τους, πολλοί δεν το πιστεύουν».

Την ιδέα ενίσχυσε ο Ολεξάντρ Περεβέρζεφ, ιδρυτής του Κέντρου Ψυχικής Ανάρρωσης Βετεράνων, ο οποίος παρατήρησε πως οι τραυματίες που έπαιρναν εξιτήριο από τα νοσοκομεία δεν ήξεραν πώς να ξαναρχίσουν τη ζωή τους. Μαζί με τον Μάρτσουκ, δημιούργησαν ένα θεραπευτικό πρόγραμμα αρτοποιίας και ζαχαροπλαστικής, που βοηθά στην αποκατάσταση τόσο του σώματος όσο και του νου. Σε μια από τις συνεδρίες, ο Περεβέρζεφ συνάντησε μια ομάδα στρατιωτών που μόλις είχαν επιστρέψει από ρωσική αιχμαλωσία. «Δεν είχαν δοκιμάσει ουκρανικό ψωμί για τρία χρόνια», θυμάται. «Όταν έφτιαξαν το δικό τους, ήθελαν να το πάνε στους φίλους τους στο νοσοκομείο — ήταν σαν να μοιράζονταν ένα κομμάτι πατρίδας».

Το Marchuk Bread συνεργάζεται σήμερα με δύο νοσοκομεία του Κιέβου, ενώ δέκα ακόμη οργανισμοί έχουν εκφράσει ενδιαφέρον να συμμετάσχουν. Ωστόσο, το αρτοποιείο παραμένει μικρό και υποχρηματοδοτούμενο, αδυνατώντας προς το παρόν να υποδεχτεί περισσότερους βετεράνους. Την ίδια στιγμή, στη νότια Ουκρανία, η παράδοση του ψωμιού εμπνέει και άλλες πρωτοβουλίες. Στη Μικολάιφ, μια πόλη που έχει υποφέρει έντονα από τους ρωσικούς βομβαρδισμούς, η οργάνωση Bake for Ukraine λειτουργεί ένα κινητό αρτοποιείο — ένα παλιό όχημα του ελβετικού στρατού μεταμορφωμένο σε φορητό φούρνο, εξοπλισμένο με μηχανή ζύμωσης, γεννήτρια και ξυλόσομπα. Εκεί, εθελοντές ψήνουν καθημερινά ψωμί για στρατιώτες, εκτοπισμένους και παιδιά. Το ψωμί, σύμβολο αντοχής και κοινοτικής μνήμης, γίνεται έτσι φορέας θεραπείας και ελπίδας για έναν λαό που προσπαθεί να επουλώσει τις πληγές του πολέμου. Στα χέρια των Ουκρανών βετεράνων, το ζύμωμα παύει να είναι απλώς μια τεχνική πράξη· μετατρέπεται σε μια αργή, ανθρώπινη επανάκτηση του ελέγχου, σε μια σιωπηλή πράξη αντίστασης και ζωής.