Νερό στην Κίνα: Πώς τα δέντρα άλλαξαν την κατανομή στη χώρα

Ένα από τα μεγαλύτερα περιβαλλοντικά εγχειρήματα του πλανήτη βρίσκεται σε εξέλιξη εδώ και δεκαετίες στην Κίνα. Οι μαζικές αναδασώσεις, που ξεκίνησαν ως ανάχωμα στην ερημοποίηση και την οικολογική υποβάθμιση, πλέον φαίνεται πως επηρεάζουν όχι μόνο το τοπίο, αλλά και τον ίδιο τον υδρολογικό κύκλο της χώρας. Νέα επιστημονική έρευνα που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Earth’s Future δείχνει ότι τα εκατομμύρια δέντρα που φυτεύτηκαν σε μία χώρα-ήπειρο έχουν τροποποιήσει τον τρόπο με τον οποίο το νερό κυκλοφορεί, εξατμίζεται, αποθηκεύεται και τελικά επιστρέφει στη γη ως βροχή.

Κατά την περίοδο 2001–2020, οι περιοχές της ανατολικής Κίνας που επηρεάζονται από μουσώνες, καθώς και οι ξηρές ζώνες του βορειοδυτικού τμήματος, εμφάνισαν μείωση στη διαθεσιμότητα γλυκού νερού. Το αντιφατικό στοιχείο; Στο οροπέδιο του Θιβέτ, μια περιοχή που λειτουργεί ως «δεξαμενή» ποταμών για ολόκληρη την Ασία, η υδρολογική διαθεσιμότητα αυξήθηκε. Οι επιστήμονες αποδίδουν αυτή την άνιση κατανομή στην ατμοσφαιρική κυκλοφορία και στη μεταφορά υγρασίας που μπορεί να ταξιδεύει χιλιάδες χιλιόμετρα πριν καταλήξει στη βροχή.

Η κινεζική πράσινη μετάβαση δεν είναι νέα υπόθεση. Από το 1949 η δασική κάλυψη αυξήθηκε από μόλις 10% σε πάνω από 25%, έκταση μεγαλύτερη και από την Αλγερία. Το εμβληματικό πρόγραμμα «Μεγάλο Πράσινο Τείχος», που ξεκίνησε το 1978, στοχεύει στον περιορισμό της ερήμωσης στις βόρειες περιοχές, ενώ άλλα έργα –όπως το «Σιτάρι για Πράσινο» και το πρόγραμμα Προστασίας Φυσικών Δασών– μετέτρεψαν εκτεταμένες καλλιεργήσιμες ζώνες σε δάση και λιβάδια. Το αποτέλεσμα ήταν η ενίσχυση της βιοποικιλότητας και η μείωση της υλοτομίας.

Ωστόσο, η επιτυχία δεν έρχεται χωρίς κόστος. Η αύξηση της φυτοκάλυψης έχει ενισχύσει εντυπωσιακά τη εξατμισοδιαπνοή – τη διαδικασία κατά την οποία τα φυτά «επιστρέφουν» νερό στην ατμόσφαιρα. Τα δέντρα, με ρίζες που φτάνουν βαθιά στο έδαφος, αντλούν νερό ακόμη και σε ξηρασία, απελευθερώνοντας μεγάλες ποσότητες υδρατμών. Αυτή η «αναζωογόνηση» του υδρολογικού κύκλου δεν σημαίνει όμως ότι το νερό επιστρέφει ομοιόμορφα στη γη· αντιθέτως, σε πολλές περιοχές χάνονται υδάτινα αποθέματα από εδάφη και λίμνες, την ώρα που ο βορράς της χώρας –με μόλις το 20% των υδάτινων πόρων αλλά σχεδόν μισό πληθυσμό– δέχεται ακόμη μεγαλύτερη πίεση.

Η Κίνα έχει κατορθώσει να πρασινίσει την επικράτειά της όσο καμία άλλη χώρα. Τώρα όμως καλείται να ισορροπήσει ένα νέο δεδομένο: η αναδάσωση σώζει τα οικοσυστήματα, αλλά αλλάζει το νερό. Η κατανόηση αυτού του φαινομένου μπορεί να καθορίσει τις επόμενες πολιτικές διαχείρισης πόρων και ίσως να αποτελέσει οδηγό για τις υπόλοιπες χώρες που σχεδιάζουν αντίστοιχα μεγάλες οικολογικές παρεμβάσεις.